Беларусь распачынае "жэстачайшую" барацьбу з беспрацоўем

© Sputnik / Иван Руднев / Перайсці ў медыябанкМінская папраўчая калонія
Мінская папраўчая калонія - Sputnik Беларусь
Падпісацца
Ці з’явяцца на Беларусі працоўныя лагеры строгага рэжыму.

Віталь Чуясаў, Sputnik

У краіне будзе распрацавана дзяржпраграма па прымусу да працы афіцыйна непрацаўладкаваных грамадзян. Гэты неардынарны і, на першы погляд, палітычна пройгрышны крок укладваецца ў стратэгію развароту беларускай падатковай сістэмы ў бок павелічэння падатковай нагрузкі на фізічных асоб (далейшае павышэнне падаткаў на прадпрыемствы можа прывесці да страты канкурэнтаздольнасці беларускай эканомікі ў ЕЭП). У рамках гэтай палітыкі ў 2013 годзе быў уведзены новы аўтамабільны падатак, асноўным плацельшчыкам якога сталі аўтааматары. Сур'ёзна абмяркоўваліся пытанне, як браць падаткі з замежных пакупак грамадзян.

Зараз беларускія ўлады шукаюць дадатковыя рэсурсы для папаўнення бюджэту ва ўмовах зніжэння падатковых паступленняў ад знешнеэканамічнай дзейнасці і памяншэння прыбытковасці беларускіх кампаній. Тыя, хто афіцыйна не працуюць, у гэтым плане ўяўляюць выдатны незадзейнічаны рэсурс.

"Прывабная" для бюджэту арыфметыка

Згодна са статыстыкай, на канец 2013 года ў Беларусі налічвалася 5,9 млн чалавек працаздольнага ўзросту. Не ўлічваючы інвалідаў, эканамічна актыўнае насельніцтва павінна складаць каля 5,5 млн чалавек. Аднак афіцыйна працаўладкавана толькі 4,5 млн, дарэчы 400 тыс. з іх — гэта пенсіянеры.

Чым займаюцца яшчэ 1,4 млн грамадзян працаздольнага ўзросту —беларуская дзяржава не ведае. Затое ўлады разумеюць, што гэтыя людзі не плацяць падаходны падатак, і за іх ніхто не робіць адлічэнняў у пенсіённы фонд.

Гэта вельмі простая і "прывабная" для бюджэту арыфметыка. Асабліва з улікам таго, што ў Беларусі параўнальна нізкія паказчыкі долі паступленняў ад падаходнага падатку ў казну — каля 15% усіх даходаў, або ў разы ніжэй, чым у эканоміках капіталістычных дзяржаў. Да таго ж цяперашні ўзровень быў дасягнуты шмат у чым дзякуючы палітыцы апераджальнага росту даходаў насельніцтва ў 2001-2012 гадах.

Вынікі "карных" санкцый

Маральнае асуджэнне ўтрыманства — гэта добра, але давайце разгледзім рэальныя магчымасці беларускай дзяржавы па пераўтварэнні афіцыйна не зарэгістраваных у якасці працуючых беларусаў у руплівых падаткаплацельшчыкаў.

Праблема №1, з якой мы сутыкнемся пры разгортванні кампаніі супраць дармаедства, — гэта крызіс сістэмы падтрымкі беспрацоўных. У Беларусі дзейнічаюць самыя нізкія выплаты па беспрацоўі — ад 150 да 300 тыс. рублёў (15-30 долараў ЗША — Sputnik) на працягу шасці месяцаў, ды і то пры ўмове, што беспрацоўны некалькі дзён у месяц ўдзельнічае ў грамадскіх працах. Гэта часцей за ўсё нізкааплатная, некваліфікаваная, цяжкая і непрэстыжная праца. Таму многія беспрацоўныя грамадзяне не рэгіструюцца ў органах па занятасці, і афіцыйнае беспрацоўе ў краіне трымаецца на ўзроўні 0,5% — усяго каля 25 тыс. чалавек.

Гарадскі кірмаш вакансій - Sputnik Беларусь
Мінчане сталі часцей рэгістравацца ў якасці безпрацоўных

Як толькі супраць дармаедаў будуць уведзены карныя санкцыі, людзі, якія да гэтага часу не звярталіся да паслуг дзяржаўнай біржы занятасці, будуць вымушаны ўсё ж такі афіцыйна пазначыць свой статус. Колькасць рэальных беспрацоўных (па методыцы МАП, гэта ўсе тыя, хто не мае працы, шукае яе і гатовы да яе прыступіць — Sputnik) у Беларусі засакрэчана, хоць Нацыянальны статыстычны камітэт адпаведныя даследаванні праводзіў. У экспертным асяроддзі часцей за ўсё прыводзяць лічбу ў 4-5% эканамічна актыўнага насельніцтва. Іншымі словамі, ў досыць сціслыя тэрміны ў службу занятасці могуць звярнуцца каля 200 тыс. чалавек, якія сапраўды гатовы выйсці на працу.

"У нас няма эфектыўнага механізму міжгаліновага і міжрэгіянальнага пераразмеркавання рабочай сілы, слабы ўплыў на размеркаванне прадукцыйных сіл. Бо асноўная колькасць вакансій засяроджана ў буйных гарадах. Менавіта туды ідзе адток працаздольнага насельніцтва з вёсак".

З пункту гледжання эканомікі, дармаеды — гэта беспрацоўныя. Ці гатова беларуская эканоміка стварыць калі не 1,4 млн новых працоўных месцаў, то хаця б некалькі соцень тысяч? У сярэдзіне 2014 года каля 100 тыс. чалавек працавалі ў рэжыме вымушанай няпоўнай занятасці. І гэта адбывалася на ўжо адладжаных працоўных месцах, г.зн. якія не трэба было ствараць з нуля. А стварэнне аднаго працоўнага месца — нават для некваліфікаванай працы — патрабуе значных капітальных затрат на інфраструктуру і абаротны капітал.

Крыніца гэтых укладанняў цяпер у Беларусі не праглядаецца. Нават сельская гаспадарка, якая пастаянна адчувае дэфіцыт працоўнай сілы, пасля дарагіх праграм мадэрнізацыі і аўтаматызацыі ўсё менш мае патрэбу ў кадрах. Адзін магутны энерганасычаны трактар ​​замяняе 2-3 звычайных "82-кі", г.зн. на нашых вачах адбываецца рэзкае змяншэнне колькасці работнікаў, якія былі задзейнічаны ў вытворчасці прадуктаў харчавання. Аналагічныя працэсы адбываюцца і ў іншых вытворчых галінах.

Моцны штуршок для развіцця карупцыі

Другая праблема — гэта прымяненне карнага механізму ў дачыненні да грамадзян, якія не жадаюць плаціць падаткі. Калі гаворка ідзе аб наборы забаронных мер па тыпу тых, якія прымяняюцца ў дачыненні да даўжнікоў (напрыклад, адмова ў выездзе з краіны), то ён будзе не вельмі эфектыўны ва ўмовах адкрытай з Расіяй мяжой.

Калі забароны будуць распаўсюджвацца на атрыманне дзяржаўных паслуг, то гэта можа прывесці да яшчэ больш складаных вынікаў: акрамя развіцця ценявой эканомікі ўзнікне попыт на ценявыя паслугі ў дзяржсектары, г.зн. будзе дадзены моцны штуршок для развіцця карупцыі.

Калі мы будзем звяртацца да спагнання падаткаў у выглядзе штрафу, то да гэтага наша сістэма выканання пакаранняў не гатова, да таго ж яна загружана выкананнем судовых рашэнняў і проста задыхнецца ў патоку сотняў тысяч спраў па злосных неплацельшчыках падаткаў. І потым — з якіх сродкаў спаганяць гэтыя штрафы, калі ў чалавека няма афіцыйнай крыніцы даходу, а маёмасць перапісана на сваякоў?

Арганізацыя працоўных лагераў строга рэжыму?.. Будзем спадзявацца, што да гэтага напрацаванага ў СССР вопыту барацьбы з непажаданым элементам у сучаснай Беларусі справа не дойдзе.

Пакуль жа будзем чакаць пакета прапаноў ад урада, які павінен быць абнародаваны да канца 2014 года.

Стужка навiн
0