Ад Бікіні да "Усмешлівага Буды": як ішла гонка за статут ядзернай дзяржавы

Ядзерныя выпрабаванні пачаліся яшчэ ў разгар Другой сусветнай вайны – 16 ліпеня 1945 года нараджэнне атамнай эры азнаменаваў выбух магутнасцю каля 21 кілатоны ў пустыні Нью-Мексіка.

Ужо праз некалькі тыдняў амерыканскія атамныя бомбы былі скінуты на японскія гарады Хірасіму і Нагасакі, што з аднаго боку паклала канец вайне, а з другога – пачатак перыяду глабальнай ядзернай гонкі і страху.

У наступныя дзесяцігоддзі шэраг краін імкнуліся ўступіць у "ядзерны клуб". Наступным актыўным удзельнікам ядзернай гонкі стаў СССР, потым Вялікабрытанія, Францыя, Кітай і Індыя. Са з'яўленнем тэрмаядзернай зброі гонка ўзбраенняў дасягнула яшчэ больш небяспечнай стадыі, апагеем якой стаў выбух "Цар-бомбы" ў 1961 годзе на архіпелагу Новая Зямля.

Сусветная супольнасць неаднаразова спрабавала абмяжоўваць ядзерныя выпрабаванні, з тых часоў іх колькасць прыкметна знізілася, аднак канчаткова "ядзерная гонка" не спынілася. Аб аднаўленні ядзерных выпрабаванняў заявіў 30 кастрычніка прэзідэнт ЗША Дональд Трамп – ён даручыў Міністэрству вайны неадкладна пачаць тэсціраванне ядзернай зброі.

1 / 12

Першае выпрабаванне атамнай бомбы на аснове плутонію адбылося 16 ліпеня 1945 года на палігоне ў Аламагорда ў штаце Нью-Мексіка ў рамках праекта "Трыніці". Магутнасць ядзернага выбуху склала прыкладна 21 кілатону.

2 / 12

Атол Бікіні на Маршалавых выспах – ці ледзь не самае вядомае месца, дзе выпрабоўвалі ядзерную зброю. Амерыканцы з 1946 па 1958 гады правялі на атоле Бікіні 23 ядзерныя выбухі.

3 / 12

Салдаты назіраюць за выпрабаваннямі ядзернай бомбы ў Невадзе (1952 год). Палігон у Невадзе – найбуйнейшы ў ЗША, яго плошча складае каля 3500 квадратных кіламетраў, прыкладна як цэлы горад Токіа. На палігоне было зроблена больш за 900 ядзерных выбухаў, у асноўным падземных.

4 / 12

За выпрабаваннямі ў Невадзе можна было назіраць і з Лас-Вегаса. На фота Жаклін Бак і яе маленькі сын глядзяць з акна на "ядзерны грыб" 8 мая 1953 года.

5 / 12

Манекены, якія выкарыстоўваліся падчас ядзерных выпрабаванняў у аперацыі Teapot ("Чайнік") у Невадзе. Серыя выпрабаванняў прайшла з лютага па май 1955 года. Падчас аперацыі Teapot быў выпрабаваны ядзерны зарад, які меў рэдкую асяродак з урана-233.

6 / 12

Выбух атамнай бомбы ў Маралінгі, Паўднёвая Аўстралія, 14 верасня 1952 года. Брытанцы аддавалі перавагу выпрабоўваць ядзерную зброю на сваіх заморскіх тэрыторыях. Акрамя Маралінгі яшчэ адным палігонам для ядзерных выпрабаванняў быў востраў Раства, паблізу інданезійскіх берагоў.

7 / 12

Выпрабаванне самай магутнай у свеце тэрмаядзернай прылады – "Цар-бомбы" – адбылося 30 кастрычніка 1961 года на Новай Зямлі. Магутнасць выбуху склала рэкордныя 58,6 мегатоны.

8 / 12

Кадры трансляцыі ядзерных выпрабаванняў, якія назвалі "перамогай старшыні Мао". Кітай у 1964 годзе стаў пятай па ліку ядзернай дзяржавай.

9 / 12

Яшчэ адна краіна, якая праводзіла ядзерныя выпрабаванні ў сваіх калоніях, – Францыя. На фота – "ядзерны грыб" у атола Муруроа ў Французскай Палінэзіі ў 1971 годзе. Усяго з 1960 па 1996 гады Францыя правяла 210 ядзерных выпрабаванняў.

10 / 12

Адно з апошніх ядзерных выпрабаванняў у атола Муруроа Францыя праводзіла ўжо на фоне міжнароднага асуджэння. Чорная кропка на фота – эпіцэнтр выбуху 5 верасня 1995 года. Французская праграма па ўдасканаленні ядзерных тэхналогій была згорнута ў 1996 годзе.

11 / 12

"Мірны ядзерны выбух" на палігоне ў пустыні Тар, штат Раджастан, – так яго назвалі індыйскія ўлады – стаў першым у гісторыі краіны. Выпрабаванні пад назвай "Усмешлівы Буда" прайшлі ў 1974 годзе, іх наведала прэм'ер-міністр Індыі таго часу Індзіра Гандзі.

12 / 12

Возера на месцы першага наземнага ядзернага выбуху на Сяміпалацінскім палігоне – першым і найбуйнейшым у СССР. Выпрабаванні на палігоне праводзіліся з 1949 па 1989 гады.

Самые интересные и важные новости ищите в нашем Telegram-канале и Viber. Также следите за нами в Дзен!