Аляска да Кіева давядзе: Трамп і Пуцін сустрэнуцца ў самым рускім штаце

У Аляскі ўжо гістарычна склаўся вялікі расійскі, як гэта модна казаць, бэкграунд. Амаль 150 гадоў гэтая тэрыторыя належала Расіі, рускія пачалі яе асвойваць з 1732 года.

Падпісанне дагавора продажу Аляскі адбылося 30 сакавіка 1867 года ў Вашынгтоне. Тэрыторыя плошчай крыху больш за паўтара мільёна квадратных кіламетраў была прададзена за 7,2 мільёна долараў золатам. І гэтыя грошы трывала звязалі разам Маскву, Курск і Кіеў пры дапамозе вугалю і сталі. Што гэта значыць, чытайце ў матэрыяле Sputnik.

Прынята лічыць, што засваенне Новага Света ішло праз Атлантыку і вялося выключна заходнееўрапейскімі дзяржавамі, якія мелі выхад да мора. У той час як эпоха Вялікіх геаграфічных адкрыццяў для еўрапейцаў была звязана з морам, рускія прыадкрывалі для свету Сібір і Далёкі Усход.

Пасля таго як экспедыцыі казакоў у Сібір трывала замацавалі яе за Расійскай імперыяй, у XVII стагоддзі даследчыкі накіравалі свае погляды далей. Існуе меркаванне, што знакаміты казак Сямён Дзяжнёў і яго атрад даследавалі праліў Берынга задоўга да яго першаадкрывальніка, якому Паўночны марскі шлях пакарыўся ў 1728 годзе.

Факт застаецца фактам: першымі еўрапейцамі на ўжо адкрытай зямлі Аляскі аказаліся менавіта рускія, якія прыплылі туды ў 1732 годзе. Першаадкрывальнікамі на караблі "Святой Гавриил" сталі Міхаіл Гвоздзеў і Іван Фёдараў.

Геаграфічная аддаленасць і складаныя ўмовы надвор’я не садзейнічалі хуткаму асваенню гэтых зямель. Супраціўляліся з’яўленню рускіх і мясцовыя алеуты, якія ўвогуле не хацелі ні з кім весці справы.

Нядзіўна, што першая руская гандлёвая місія з’явілася на Алеуцкай Уналашцы толькі ў 1772 годзе. Рускія прынеслі з сабой на Аляску сельскую гаспадарку і праваслаўе.

У 1793 годзе на востраў Кадзьяк прыбыла праваслаўная місія ў складзе пяці манахаў Валаамскага манастыра. Дастаткова сімвалічны факт, улічваючы, дзе Уладзімір Пуцін праводзіць сустрэчы адзін на адзін з беларускім калегам Аляксандрам Лукашэнкам.

Рускія пры асваенні новых зямель фактычна выкарыстоўвалі еўрапейскі вопыт і перадалі як канцэсію гандлёвым кампаніям. Так на Алясцы ўсімі справамі загадвала, натуральна, з адабрэння імператара, Расійска-Амерыканская кампанія.

У пачатку XIX стагоддзі фактычна сталіцай рускай Аляскі стаў Нова-Архангельск. У невялікім па цяперашніх мерках мястэчку пражывала каля 200 рускіх пасяленцаў і тысячы мясцовых індзейцаў.

Справы ў суровым краі ішлі не тое каб бясхмарна. Гандаль быў бойкі, але мясцовыя індзейцы былі занадта незалежнага нораву і раз-пораз уздымалі паўстанні. Нават сталіцу прыйшлося перанесці на высокую гару і зрабіць фактычна крэпасцю.

Фактычна да сярэдзіны XIX стагоддзі на велізарнай тэрыторыі Аляскі пражывала ўсяго 2 тысячы рускіх пасяленцаў і 60 тысяч індзейцаў. Нескладана падлічыць, што пры невялікай колькасці ўвогуле, перавага на баку індзейцаў была ў 30 разоў.

Першым з ідэяй аб продажы малавывучанага і дрэнна прыдатнага для жыцця краю выступіў граф Мікалай Мікалаевіч Мураўёў-Амурскі ў 1853 годзе.

Логіка высокапастаўленага чыноўніка была ў дадзеным выпадку бездакорнай. Граф аб’ектыўна ацэньваў становішча, у якім аказалася краіна з пачаткам Крымскай вайны. Ён бачыў, як растуць Злучаныя Штаты, адначасна развіваючы чыгункі, для яго было відавочным, што каланізацыя гэтых зямель амерыканцамі не за гарамі.

Мікалай Мураўёў-Амурскі прапанаваў сканцэнтраваць намаганні на абароне марской мяжы на ўсходзе Расійскай імперыі ад магчымага пранікнення брытанцаў, якія былі зусім побач у Індыі і Кітаі.

Ідэя аб продажы Аляскі літаральна лунала ў паветры і ўжо ў 1854 годзе з такой прапановай да рускіх звярнуліся ўлады Злучаных Штатаў.

Трэба разумець, што ў гэты час бушавала цяжкая для Расійскай імперыі Крымская вайна, дзе краіна сутыкнулася з замежнай інтэрвенцыяй. Аляска тым часам на ўсходзе межавала з Кампаніяй Гудзонава заліва, а фактычна – з Брытанскай імперыяй. Асцярогі, што брытанцы ўварвуцца яшчэ і адтуль, мацнелі.

Рускія актыўна вялі бізнес на Алясцы пры ўдзеле амерыканцаў, складаліся гандлёвыя пагадненні, і пытанне аб продажы паўвострава перыядычна ўздымалася. Міністр замежных спраў Аляксандр Гарчакоў нават выступіў у падтрымку гэтага праекта, але працэс сарвала Грамадзянская вайна ў ЗША.

З завяршэннем Грамадзянскай вайны абмеркаванне перспектыў продажу Аляскі Злучаным Штатам аднавіліся. На гэты раз ідэю падтрымаў і імператар Аляксандр II. Падчас дыскусіі ўстанавілі парог мінімальнай цаны ў 5 мільёнаў долараў золатам.

Прапанова набыць паўвостраў была накіравана амерыканскаму боку, і прэзідэнт Эндру Джонсан падтрымаў ідэю. У выніку шляхам не самых складаных перагавораў Расійская імперыя атрымала ад ЗША 7,2 мільёна долараў золатам.

Дагавор быў падпісаны на дзвюх мовах – англійскай і французскай, у той час гэта былі галоўныя мовы для міжнародных адносін. Амерыканцы атрымалі ва ўласнасць усё, што было на Алясцы, за адным важным выключэннем – праваслаўных храмаў. Рускія пакінулі Аляску на працягу года, на гэтым фармальная гісторыя Рускай Амерыкі была завершана.

У народзе існуе шмат легенд аб лёсе паўвострава і грошай, якія Расійская імперыя павінна была за яго выручыць. Хтосьці лічыць, што Аляску толькі здалі ў арэнду на 90 гадоў. Чаму тады Савецкі Саюз пасаромеўся вярнуць сваё? Кітай жа не пасаромеўся вярнуць Ганконг.

На самай справе дагавор са Злучанымі Штатамі быў менавіта аб продажы, што пацвярджаецца дакументальна. Грошы амерыканцы спраўна плацілі. Хоць і тут не абышлося без аматараў тэорыі змовы, што карабель з амерыканскім золатам, які прызначаўся для рускіх, патануў.

Але грошы Расійская імперыя атрымала ў поўным аб’ёме і распарадзілася імі з розумам. Большая частка сродкаў пайшла, як зараз сказалі б, на інфраструктурныя праекты. Найважнейшым з іх стала будаўніцтва чыгункі паміж Курскам і Кіевам. Вось так 150 гадоў таму пры дапамозе амерыканцаў звязалі два гарады адным транспартным вузлом.

Дональд Трамп і Уладзімір Пуцін сустрэнуцца ў Анкорыджы, але і гэта не канчатковы варыянт.

Рэдакцыя Sputnik мяркуе, што ідэальным месцам мог бы стаць Нова-Архангельск. Цяпер ён у Злучаных Штатах лепш вядомы, як Сітка. У горадзе ёсць цудоўная праваслаўная царква – Сабор Архангела Міхаіла.

Выдатнае месца, каб абмеркаваць будучыню свету ў глабальным і лакальным украінскім разрэзе.