Аб Перадвелікоднай сядміцы, урачыстасцях, якія будзе адзначаць Беларуская праваслаўная царква ў 2025 годзе, спробах знішчыць традыцыйную духоўнасць ва Украіне, а таксама аб будучым візіце ў Беларусь патрыярха Кірыла ў інтэрв’ю карэспандэнту Sputnik Тамары Бяляевай расказаў Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі мітрапаліт Веніямін.
– Паважаны Уладыка, Вялікадню папярэднічае Перадвелікодная сядміца, што гэты час значыць для праваслаўнага хрысціяніна?
– Перадвелікодная сядміца вылучаецца ў Вялікім посце сваёй строгасцю і ў той жа час асаблівай урачыстасцю. Кожны з яе дзён называецца Вялікім. Гэта ўказвае на значнасць падзей, якія перажываюцца, тых слоў і дзеянняў, якія здзяйсняў Збавіцель свету. І да Вялікадня мы закліканы прыйсці з належным настроем, каб спазнаць гэтую велікодную радасць Уваскрэсення.
У гэты час мы заклікаемся Царквой у думках, малітоўна разам з вучнямі Хрыстовымі ісці за Збавіцелем свету, прыняць удзел ва ўстанаўленні таінства Святога прычашчэння – Еўхарыстыі, рушыць услед за Госпадам у Гефсіманскі сад і на Галгофу і суправаджаць укладанне цела Збавіцеля ў труну. Усе гэтыя ўспаміны заклікаюць нас да асаблівых разважанняў і знаходжання побач з Хрыстом.
Перадвелікодны тыдзень вянчае Вялікі пост. І можна сказаць, што папярэднім часам мы рыхтаваліся да таго, каб успрыняць як мага глыбей гэтыя падзеі, звязаныя з апошнімі днямі і гадзінамі зямнога жыцця Збавіцеля. Значнасць, духоўная карысць для нашай душы Вялікага посту шмат у чым вызначаецца завяршальным тыднем – Перадвелікодным тыднём, глыбокім і старанным пераглядам сваіх думак і пачуццяў у святле Евангелля.
Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі мітрапаліт Веніямін
© Sputnik / Тамара Беляева
– Ваша Высокапраасвяшчэнства, традыцыйна Вы звяртаецеся з Велікодным пасланнем напярэдадні Светлага Хрыстовага Уваскрэсення. З якімі пасыламі сёлета звернецеся да вернікаў?
– Віншаванне са святам Вялікадня заклікае нас да глыбокага асэнсавання гэтага свята і разам з тым найважнейшага складальніка царкоўнага жыцця – паслухмянасці Маці Царкве.
Хрыстос прыйшоў на зямлю, нарадзіўся, быў немаўлём, узрастаў, будучы паслухмяным свайму ўяўнаму айцу святому праведнаму Іосіфу, а Айцу Нябеснаму – нават да крыжовай смерці. І многія святыя ішлі гэтым шляхам – шляхам паслухмянасці Царкве, шляхам адсячэння сваёй волі на ўсё нядобрае. А наадварот – накіравання на ўсё добрае, карыснае.
У цяперашні час, калі сучасныя людзі з вельмі вялікім піетэтам выказваюцца аб свабодзе, аб тым, што трэба ўмець сябе выказаць, абараніць сваё меркаванне, аб тым, што трэба быць крэатыўным, – гэта ўсё, несумненна, можа быць.
Але для верніка важна, каб правільна расстаўляліся акцэнты – у духу Евангелля. І перш за ўсё, каб кожны чалавек, незалежна ад таго, якое ён займае становішча ў Царкве ці ў грамадстве, меў павагу да традыцый Царквы, духоўнай спадчыны папярэдніх пакаленняў, меў такую паслухмянасць, якая потым прыносіць чалавеку асвячэнне жыцця, умацаванне душэўных і цялесных сіл і выбудоўвае новыя жыццёвыя арыенціры, якія дапамагаюць чалавеку на яго жыццёвым шляху.
Тэкст Пасхальнага паслання нясе велікодную радасць і не павінен быць вялізным, але ў той жа час звяртае ўвагу паслядоўнікаў і вучняў Хрыста, кожнага праваслаўнага хрысціяніна прытрымлівацца наказаў Хрыста і праяўляць паслухмянасць Яго Боскай волі.
– Цяпер няпростыя часы для Праваслаўнай царквы – ідуць разбурэнне, абстрэлы, а часам і адкрыты здзек над храмамі на тэрыторыях, дзе пражывае брацкі для Беларусі народ. Хацелася б пачуць Вашу ацэнку таго, што адбываецца.
– У цяперашні час мы бачым, што і ва Украіне, і ў Эстоніі, і ў іншых краінах ідуць маштабныя працэсы, накіраваныя на тое, каб разарваць жывыя духоўныя сувязі паміж народамі, якія з’яўляюцца брацкімі. Разарваць сувязі, якія сфарміраваліся на духоўным узроўні шматлікімі стагоддзямі.
Уладыка Веніямін
© Sputnik / Сергей Пушкин
За гэтым стаіць жаданне знішчыць духоўнасць, традыцыйную на землях Украіны, і разам з тым насадзіць псеўдарэлігійную супольнасць, якая не можа ў Духу і праўдзе абвяшчаць духоўныя законы і ўказваць шлях выратавання, не мае жыватворных Таінстваў і таму пазбаўляе магчымасці пэўную частку ўкраінскага народа ласкі Таінстваў і атрымання духоўнай паўнавартаснай падтрымкі.
Разбураныя і захопленыя храмы – гэта вялікі смутак, гэта наступствы таго падзелу, які штучна насаджаўся паміж брацкімі народамі – украінскім і рускім. І гэты працэс, на жаль, усё яшчэ рухаецца ў гэтым жа рэчышчы.
– Уладыка, безумоўна, Вам вядома аб тым, што кіеўскія ўлады прынялі рашэнне правесці так званую "ДНК-інвентарызацыю мошчаў" у Кіева-Пячэрскай лаўры. Як Вы расцэньваеце такое рашэнне і якія могуць быць сакральныя наступствы?
– Мы бачым, як пачынаўся працэс у дачыненні да мошчаў у Лаўры. Гэта вялікі смутак для тых людзей, якія некалі бывалі ў Блізкіх і Далёкіх пячорах у гэтым святым месцы, у якім зараджалася і развівалася Праваслаўе на землях Старажытнай Русі, гэта кашчунства і абраза пачуццяў вернікаў. І, вядома, можна сказаць, што гэта працэс палітычны, працэс, які топча нормы нават міжнароднага права. Усё гэта нясе на сабе цяжкія наступствы адплаты ад Бога. Гасподзь кажа: "Мне помсту, Аз аддам".
Вядома, вельмі важна, каб гэты працэс быў спынены, і таму, хто мае да таго магчымасць і сілы ўплываць на гэты працэс, хацелася б перадаць словы закліку аб дапамозе і падтрымцы ўкраінскаму народу, які павінен мець права самому вызначацца, як яму верыць і шанаваць святыні, якія перадаваліся з пакалення ў пакаленне. Тым больш, што святыя мошчы – гэта прыналежнасць не толькі Украінскай праваслаўнай царкве, а духоўная спадчына ўсяго праваслаўнага свету. І гэтым нельга грэбаваць.
Усе, хто ведае пра гэты працэс, не могуць застацца абыякавымі, усе перажываюць, смуткуюць, моляцца, каб гэтае злое, няправільнае дзейства было спынена.
– Уладыка, сёлета Беларуская праваслаўная царква адзначае некалькі дат, звязаных з беларускімі святынямі. Што гэта за даты і як ідзе падрыхтоўка да ўрачыстасцей?
– У нас у гэтым годзе сапраўды шмат знамянальных дат. 1020-годдзе Тураўскай епархіі. Гэта такое жывое сведчанне, паданне Царквы аб тым, калі з’явілася другая епархія пасля Полацкай на землях сучаснай Беларусі. Гісторыкі нам такую дату абазначаюць – 1005 год.
900-годдзе Полацкага манастыра. Вялікая асветніца, манашка, ігумення Еўфрасіння Полацкая вядома ва ўсім праваслаўным свеце. Дата заснавання яе манастыра для нас значная і прыцягвае ўвагу. Урачыстасці пройдуць на высокім узроўні. Мы чакаем візіт Свяцейшага патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Кірыла, які выказаў сваё жаданне і згоду падзяліць з народам Беларусі агульнацаркоўныя ўрачыстасці.
Наступная дата – 800-годдзе Лаўрышаўскага манастыра. Гэты манастыр заснаваны прападобным Елісеем Лаўрышэўскім. Пра яго, на жаль, мы некалькі менш гаворым у наш час, але гэты святы заслугоўвае вялікай увагі. Таксама важна сказаць сучасным людзям, што гэты старажытны манастыр раней меў статус лаўры – гэта значыць вялікага, асабліва значнага манастыра.
Будуць сёлета адзначацца і 555 гадоў з’яўлення Жыровіцкай іконы Божай Маці, 525 гадоў з’яўлення Мінскай іконы Божай Маці. Ёсць і іншыя даты.
Гэта і 100-годдзе скону свяціцеля Ціхана, патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі. Гэта святы, які працаваў і ў епархіях Расіі, і ў Амерыцы місіянерам быў, і нёс служэнне на нашых беларускіх землях. У дарэвалюцыйны перыяд свяціцель Ціхан узначальваў Віленскую і Літоўскую епархію. Нам важна ўспамінаць гэтага святога, шанаваць яго памяць і звяртацца да яго з малітвамі.
Таксама сёлета будзе адзначацца 125-годдзе Гродзенскай епархіі, 100-годдзе Гомельскай епархіі, 90-годдзе першага Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі незабыўнага мітрапаліта Філарэта (Вахрамеева). Гэтую дату мы сустрэлі 21 сакавіка, але на працягу ўсяго 2025 года мы будзем успамінаць яго жыццё, працы, настаўленні.
І, вядома, 80-годдзе Вялікай Перамогі – гэта свята, якое аб’ядноўвае многія краіны і народы. Царква імкнецца даць духоўнае асэнсаванне гэтай даце і нагадаць аб служэнні Царкве ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"