Напярэдадні чаканага масавага прылёту турыстаў праз аэрапорт Мінск на прыкладзе Найджела Sputnik высвятляў, што вабіць (ці можа прывабіць) замежнікаў у Беларусь.
Даведнік Найджела Робертса па Беларусі вытрымаў ужо тры перавыданні, і цяпер да публікацыі рыхтуецца чацвёрты, дапоўнены варыянт. Упершыню аўтар прыехаў у Беларусь у 2001 годзе, атрымаўшы запрашэнне ад ААН сустрэцца з прадстаўнікамі райвыканкама гарадка Ветка на Гомельшчыне. Пасля брытанец з калегамі заснавалі маленькую асацыяцыю, якая падтрымлівае праекты, якія датычацца развіцця грамадства і эканомікі ў гэтым горадзе.
Зыбіцкую і Кастрычніцкую, Мірскі замак і сталінскі ампір, а таксама дзве нятленныя тэмы — беларускія дранікі (і гарэлку) і імідж Беларусі за мяжой Найджэл абмеркаваў з карэспандэнтам Sputnik Аленай Васільевай.
З вандроўнікам Sputnik сустрэўся ў музеі "Краіна міні", у якім у зменшаным фармаце прадстаўлены копіі многіх беларускіх славутасцяў — замкаў, сабораў і палацаў. Брытанец пабываў у Беларусі ўжо не менш за дваццаць пяць разоў, і з прадстаўленых у музеі дзесяці мініяцюр як мінімум восем бачыў на свае вочы.
"Усё роўна, добрыя бальшавікі ці дрэнныя, гэта прыцягвае турыстаў"
— Большасць беларусаў, як бы ні любілі сваю краіну, убачыўшы дваццаць пяць штампаў аб перасячэнні беларускай мяжы ў пашпарце замежніка, зададуцца справядлівым пытаннем — але чаму Беларусь?
— Мне падабаецца казаць, што не я адкрыў для сябе Беларусь, гэта яна мяне знайшла. У 2001 годзе я прыехаў у Ветку, і з тых часоў кожны раз спыняюся ў гасцях у адной і той жа сям'і. Чым сапраўды ўнікальная Беларусь, так гэта тым, што ў адносна невялікай краіне можна ўбачыць і старажытную гісторыю, і савецкую, і сучасную. Амаль у кожным горадзе ёсць помнікі Леніну, плошча Леніна, знакі перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. У вас ёсць выдатныя рэкі, у вас ёсць сімвалы і праваслаўнай, і каталіцкай веры, у вас ёсць Марк Шагал, выдатны Тэатр оперы і балета — так шмат усяго на адносна невялікай тэрыторыі.
Для мяне палацы ў Нясвіжы, Наваградку, Міры гэтак жа цікавыя, як сучасная гісторыя, бо амаль нідзе больш не сустрэнеш ужо помнікаў Леніну — ні ў Расіі, ні ва Украіне — іх зносяць. І што б людзі ні думалі пра тое, ці добрыя бальшавікі, усё гэта — частка вашай гісторыі, і яна можа прыцягнуць заходніх турыстаў.
— Жывучы ў Брытаніі, шмат падарожнічаючы, вы ўвесь час сутыкаецеся з куды больш старажытнай архітэктурай. Пабачыўшы добра захаванае Сярэднявечча ў многіх краінах, вы ўсё яшчэ вяртаецеся да беларускіх замкаў?
— Мне гэта цікава. У маёй краіне, як і ў іншых частках Еўропы, ёсць уласныя гістарычныя помнікі і замкі, але гэта іншая культура, іншы лад жыцця. Вандроўнік з захаду знойдзе тут нешта новае, і гэта важна. Шматлікія турысты бывалі ў Польшчы, Чэхіі, у краінах Балтыі, у Славакіі і Славеніі, бачылі ўсё, што ёсць у Заходняй Еўропе, і што яны пасля гэтага на самай справе хочуць убачыць, так гэта нешта новае, што-тое, чаго яны яшчэ не бачылі.
А ў вашай краіне столькі цікавага — людзі, цэрквы, культура, шмат каму на Захадзе будзе цікава гэта ўбачыць. Але што сапраўды няпроста, так гэта пераканаць людзей у тым, што тут яны знойдуць для сябе шмат новага. Гэта выклік, гэта заданне для прафесійных турыстаў, для журналістаў і для мяне як для пісьменніка, які піша пра Беларусь.
Мне сёння паказалі прыкладанне, якое распрацаваў музей "Краіна міні": можна націснуць кнопку і забраніраваць тур да любой славутасці з тых, якія ў мініятурным фармаце прадстаўлены ў музеі, і гэта выдатна, гэта партал, дзверы, праз якія можна трапіць у іншыя часткі Беларусі. Я ўжо быў у Нясвіжы, Міры, Гомелі… Любы мой замак, мабыць, знаходзіцца ў Нясвіжы, туды б я і адправіўся прама цяпер.
Кожны раз, як я прыязджаю сюды, спыняюся ў горадзе Ветка на Гомельшчыне ў адной і той жа сям'і. У гэтай сям'і я жыў, калі ўпершыню прыехаў, там працягваю бываць. Гэта звычайная сям'я, у якой ёсць звычайныя праблемы. І сядзець з імі за сталом, піць піва, слухаць пра іх жыццё для мяне так жа важна, як бачыць усе вашыя выдатныя замкі. Самы вялікі вопыт я вынес з пражывання ў звычайнай сям'і ў Беларусі.
О, Беларусь — гэта ў Афрыцы?
— Здавалася, галоўная праблема Беларусі — задарагія візы. Але ці многае зменіцца зараз, калі візы адмянілі? Што на самой справе трэба зрабіць, каб прыцягнуць турыстаў?
— У Беларусі ёсць дзве праблемы. І галоўная — гэта стаўленне людзей на Захадзе да вашай краіны, да Расійскай Федэрацыі і Украіны. Людзі на Захадзе не разумеюць гэтую частку свету — наогул.
Яны не разумеюць, колькі людзей у Савецкім Саюзе прынеслі сябе ў ахвяру дзеля перамогі ў Другой сусветнай вайне — загінула больш 55 мільёнаў чалавек. Больш за трыццаць мільёнаў з іх былі з Савецкага Саюза. Людзі на Захадзе не разумеюць, колькі зрабіў Савецкі Саюз з 1941 па 1945 год. Ігнараванне з боку Захаду — самая вялікая праблема. Калі спытаць еўрапейца, дзе знаходзіцца Беларусь, ён спытае — о, гэта дзесьці ў Афрыцы?
Адзіная падстава, у сувязi з якой Беларусь згадваецца ў СМІ — ваш прэзідэнт, і гэтыя згадкі часцей за ўсё ідуць у кантэксце "апошняй дыктатуры". Няма пазітыўных навін. Першая задача — накіраваць усе намаганні на тое, каб людзі на Захадзе пачалі разумець гэтую частку свету.
Але сёе-тое трэба змяніць і ўнутры краіны. Першы крок — адмена візавага рэжыму. Цяпер у Мінск можна прыехаць без візы, калі ляцець праз мінскі аэрапорт. Але ёсць праблема — пералёт даволі дарагі. Калі ляцець у Вільню з Заходняй Еўропы, квіток абыйдзецца ў 30 еўра, але ў Мінск не лятаюць лоўкосты. Трэба дазволіць невялікім авіялініям прыйсці ў краіну, каб турыст не быў вымушаны ляцець толькі "Белавія". Але адмена візы — ужо вялікі крок.
— Колькі каштавала вам беларуская віза?
— Семдзесят фунтаў, хоць зрэшты, гэта больш, чым для вас — шэнгенская.
— Але калі мы ўсё ж даможамся таго, што турыст прыедзе ў Мінск, як зрабіць так, каб ён тут затрымаўся?
— Трэба стварыць максімум магчымасцяў, каб турыст змог замовіць тур па горадзе, трэба, каб у горадзе было як мага больш таблічак і шыльдаў на англійскай. Патрэбен брэнд для турыстаў, прычым яго трэба прыдумаць хутка. Хай кожная карта, кожная кніга, якую купляе турыст, будзе брэндаваная.
Для шматлікіх турыстаў невялікая праблема ў тым, што многія не гавораць па-англійску. Зрэшты, мая пазіцыя ў тым, што кожны турыст, прыязджаючы ў новую краіну, павінен ведаць некалькі слоў на мясцовай мове.
Павінны з'явіцца запамінальныя фразы, якія будуць паўсюдна. Напрыклад, "Прыязджайце ў Беларусь і жывіце тут да канца дзён сваіх", "Прыязджайце ў Беларусь, каб зразумець праваслаўе"… Кароткія запамінальныя фразы. Дональд Трамп паказаў, што гэта працуе: "Make America great again". Ён проста паўтарае адну і тую ж фразу, і гэта працуе на яго.
Хопіць прапаноўваць дранікі
— Мы прапануем усім турыстам дранікі і мачанку — гэта наогул падабаецца?
— Многія турысты не асабліва любяць спрабаваць новае. Але добра, што ў кожным рэстаране, бары можна іх паспрабаваць. Зрэшты, я б не рэкамендаваў заказваць іх у турыстычных месцах, але гэта агульнае правіла ва ўсім свеце. Напрыклад, у Лондане вы заплаціце неверагодныя грошы за вельмі простую ежу, а нацыянальная ежа, на мой сорам, рыба і чыпсы.
У Беларусі можна паспрабаваць гарэлку — але я б не раіў хатнюю гарэлку, гэта небяспечна! А сёння мы пабывалі ў выдатным вегетарыянскім рэстаране, там было цудоўна.
— Напэўна на Зыбіцкай. Як вам гэтая вуліца?
— Мне падабаюцца новыя раёны, яны вельмі сучасныя. Але не трэба забываць і пра нацыянальныя асаблівасці. Кожны раз, як я прыязджаю сюды, становіцца ўсё больш "МакДональдсаў", але хацелася б больш традыцыйных рэстаранаў, нацыянальнай кухні.
Мінск — еўрапейскі горад, важны еўрапейскі горад. Трэба ўцягваць людзей у піяр гэтай краіны на Захадзе, каб усе бачылі: гэта Еўропа. Не Месяц, не Марс, але Еўропа.
Зараз я падрыхтаваў чацвёртае выданне даведніка па Беларусі. Усе кнігі прададзеныя, мабыць, людзям цікава. Некаторыя пішуць мне з Амерыкі, Еўропы ці Аўстраліі — яны пішуць, што зацікавіліся краінай, просяць рады — што паглядзець, ці ехаць на цягніку, ці бяспечна на вуліцах?
Трэба выбудаваць мост паміж турыстамі і Беларуссю.
