МІНСК, 16 вер — Sputnik. Бібліятэкар, краязнаўца Таццяна Казлоўская жыве ў Чарэі і дабраахвотна нясе службу захавальніка гістарычнай спадчыны славутых мясцінаў.
Ні адзін том краязнаўчых публікацый пра Чарэю, надрукаваных рознымі даследчыкамі ў розных выданнях, сабраны Таццянай Казлоўскай і выстаўлены ў агульны доступ — на паліцы мясцовай бібліятэкі. Далучыцца да гістарычных цікавостак і таямніц гэтай надзвычай прыгожай і незвычайнай мясціны можа кожны ахвотны!
А было б жаданне — апантаная краязнаўца гатова адгукнуцца на просьбу кожнага цікаўнага госця ці мясцовага жыхара і вадзіць па Чарэі, распавядаючы пра кожны лапік тутэйшай зямлі, кожны будынак так, нібыта ў яе памяць убудаваная энцыклапедыя.
Зрэшты, інакш і быць не можа — жыццё прысвечана клопату пра збор і захаванне звестак пра жыццё і гісторыю Чарэі, славутых асобаў, звязаных з гэтай зямлёй. Менавіта дзякуючы такім людзям, як суразмоўца Sputnik, спадарыня Таццяна, Чарэя і адзначыла свой самавіты 950-гадовы юбілей не забыццём, а годным святам.
Найперш Таццяна Казлоўская расказвае пра ўраджэнца Чарэі Оскара Мілаша, французскага паэта-містыка, дзядзьку і літаратурнага настаўніка Нобелеўскага лаўрэата ў галіне літаратуры, польскага пісьменніка Чэслава Мілаша.
"Тут быў тэатр, створаны дзедам Оскара, Артурам Мілашам, які ён пабудаваў для сваёй жонкі Наталі Тасістра. Яна была вядомай італьянская спявачкай. Таму тут і быў тэатр.
Мілашы адкупілі Чарэю ў магнатаў Сапегаў і жылі ў замку, збудаваным імі — у гады Вялікай Айчыннай вайны ён быў разбураны, ад старажытнага помніка захаваліся толькі склеп і некалькі прысад", — расказвае Таццяна Казлоўская.
З Сапегамі звязана гісторыя яшчэ адной чарэйскай славутасці — Белай царквы на Белым возеры. З безлічы цікаваостак, якімі дзеліцца краязнаўца, гэта адна з найцікавейшых.
"Магчыма, што сам праект гэтай царквы, пачатак пабудовы належыць Арыстоцелю Ф'ёраванці, таму што ў царкве незвычайныя скляпенні, якія ён спрабаваў пабудаваць у Маскве, але яму гэта не дазволілі і загадалі стварыць калоны, якія гэтыя скляпенні падтрымлівалі. А ў чыстым выглядзе такі будынак захаваўся толькі тут, у нас".
Ф'ёраванці — аўтар Успенскага сабора Маскоўскага крамля. Сёння Траецкая царква (афіцыйная назва сакральнага помніка) у працэсе кансервацыі. Аднак мясцовыя людзі ў паўразбураны храм прыносяць абразы, моляцца і разам са святаром праводзяць набажэнствы. Па адной з версій, у храме ёсць крыпта, дзе пахаваныя бацькі Льва Сапегі.
"Новае дыханне" у жыццё Чарэі ўдыхнуў праект "Мілашоўска-Мілашаўскія чытанні". Дзве мясціны, звязаныя імёнамі Мілашаў, паядналіся ў праекце, распачатым у 2011 годзе пісьменніцай Аленай Масла.
Мілашова на Міёршчыне і Чарэя ў Чашніцкім раёне зараз — нібы мясціны-пабрацімы, бо падчас адных з "Мілашоўска-Мілашаўскіх чытанняў" вада з Мілашоўскага возера была пералітая ў возера Чарэйскае, і наадварот. Так Мілашова і Чарэя паядналіся наноў: насамрэч абедзьве мясціны калісьці былі адкупленыя продкамі славутых Мілашаў у магнатаў Сапегаў.
З-пад Чарэі родам і маці беларускай мастачкі Аксаны Аракчэевай. Зараз у бабулінай хаце мастачка жыве ўлетку, а таксама нястомна пашырае культурніцкую прастору ў Чарэі і яе ваколіцах, ладзячы сустрэчы і выставы.
Да прыкладу, у Чашніках да 90-годдзя заслужанага дзеяча культуры, беларускага мастака Барыса Аракчэева, бацькі мастачкі, ладзілася выстава. Дарэчы, падчас святкавання 950-годдзя Чарэі выстава пераехала з чашнікаў у Чарэю. На вернісажы экспанаваліся палотны бацькі і дачкі Аракчэевых. Сярод прац Барыса Аракчэева — не скончанае палатно, прысвечанае Чарэі, апошні твор Майстра. У Чарэі, дарэчы, адбылася першая публічная прэзентацыя карціны.
На юбілеі Чарэі спявалі, танцавалі, згадвалі славутасцяў, якіх дала свету зямля чарэйская.
Мясцовыя жыхары гандлявалі багаццем са сваіх садоў і агародаў — жыццё віравала, і аджывала надзея на тое, што ў Чарэі не толькі славутае мінулае, але і вялікая будучыня.
