Цяперашняя прэм'ера мюзікла "Звычайны цуд" — не першая ў Беларусі. Каля пяці гадоў таму беларускі глядач ужо бачыў старую казку на сцэне Музычнага тэатра. На гэты раз прадставіць даўно знаёмую гісторыю па п'есе Яўгена Шварца вырашылі ў аўтарскім Тэатры Генадзя Гладкова "Тэрыторыя мюзікла". Менавіта Гладкоў быў кампазітарам аднайменнага фільма, які выйшаў на экраны ў 1978 годзе.
Класіка савецкага мінулага
"Звычайны цуд" — добрая музычная казка для дарослых. Такіх гісторый ўжо не сустрэнеш ні ў кіно, ні ў тэатры, не кажучы ўжо пра жыццё. Цуд і на самой справе звычайны — каханне. Тое самае, пра якое пішуць і чытаюць у кніжках. Ні кроплі каварства, суцэльная шчырасць. "Камедыя, узыходзячая да філасофскіх абагульненняў", — так кажуць пра вынік сваёй працы стваральнікі, але глыбокія развагі ўмела хаваюцца за лёгкім музычным апавяданнем.
Мюзікл пакідае такія ж адчуванні як любімае савецкае кіно — добрае, з немудрагелістым сюжэтам і знаёмае з самага дзяцінства. Як навагодняя "Іронія лёсу" пад звон келіхаў або пранізлівая "Масква слязам не верыць" пад ўсхліпы мамінай сяброўкі. Пагадзіцеся, любоў да гэтых гісторый узнікла не з-за яркіх спецэфектаў або непрадказальнага сюжэту. Цёплыя пачуцці да іх ужо даўно сталі часткай менталітэту многіх жыхароў на постсавецкай прасторы.
Менавіта таму мюзікл "Звычайны цуд" змогуць ацаніць людзі, якія памятаюць знакамітую застаўку "Масфільма", з захапленнем глядзелі аднайменны фільм на сваіх "Рубінах", падпявалі любімым песням пад музыку Гладкова.
І хоць стваральнікі ўпэўненыя, што п'еса зусім не састарэлая, наўрад ці пакаленне, якое расце на трэках Элджея і Feduka, ацэніць, як матылёк рабіў "бяк-бяк-бяк" крылцамі.
Пацвярджэнне — адабральны смех у зале пасля вядомых больш за 30 гадоў жартаў, назваць якія "баянамі" язык не паварочваецца. Гэта хутчэй класіка хай і з савецкага мінулага. Прадстаўнікі пакалення 50+ жыва адгукаюцца на жарты Міністра-Адміністратара, з замілаваннем назіраюць за капрызамі тырана Караля і рагочуць над скаргамі яго прыдворных ("Ради принцессы мы можем умереть, но предварительно умывшись", "Уберите хлеб из овина! Я подожгу овин", "Бабочка дура-дурой" і многія іншыя).
Тут як нельга дарэчы ўспамінаецца Арыстоцель з яго тэорыяй аб тым, што прырода мастацкага задавальнення заключаецца ў радасці пазнання. Гаворка ідзе як раз не пра капіраванне, а менавіта аб селекцыі бачнага свету.
Стымпанк пад музыку
Параўноўваць пастаноўку з любімай экранізацыяй 1978 года па частцы выканання не ўзнікае жадання. Акцёрскі склад з выдатнымі вакальнымі дадзенымі не саступае кампаніі Міронаў-Ляонаў-Сіманава ні артыстычнасцю, ні харызмай. Дзмітрый Якубовіч, Эдуард Вайніловіч, Аляксандр Восіпец, Анатоль Лагуценка, Ксенія Харашкевіч і іншыя артысты ствараюць новыя вобразы старых герояў і іх немагчыма не любіць.
Аўтар лібрэта Юлій Кім зрабіў сучаснай п'есу Яўгена Шварца, але пакінуў маячкі ў выглядзе жартаў і крылатых фраз, якія суправаджаюць гледача з самага пачатку.
Візуальнае рашэнне мюзікла — стымпанк. Мастакі Андрэй Меранкоў (сцэнаграфія) і Юлія Бабаева (касцюмы) пастараліся на славу: механізмы, прадметы рэквізіту і дэталі адзення прадуманыя да дробязяў. Яркія касцюмы пераносяць гледача то на цыркавую арэну, то ва французскае кабарэ. "Рэчы з гісторыяй" нават з глядацкай залы хочацца разгледзець і памацаць. Скрупулёзная прапрацоўка дэталяў, якую стваральнікі заяўлялі яшчэ да прэм'еры, апраўдвае сябе на ўсе сто адсоткаў.
Мінімалістычныя дэкарацыі не адцягваюць ад музычнага дзейства на сцэне і не ствараюць адчуванне лішку. Адзіны момант, які ўвесь час замінае разгарнуцца фантазіям і быццам скоўвае ўсю гэтую казачную гісторыю — невялікая сцэна сталічнага Палаца прафсаюзаў. Некалькі разоў даводзіцца лавіць сябе на думцы аб тым, што маленькая прастору абмяжоўвае музычны парыў, у якім кружацца артысты.
Каханне супраць прагматызму
Скептыкі, цынікі і саркастычна рэалісты могуць смела прагортваць афішу на мюзікл у спісе прапаноў. Простая, хоць і чароўная казка, атрымае нізкія ацэнкі такіх гледачоў. Гісторыя кахання Прынцэсы і Мядзведзя ў нейкі момант нават злуе сваёй наіўнасцю: не атрымліваецца пазбавіцца цвёрданаг пераканання "Ну, гэтак жа не бывае" падчас прагляду добрай казкі.
Гімн кахання некалькіх пакаленняў гучыць ярка і прыгожа, але яму спатрэбіцца шмат сіл, каб прабіцца праз сцены прагматызму сучаснага пакалення.
Моднае сёння імкненне пераасэнсаваць класіку мюзікл "Звычайны цуд" ня закранула. Музычная гісторыя ўнутрана засталася такой, якой яе памятаюць некалькі пакаленняў, хоць і атрымала новае аблічча. Дастаткова цяжка прыдумаць нешта новае на адвечную тэму, але ёсць сумненні: а ці трэба прыдумляць?
