"Увядзенне прыйшло, зіму прывяло…", або Снежаньскае частаванне з поснымі ноткамі

4 снежня ў народным календары пазначаны як памятны дзень, прысвечаны Увядзенню ў храм Прасвятой Багародзіцы. Гэтае хрысціянскае свята, заснаванае на позніх апокрыфах, распавядае аб тым, як бацькі Божай Маці – святы Іаакім і святая Ганна, – выконваючы зарок прысвяціць сваё дзіця Богу, у трохгадовым узросце прывялі дачку Марыю ў Іерусалімскі храм, пры якім яна жыла 12 гадоў да сваіх заручын з праведным Іосіфам.

Назву афіцыйнага свята праваслаўнай царквы Увядзенне (ці інакш Вадзенне) народ тлумачыў па-свойму.

Па-першае, Бог прыводзіць на зямлю зіму.

Па-другое, у лесе, збіраючыся ў зграі, "водзяцца ваўкі".

І, урэшце, па-трэцяе, частуючы варэнікамі з мёдам і макам, "водзяць па хатах Барбару", прысвятак якой таксама адзначалі ў гэты дзень.

Зіма пачалася з адсутнасці снегу, таму пакуль апошні месяц года сваю назву "снежань" не апраўдвае. Сёлета яму больш адпавядае старабеларускае найменне – "прасінець", што азначае "прасвет у аблоках".

І сапраўды, бліжэйшыя дзесяць дзён сіноптыкі абяцаюць плюсавую тэмпературу. У Беларусі снежань – найбольш пахмурны месяц у годзе, ды і трывалых моцных маразоў у ім амаль не здараецца. Дарэчы, адлігі ў гэты час – звычайная справа. І асабліва пасля Увядзення, калі чакаецца магчымае пацяпленне. З гатай нагоды ў народзе казалі:

а яшчэ

Аднак жыхары беларускіх вёсак добра ведалі, што адсутнасць снегу кепска ўплывае на прыроду і будучы ўраджай. Як прыкмячалі продкі:

Мабыць, таму сяляне ў выпадках цёплай маласнежнай зімы, каб атрымаць патрэбную колькасць вільгаці вясною, выконвалі адмысловае снегазатрыманне.

Наогул, па зімовых снежаньскіх прыкметах вяскоўцы вызначалі стан надвор’я ў будучым годзе. Так, добрае надвор’е першага снежня прадракала раннюю і пагодлівую вясну. Наступны дзень адказваў за сенакос, трэці – за жніво... І такім чынам за надвор’ем сачылі ўсю Піліпаўку.

Існавалі і гаспадарчыя прыкметы, накшталт з’яўлення кропель вільгаці на саланіне (да дажджу) ды стаяння свойскай гусі на адной назе (да марозу).

А яшчэ, калі дровы ў печы весела гараць, то гэта верная прыкмета, што ў ёй хутка згатуецца абед!

Паколькі цяпер працягваецца перадкалядны пост, то самы час занатаваць у кулінарны сшытак новыя рэцэпты посных страў старажытнай беларускай кухні.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Добра вымыць сухія грыбы, заліць іх халоднай вадой у патрэбным аб’ёме, дадаць цыбулю і паставіць варыць. У сярэдзіне варкі пакласці скрышаную кубікамі наступную агародніну – моркву, караняплоды пятрушкі, сельдэрэю і пастарнаку.

Падрумяніць на сухой патэльні муку, змяшаць яе з алеем, развесці ахалоджаным грыбным булёнам да ўтварэння негустой аднароднай масы. Уліць атрыманую закалоту ў працэджаны булён, дадаць нарэзаныя грыбы, соль, даць закіпець і заправіць дробна парэзаным кропам.

Грыбны суп падаюць з падсмажанымі на алеі грэнкамі з часнаком. Аднак замест іх можна згатаваць ячную кашу ці мучныя клёцкі.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. У прасеяную муку дадаць соль і паступова ўліваць вады столькі, каб атрымалася негустое цеста, якое можна набіраць лыжкай. Таксама, каб клёцкі былі больш пышныя, цеста трэба добра выбіць лыжкай – такім чынам яно ўбярэ ў сябе больш паветра.

Лыжкай, змочанай у вадзе, выкладваюць невялікія кавалачкі цеста ў падсолены кіпень. Калі клёцкі ўсплывуць, трэба перакласці іх у друшляк і абліць гарачай вадой.

Дарэчы, падобныя клёцкі ў пост могуць быць асобнай стравай, тады да іх смажыцца на алеі цыбуля, якой яны здабрываюцца.