Маршрутнаму бізнесу ў Беларусі пагражае дэфіцыт вадзіцеляў

Унесеныя ў Правілы аўтамабільных перавозак пасажыраў новаўвядзенні, як заяўляе Мінтранс Беларусі, прайшлі грамадскае абмеркаванне. Аднак для многіх перавозчыкаў яны сталі сапраўдным сюрпрызам: зараз фірмы не ведаюць, як быць з вадзіцелямі, у якіх няма двухгадовага стажу. Звольніць? Не выключана і такое.

Для некаторых кампаній такое развіццё падзей тоіць у сабе магчымае прыпыненне дзейнасці, а ўсёй сферы пасажырскіх аўтаперавозак у хуткай будучыні пагражае дэфіцыт кадраў. Sputnik пагаварыў з удзельнікамі рынку і даведаўся іх меркаванне наконт гэтага.

Намеснік кіраўніка адной з гродзенскіх фірм, якія ажыццяўляюць пасажырскія перавозкі, уводзіць у курс справы: да 21 студзеня ў кампанію маглі ўладкоўвацца вадзіцелі без стажу, але толькі на маршруты, якія абслугоўваюць горад і прыгарад. Пры гэтым двухгадовую вадзіцельскую практыку ў абавязковым парадку павінны былі мець шафёры, якія працуюць на міжгародніх рэйсах.

З 21 студзеня для вадзіцеляў маршрутак увялі двухгадовы стаж на ўсе віды перавозак – гарадскія, прыгарадныя і міжгароднія. Шмат у чым гэтае патрабаванне звязала рукі перавозчыку, паколькі большая частка рэйсаў, якія ім робяцца, прыпадае на горад.

Яна прызнаецца: калі закон будзе мець зваротную сілу, кампаніі давядзецца звольніць 15 з 43 вадзіцеляў.

"Мы проста спынімся і не зможам паўнавартасна працаваць", - мяркуе субяседніца.

Разам з тым, звяртае ўвагу намеснік дырэктара кампаніі, у новых правілах зусім адмянілі абавязковую двухгадовую выслугу для вадзіцеляў транспартных сродкаў катэгорыі М3 (поўная маса больш за 5 тон і больш за восем месцаў у салоне) – на ўсе перавозкі, акрамя міжнародных. Знялі нават абмежаванне па ўзросце: калі раней да працы дапускаліся вадзіцелі не маладзейшыя за 21 год, то зараз кіраваць аўтобусам могуць 18-гадовыя маладыя людзі, якія толькі што скончылі аўташколу ці курсы ДТСААФ.

На яе думку, новыя патрабаванні ўвялі ў сувязі з тым, што аўтобусныя паркі краіны не ўкамплектаваны вадзіцелямі.

Дырэктар яшчэ адной кампаніі, якая абслугоўвае ў тым ліку прыгарадныя маршруты ў Смалявіцкім раёне, наадварот, адзначае, што новыя патрабаванні асабліва не адбіліся на дзейнасці яе арганізацыі.

"Усе вадзіцелі ў нас з двухгадовым стажам. Мы таксама абслугоўваем міжгароднія, таму першапачаткова набіралі вадзіцеляў з выслугай гадоў. Таму нас гэтая сітуацыя не закранула", - тлумачыць кіраўнік фірмы.

Паводле яе слоў, быў праблемны перыяд, калі з 2021-га да лета 2023-га вадзіцеляў катастрафічна не хапала на рынку. Але зараз сітуацыя выраўнялася: вадзіцеляў дастаткова. Тым не менш, лічыць субяседніца, новыя патрабаванні да вадзіцеляў могуць негатыўна адбіцца ў цэлым на рынку пасажырскіх перавозак у рэспубліцы. Не выключана, што хутка зноў будзе дэфіцыт шафёраў.

Па каментарый мы таксама звярнуліся ў Асацыяцыю прафесійных перавозчыкаў пасажыраў Беларусі (АППП). Старшыня аб’яднання Кацярына Станкевіч праінфармавала: зараз на аўтобусныя перавозкі ў цэлым па краіне не хапае каля 60% вадзіцеляў.

Кадравая праблема, падкрэслівае яна, спалучана з двума асноўнымі фактарамі. Першы: маршрутчыкаў і кіроўцаў аўтобусаў пераманьвае рынак таксі, паколькі ўладкавацца туды можа ледзь не любы жадаючы. Да таго ж, у гэтай сферы ёсць магчымасць зарабляць "нефіксаваныя" грошы.

Другі немалаважны аспект: шматлікія кіроўцы з’яжджаюць на заробкі за мяжу. Зарплата там куды вышэй і ёсць магчымасць зарабіць грошай, каб абзавесціся ўласнай кватэрай ці домам. Але як утрымаць кіроўцаў-беларусаў на радзіме?

Па словах Кацярыны Станкевіч, у Беларусі нядрэнны заробак у кіроўцаў аўтобусаў, але гэтых грошай не хапае, каб пабудаваць жыллё. Варыянт з крэдытам падыходзіць не ўсім: працэнты дастаткова высокія. Нядрэнным рашэннем бачыцца льготнае крэдытаванне. Але каб яго атрымаць, трэба быць шматдзетным бацькам ці маці.

Яна адзначыла, што асацыяцыя ўжо выступала з прапановай увесці жыллёвыя льготы для вадзіцеляў, каб стварыць такія ўмовы працы, якія не ўступалі б замежным.

"Спадзяемся, што наша ініцыятыва яшчэ будзе падтрымана", - сказала Станкевіч.

Падводзячы рэзюмэ, кіраўнік АППП выказала меркаванне, што ў цэлым сітуацыя з забяспечанасцю вадзіцелямі на рынку пасажырскіх перавозак у бліжэйшы час можа пагоршыцца. Гэта датычыцца як новых патрабаванняў для вадзіцеляў (неабходнасць мець двухгадовы стаж пры ўладкаванні на работу), так і адсутнасці пэўных ільгот.

У Асацыяцыі перавозчыкаў і дыспетчараў Беларусі (АПІД), тым часам, выказваюць зусім палярнае меркаванне: новаўвядзенні, звязаныя з патрабаваннем мець вадзіцелям два гады стажу, накіраваны на паляпшэнне якасці і бяспекі перавозак.

"Увядзенне гэтага патрабавання станоўча адаб’ецца на такіх перавозках", - паведамілі там і дадалі, што ў асацыяцыю ўжо звярнулася вялікая колькасць перавозчыкаў, але менавіта ў сферы таксі.

Справа ў тым, што, згодна з абноўленымі Правіламі аўтамабільных перавозак пасажыраў, якія запрацавалі з 21 студзеня, вадзіцелі таксі абавязаны мець сертыфікат аб адпаведным навучанні.

На рэспубліканскай нарадзе, прысвечанай арганізацыі і выкананню аўтамабільных перавозак пасажыраў, якая адбылася 19 студзеня, намеснік міністра транспарту і камунікацый Сяргей Дубіна сказаў, што праект нарматыўна-прававога акта, які прадугледжвае наяўнасць двухгадовага стажу для вадзіцеляў, прайшоў грамадскае абмеркаванне ў студзені-лютым 2023 года. Ад перавозчыкаў і дзяржорганаў паступалі розныя прапановы, якія затым былі актуалізаваны.

"Гэтае пытанне абмяркоўвалася сумесна з МУС і ў частцы стажу, і паслаблення (для вадзіцеляў аўтобусаў - Sputnik). Пытанні паступаюць ад перавозчыкаў, і мы адкажам на іх", - сказаў тады намеснік міністра.