Масленічны тыдзень пачаўся ў праваслаўных

Апошні тыдзень перад Вялікім постам – масленічны – пачаўся ў праваслаўных.

Царква ў гэты тыдзень загадвае адмовіцца ад мясной ежы: можна ўжываць у ежу сыр і іншыя малочныя прадукты, у тым ліку сметанковае масла. Адсюль і назвы гэтага тыдня – Сырная сядміца і Масленіца. Як адзначаюць свяшчэннікі, асноўнай ідэяй Сырнага тыдня з’яўляецца падрыхтоўка да Вялікага посту, які доўжыцца 40 дзён.

Завяршаецца Масленіца Даравальнай нядзеляй, у гэты дзень Царква ўспамінае выгнанне Адама з Раю – падзея, якая нагадвае людзям пра неабходнасць ачысціцца ад грахоў. Вернікі просяць адзін у аднаго прабачэння, каб у Вялікі пост уступіць з чыстым сэрцам. У гэты час таксама ўжо ўступае ў сілу забарона на вянчання, якая працягнецца ўвесь 40-дзённы іспыт.

Але ж у народзе Масленіца была вясёлай парой, як правіла, пазбаўленай рэлігійных матываў. На Масленіцу ладзілі гулянні, пяклі бліны, хадзілі адзін да аднаго ў госці. І кожны дзень Масленічнага тыдня меў свае ўласцівасці і асаблівае значэнне.

У панядзелак усё і пачыналася – трэба было сустрэць сонца, гаспадыні пяклі бліны і пры гэтым першы блін аддавалі жабракам.

Да такого дня з саломы і старога адзення рабілі пудзіла Масленіцы (Маслёны), якое потым ладзілі на шост і з адмысловымі песнямі насілі па вёсцы.

Свёкар са свякрухай адпраўлялі нявестку да яе бацькоў, а ўвечары самі прыходзілі да сватоў у госці.

Існаваў таксама асаблівы абрад пад назвай "Пахаванне дзеда", які быў прасякнуты адмысловымі эратычнымі матывамі і павінен быў паспрыяць урадлівасці і дабрабыту. Дарэчы, напрыканцы Масленічнага тыдня праходзіла і своеасаблівае "бабіна пахаванне" – толькі ўжо рытуал адбываўся ў форме спальвання пудзіла Маслёнкі.

У аўторак спраўлялі "зайгрышы" – хлопцы запрашалі дзяўчат да санак, бо з раніцы ладзілі катанне са снежных гор. А для маладых гаспадынь гэтая забаўка мела яшчэ і практычны сэнс: лічылася, што чым далей праедзе на санках маладуха, тым даўжэйшы лён будзе ўлетку ў яе. Усе весяліліся ды частаваліся блінамі. Дарэчы, на вузкую Маслёнку па звычаі пяклі аржаныя ці аўсяныя бліны, а на шырокую – з грэцкай мукі.

Потым хлопцы завітвалі ў госці, дзе і выглядвалі сабе нявест. Агледзіны нявест –неад’емная масленічная традыцыя, бо ужо на Чырвоную горку можна было згуляць з выбранніцай вяселле.

У сераду, на "ласунак", сямейныя застоліі набіралі моц, бо ласавацца неабходна было столькі, колькі магчыма.

У гэты "тлусты" масленічны дзень цешчы запрашалі на пасядзелкі сваіх зяцёў, дзе шчодра частавалі іх блінамі. Адсюль і прымаўка – "да цешчы на бліны"!

Калі да гэтага дня яшчэ можна было дарабляць нейкую працу, то з чацвярга ўсялякая праца спынялася. На Шырокую Маслёнку Хлопцы запрагалі коней у сані, а самі сані ды конскую вупраж упрыгожвалі званочкамі і стужкамі розных колераў. І самым прывабным лічылася пракаціцца на тройцы коней.

Але ж на тое ён і Разгуляй, каб не толькі ў санях гойсаць! Таму моладзь гушкалася на арэлях, будавала, а потым штурмавала снежныя гарадкі, ладзіла кулачныя баі і, зразумела, спявала разнастайныя масленічныя песні.

Пятніца была прысвечана шанаванню цешчы. Адбывалася гэта так: зяць запрашаў з адваротным візітам любімую цешчу на свае пачастункі – цяпер бліны павінна была пячы яго каханая жонка, гэтак значыць цешчына дачка.

З такой святочнай нагоды дзень і празвалі "цешчынымі вячоркамі".

Як можна здагадацца, у суботу маладая нявестка запрашала ў госці ўсіх родных, ды не проста так. Радня пільна сачыла за хатнімі іспытамі маладой дзяўчыны, перш за ўсё, кулінарнымі, бо варта было паказаць, якая яна гаспадыня. Таму субота і носіць адпаведную назву – "Залоўкіны вячоркі".

Апошні дзень Масленічнага тыдня меў важны духоўны сэнс, які ўвасабляўся у неабходнасці асэнсаванага даравання за тое ці іншае здарэнне або недарчны ўчынак. У нядзелю прасілі адзін у аднаго прабачэння, успаміналі сваіх продкаў-нябожчыкаў, наведвалі месцы іх пахавання.

А чаму Праводзіны? На вогнішчы, якое абавязкова разводзілі на гары, спальвалі пудзіла Масленіцы, якое ўвасабляла развітанне з усім старым, аджыўшым свой век, ды прывітанне новай чыстай багатай маладой пары. Так знікала зіма і нараджалася новая вясна – час пачатку новага гадавога цыкла, які калісьці называлі "лета".