Катапульты з цыгарэтамі і дроны: рэпартаж з напружанага ўчастка мяжы

Карэспандэнты Sputnik з’ездзілі на літоўскі кірунак у Дзень пагранічніка і даведаліся, як "зялёныя фуражкі" нясуць службу ва ўмовах напружанай ваенна-палітычнай абстаноўкі.

Беларусь у 2021 годзе сутыкнулася з беспрэцэдэнтным наплывам мігрантаў з Блізкага Усходу. Сумежныя краіны ЕС не знайшлі нічога лепшага, як абвінаваціць нашу рэспубліку ў арганізацыі трафіка бежанцаў і адгарадзіцца сценамі з калючым дротам. Не стала выключэннем і Літва. Напружаная сітуацыя ўносіць свае карэктывы ў службу пагранічнікаў.

На ўездзе ў пагранзону стаіць кантрольны пост: пагранічнікі кантралююць выкананне пагранічнага рэжыму. Правяраюць дакументы, аглядаюць машыну і цікавяцца мэтай паездкі. Тут жа знаходзяцца сродкі прымусовага спынення транспарту – шыпы. Як прызнаўся адзін з пагранічнікаў, ужываць іх у рэальнай сітуацыі пакуль што не даводзілася.

"Народ тут у цэлым спакойны, літоўцы прыязджаюць у госці да беларусаў, ды і цалкам мясцовыя", - кажа старшы нарада.

Застава "Каменны Лог" Смаргонскай пагранічнай групы параўнальна маладая. Абноўлены комплекс адкрылі ў канцы 2019-га. На ёй ёсць усё неабходнае як для службы, так і для адпачынку: спортгарадок, лазня, сховішча тэхнікі, заправачная станцыя і ўласная свідравіна са станцыяй абезжалезвання.

Побач знаходзіцца дом афіцэрскага складу. Па перыметры заставы – агнявыя кропкі на выпадак нападзення, неабходная прадбачлівасць у сучасных рэаліях.

Начальнік заставы "Каменны лог" Сяргей Навалочка тлумачыць: сучасная абстаноўка дыктуе свае правілы для пагранічнікаў, таму і колькасць паграннарадаў была павялічана, абсталяваны пазіцыі для вядзення агню.

Ён падкрэслівае, што таксама ўзмоцнены кантроль за выкананнем пагранічнага рэжыму, у тым ліку, з прыцягненнем міністэрства ўнутраных спраў. Дапамагаюць ахоўваць мяжу і Узброеныя Сілы.

Кожны дзень у вольны ад службы час для байцоў праводзяцца трэніроўкі, каб яны ўмелі дзейнічаць у розных умовах. Асобная ўвага надаецца агнявой і фізічнай падрыхтоўкам.

Зона адказнасці "Каменнага Лога" добра абсталявана. Тут дзейнічае інтэграваная сістэма аховы дзяржаўнай мяжы, якая ўключае ў сябе сігналізацыйны комплекс "Крумкач", камеры, сейсмічныя датчыкі.

Выява з мяжы выводзіцца на манітор дзяжурнага. У выпадку выяўлення чаго-небудзь падазронага неадкладна высылаецца паграннарад для праверкі. На месцы ён будзе за лічаныя хвіліны.

Што датычыцца экіпіроўкі, то пагранічнікі не скардзяцца: у іх распараджэнні шырокі арсенал, у тым ліку цеплавізары, радыёстанцыі, беспілотнікі, бронекамізэлькі, балістычныя акуляры, кеўларавыя шлемы.

На значныя падзеі ў краіне і па-за яе межамі заставы рэагуюць першымі: уводзіцца ўзмацненне на мяжы. Адпаведна і нагрузка на асабовы склад таксама павялічваецца. Нарады могуць доўжыцца і 11 гадзін, выхадныя – і зусім адмяніцца.

Начальнік заставы "Каменны Лог" звяртае ўвагу на тое, што ў такіх няпростых умовах змена дзейнасці дапамагае пераключыцца і адпачыць: часам для гэтага дастаткова ўбачыць родных і блізкіх. Байцоў тэрміновай службы таксама заахвочваюць: даюць трохсутачныя звальненні, у вольны час ім выдаюць статутныя мабільныя тэлефоны для сувязі з роднымі.

Навалочка падкрэслівае, што на ўчастку заставы асноўныя парушальнікі зараз – кантрабандысты. А вось міграцыйны крызіс у асноўным прыпаў на 2021 і 2022 гады, бежанцаў з Блізкага Усходу пагранічнікі не сустракаюць. "У дадзены момант спакойна", - дадае ён.

Паводле яго слоў, кантрабандысты, як правіла, спрабуюць у Літву даставіць цыгарэты. Фантазія парушальнікаў бязмежная. Спрабуюць перацягнуць карабы як на сабе, так і з дапамогай беспілотнікаў, у тым ліку саматужнай вытворчасці.

Дроны ўсяляк узмацняюць, каб перакінуць груз у Літву, у пагранічнікаў на гэта ёсць свой адказ – сістэмы падаўлення.

"Яны знаходзяцца ў падраздзяленнях, дзе часцей за ўсё фіксуюцца такія факты. Сёлета сіламі пагранзаставы былі затрыманы два парушальнікі з дронамі, беспілотнікі канфіскавалі", - распавядае Навалочка.

Кантрабандысты звычайна нідзе не працуюць, жадаюць лёгкай нажывы, таму і вырашаюцца на адчайныя авантуры. Для гэтага яны і тросы нацягвалі, каб пералезці з грузам над комплексам. Нават катапульты выкарыстоўвалі.

"Б’е такая метраў на 30, якраз хапае, каб перакінуць праз літоўскую загароду. Адну з такіх катапульт мы знайшлі ў 2022 годзе, з яе дапамогай перакідвалі на літоўскі бок цыгарэты. Але мы выявілі парушальнікаў, учынілі засаду і злавілі двух кантрабандыстаў", - кажа Навалочка.

Дапамагаюць пагранічнікам у злове парушальнікаў і мясцовыя жыхары. Аб чужых яны адразу паведамляюць на заставу.

У апошнія гады беларускія пагранічнікі ўсё часцей выкарыстоўваюць дроны. Пасля прыбыцця ў пагранпаласу снайпер заставы Ягор Лапкоўскі паднімае "птушку" ў неба. Невялікі пралёт над тэрыторыяй – усё чыста. Цікава, што пасля "тэрміноўкі" на "Каменным Лозе" байцу служба спадабалася і ён застаўся на кантракт. На аператара дрона адвучыўся год таму ў Смаргонскай пагрангрупе і зараз ён – вочы заставы.

"Беспілотнік – вельмі карысная штука, з дапамогай яго ўжо неаднаразова ўдавалася затрымліваць парушальнікаў. Дыяпазон агляду мясцовасці нашмат больш, чым можна ўбачыць на зямлі. Таму і выкарыстоўваем яго часта", - тлумачыць Лапкоўскі.

Асаблівае стаўленне ў пагранічнікаў да сабак. Аляксей Рысявец прызваўся ў кастрычніку 2022-га. Службу кінолагам выбраў па прызванні, бо любіць сабак. Аб сваёй падапечнай нямецкай аўчарцы Асторы баец адклікаецца з велізарнай пяшчотай. Прызнаецца, з ёй – практычна неразлучныя.

"Яна вельмі разумная, характар ​​гуллівы, хутка да мяне прывыкла. Усё хутка схоплівае, я зараз збіраюся на кантракт, а пасля заканчэння тэрміну службы Асторы – забяру сабе", - дзеліцца планамі ён.

Касцяк заставы складаюць вайскоўцы тэрміновай службы. За кароткі час яны становяцца вопытнымі байцамі, здольнымі затрымаць парушальніка.

Аляксей Кулішоў да "тэрміноўкі" працаваў інжынерам сектара тэхнагляду ў ЖКГ у Мінску. На заставе ён правёў крыху больш за паўгода і за гэты час ужо паспеў паўдзельнічаць у затрыманні парушальніка дзяржаўнай мяжы.

"Гэта было зімой. У 5:00 раніцы нас паднялі па трывозе: выехалі, выявілі парушальніка і адрэзалі яму шляхі руху. Зіма, цёмна, першая баявая абстаноўка, не ведаеш, чаго чакаць – страшна было. Але сабраўся і рабіў усё, як вучылі", - успамінае ён.

Кулішоў прызнаецца, жыццё і служба на заставе падыдзе не ўсім: пастаянныя трэніроўкі, заняткі, нарады патрабуюць характару і дысцыпліны. Часта байцам заставы даводзіцца выязджаць на сігналы датчыкаў сігналізацыйнага комплексу.

"Часам у дрэннае надвор’е літаральна не вылазім з мяжы, бо спрацоўваюць датчыкі. Мы едзем і правяраем. Мой максімум – шэсць гадзін у трывожнай групе, з 9 раніцы да 15:00, доўгі дзень тады атрымаўся", - успамінае баец.

Самым складаным нарадам ён называе дазор: даводзіцца шмат хадзіць на вялікія адлегласці, да таго ж неабходна максімальная канцэнтрацыя, каб заўважыць сляды на кантрольна-следавой паласе, праверыць мяжу, тылавыя подступы.

Напружання дадае і літоўская агароджа, узмоцненая каля падмурка "гарэзай". Менавіта ў гэтую каварную "калючку" часцяком пападаюць жывёлы і, як правіла, гінуць.

З сумежнага боку ні душы – за тым, што адбываецца, назіраюць толькі камеры. Мабыць, гэтая карціна – загарода і камеры, праз якія за тым, што адбываецца дзесьці далёка назірае аператар, – красамоўней за ўсё апісвае ваенна-палітычную сітуацыю, якая склалася. Максімальная мілітарызацыя і дыстанцыяванне.

Нягледзячы на ​​агрэсіўную рыторыку Літвы, "зялёныя фуражкі" застаюцца стрыманымі, нясуць службу ў няпросты час, выконваючы пастаўленыя задачы.

"Менавіта тут асабліва востра адчуваецца гонар за тое, што робіш. Адчуваеш, што абараняеш родных і блізкіх. А са стрэсамі і складанасцямі дапамагаюць думкі пра дом, разуменне, што там мяне любяць і чакаюць", - кажа Кулішоў.