На гарадзішчы на Менцы знайшлі старажытнарускія могілкі XI стагоддзя

Распаўсюджванне хрысціянства на беларускіх землях у канцы X і пачатку XI стагоддзяў звязана з імёнамі Ізяслава і Рагнеды, якіх кіеўскі князь Уладзімір адаслаў спачатку ў Заслаўе, а потым і ў Полацк.

Князь Ізяслаў быў вядомы як кніжнік і глыбокі вернік. Яго маці Рагнеда – дачка полацкага князя Рагвалода па адной з версій стала манашкай і заснавала манастыр у горадзе Ізяславе. Княжацкая сям’я актыўна спрыяла распаўсюджванню хрысціянства.

На раскопках гарадзішча на Менцы ў 2022 годзе было знойдзена донца глінянай пасудзіны з геральдычным знакам князя Ізяслава. Гэта быў першы такі артэфакт на тэрыторыі Беларусі. Сёлета падчас раскопак на гарадзішчы на ​​Менцы быў знойдзены пазалочаны гузік ад адзення свяшчэнніка ХII стагоддзя ў візантыйскім стылі.

"Мы здзейснілі нечаканую знаходку, пра якую нават не маглі меркаваць. У куце профілю раскопу мы знайшлі сляды ног чалавека ў пахаванні. Мы пачалі раскрываць суседнія ямы і выявілі ў іх пахаванні", - распавёў карэспандэнту Sputnik загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу Інстыту гісторыі НАН Андрэй Вайцяховіч.

Паводле яго слоў, на гэты момант выяўлены два поўныя пахаванні і фрагмент яшчэ аднаго. Яны знаходзяцца ў магільных ямах і перакрыты культурным пластом старажытнарускай эпохі.

Андрэй Вайцяховіч асабліва адзначыў, што ў старажытнарускіх гарадах унутры гарадскіх сцен проста так ніхто не рабіў могілак. Яны маглі з’явіцца толькі пры адной умове: калі ў горадзе была царква. Толькі каля яе сцен можна было здзяйсняць пахаванні.

На яго думку, зробленая знаходка з’яўляецца прыкладам класічных старажытнарускіх раннехрысціянскіх могілак каля храма. Тут у горадзе храм быў недалёка ад уезду ў гарадзішча з заходняга боку.

Пахаванні каля храма былі статуснымі і тут маглі быць пахаваны толькі прадстаўнікі мясцовай эліты. Тым больш, што ў ХІ-ХІІ стагоддзях хрысціянства яшчэ не было масавым і памерлых працягвалі хаваць у курганах, у тым ліку, і тут.

"Тут маглі быць пахаваны свяшчэннікі ці людзі, звязаныя з царквой. Гэта пакуль што толькі здагадка, таму што ўсе пахаванні ідуць без інвентару. Раннія хрысціяне тут у процівагу язычніцтву лічылі, што чалавек павінен сыходзіць так, як прыйшоў у гэты свет – без нічога", - растлумачыў загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу.

Андрэй Вайцяховіч мяркуе, што тут, на гарадзішчы на ​​Менцы, знаходзілася самая старажытная хрысціянская царква ў гэтым рэгіёне. Цяпер неабходна яе лакалізаваць, што будзе дастаткова складана зрабіць, таму што яна напэўна была драўлянай.

Паводле яго слоў, мураваны храм у Высокае Сярэднявечча будаваць было цяжка, доўга і дорага. У Менску на Свіслачы мураваны храм пачалі будаваць у канцы XII стагоддзя і так і не дабудавалі. Справа абмежавалася падмуркам. Каменны храм маглі сабе дазволіць толькі такія гарады, як Полацк.

Знойдзеныя раней шматлікія нацельныя крыжыкі і прадметы, якія гавораць аб высокім статусе ўладальнікаў, разам з выяўленымі могілкамі дазваляюць зрабіць выснову, што тут быў раннехрысціянскі цэнтр. Прычым крыжыкі былі як скандынаўскага тыпу канца Х стагоддзя, так і кіеўскага з эмалямі, якія адносяцца да XI-XII стагоддзяў.