МІНСК, 13 кра — Sputnik. Гісторыкі Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі вядуць перамовы з канцэрнам "Беллеспаперпрам" аб выпуску шпалераў у нацыянальным стылі, распавёў Sputnik загадчык аддзела старажытнабеларускай культуры Цэнтра Барыс Лазука.
"Вядзем перамовы са шпалернымі фабрыкамі. Хочам выпусціць цэлую серыю шпалер, у якіх будзе прадстаўлена беларуская тэматыка. Акрамя таго, мы прапанавалі аб'яднаць нашы веды аб беларускай мэблі, аб тым, якой яна павінна быць — народная, традыцыйная, арыстакратычная, замкавая, палацавая, з сучаснай вытворчасцю", — распавёў Лазука.
Як палюбіць сваё і не нарабіць памылак?
Гісторыкі зацікаўлены ў прасоўванні ведаў аб нацыянальнай культуры ў вытворчасць, паколькі гэта дасць магчымасць, з аднаго боку, задаволіць запыт спажыўца, а з другога боку, не нарабіць памылак. Такіх прыкладаў нямала: узяць хоць бы выкарыстанне нацыянальнага жаночага касцюма на разнастайных народных святах. Многія з іх дапаўняюцца саламянымі ўпрыгожваннямі і галаўнымі ўборамі. Але ў гісторыі як раз саламяныя аксэсуары мелі негатыўны адценне.
"Салома ў касцюме — гэта быў маркер, які абазначаў непрыстойнасць, асацыяльнасць паводзін жанчыны. Адсюль жа і выраз "саламяная ўдава" — гэта тая жанчына, якую кінуў муж", — патлумачыў Лазука.
Вышыванцы не хапае ведаў
Гісторык шчыра вітае інтарэс моладзі да вышыванак, але і тут адзначае часам нядбайнае стаўленне вытворцаў да гісторыі пытання.
"Падышоў на стэнд аднаго з вытворцаў, паглядзеў, што яны робяць. Гэта ж усё запампавана з інтэрнэту — з расійскіх і ўкраінскіх сайтаў, але толькі не беларускіх. Славянскія арнаменты не скажу, што падобныя, але вельмі блізкія. Там усюды можна сустрэць спалучэнне бел-чырвона-белага колеру, таго ж павука, зорку… Але ж у нас ёсць вельмі шыкоўныя ўзоры, якія адпавядаюць кожнаму рэгіёну", — распавёў Лазука.
Канапа з арнаментам са слуцкіх паясоў
Гісторыкі гатовыя падтрымаць хвалю цікавасці да нацыянальнага, а разам з тым і патрабаванне прэзідэнта больш актыўна ўкараняць навуковыя і культурныя працы на практыцы.
Ідэя з мэбляй у нацыянальным стылі, на думку Лазука, цалкам мае права на жыццё. Ён перакананы, на яе быў бы попыт. Застаецца толькі знайсці спосаб узаемадзеяння навукоўцаў-гісторыкаў і вытворцаў і вырашыць праблему трансляцыі — перадачы і адаптацыі для масавага спажывання навуковых ведаў.
"Важны аспект трансляцыі. Калі проста скапіяваць слуцкі пояс, то мы атрымаем проста вельмі дарагі падарунак. А што, калі матыў арнаменту слуцкага пояса перанесці на абіўку мэблі… Мы, дарэчы, цяпер вядзем перамовы, каб гэта зрабіць. Хоць тут і ўзнікае мноства пытанняў, у тым ліку: як гэта сядзець на святыні?!" — распавёў гісторык.
На яго думку, вырашыць этычны аспект мог бы дызайнер, які здолеў бы адаптаваць матывы ўзораў артэфакта XVII стагоддзя да цяперашняй жыцця. Рабіць гэта, на думку Лазука, трэба і важна. Таму што ў тым ліку дзякуючы культуры, нацыянальнай аўтэнтычнасці дзяржава можа захаваць сябе як дзяржаву, нацыю і народ, падкрэсліў загадчык аддзела Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі.
