МІНСК, 9 ліп — Sputnik. З забяспечанасцю Мінска зеленню ўжо катастрофа, кажа каардынатар грамадскай кампаніі "Горад для гараджан" Дзяніс Кобрусеў. Зялёных праспектаў ужо не стала, а дэкаратыўныя туі, расстаўленыя на некаторых вуліцах, відавочна не спраўляюцца з нагрузкамі вялікага горада. "Працоўных", здольных чысціць паветра дрэў становіцца менш, а аўтамабіляў — больш.
"Безумоўна, гэта катастрофа, тым больш што мы не маем цяпер магчымасці вырасціць здаровае дрэва на тым жа праспекце Незалежнасці. Трэба марнаваць велізарныя грошы. Хоць у свой час трэба было проста добра даглядаць — мінімізаваць рэагенты, якія выкарыстоўваюцца зімой, і зрабіць нармальную сістэму падсілкоўвання. А ўлічваючы, што зараз вельмі актыўна пры горадабудаўніцтве ідзе знішчэнне дрэваў, сітуацыя будзе толькі пагаршацца", — кажа Кобрусеў.
"Схема азелянення тэрыторый агульнага карыстання, у тым ліку аб'ектаў азелянення, якія падлягаюць ахове ў адпаведнасці з законам Рэспублікі Беларусь "Аб ахове навакольнага асяроддзя", якую цяпер упершыню прапануюць абмеркаваць мінчанам, у нейкай ступені павінна пазначыць межы — у тым ліку для чыноўнікаў і забудоўшчыкаў. Каб яны памяталі: унутры так званых "зялёных ліній" секчы і будаваць проста так нельга.
Ідэя добрая, згаджаюцца актывісты. Аднак яны ўважліва вывучылі дакумент і кажуць, што, калі мінчане хочуць жыць у камфортным горадзе, мае сэнс далучыцца да абмеркавання.
Што бянтэжыць
"Схему азелянення тэрыторый агульнага карыстання" распрацоўвалі ў развіццё Генплана і з аглядкай на закон "Аб ахове навакольнага асяроддзя", які прадугледжвае, што любая зялёная тэрыторыя ў 0,1 гектара (умоўна 10 на 10 метраў) павінна быць уключана ў схему.
"Але праблема заключаецца ў тым, што гэта схема зялёных тэрыторый агульнага карыстання. І органы, якія яе распрацоўваюць у Мінску, — гэта "Мінскграда" па замове Камітэта архітэктуры і горадабудаўніцтва Мінгарвыканкама — вызначаюць, што тэрыторыі агульнага карыстання — гэта толькі паркі, бульвары, скверы і лесапаркі. Адпаведна, усе зялёныя насаджэнні ўнутры дваровай тэрыторыі альбо ўздоўж дарог, калі гэта не бульвары, у гэтую схему не ўключаюцца", — тлумачыць Кобрусеў.
Іншымі словамі, дрэвы ўздоўж дарог і ў дварах застануцца па-за зялёнымі ахоўнымі лініямі. Але нават з бульварамі і скверамі не ўсё ясна, дакладней, з тым, па якіх крытэрах складальнікі схем надавалі статус адным зялёным участках і пазбаўлялі яго іншых.
"Асобныя насаджэнні ўздоўж вуліцы вызначаны як скверы, а такія ж зоны, але на іншых участках, да гэтага сквера не аднесены. Як, напрыклад, на праспекце Ракасоўскага: калі стаць спіной да Чыжэўскага вадасховішча, парку Грэкавай і ісці ўверх у цэнтр горада, то паміж вуліцай Малініна і Пляханава левая частка праспекта Ракасоўскага пазначаная як бульвар, а правы, такі ж бок не пазначаны, хоць дрэў там не менш. Некаторыя тэрыторыі ўнутры кварталаў у Серабранцы пазначаныя як скверы, а іншыя падобныя зялёныя зоны ў той жа Серабранцы наогул ніяк не пазначаныя. Узнікае пытанне: чаму, якім крытэрыем яны кіраваліся?" — пытаецца гарадскі актывіст.
На думку Кобрусева, такая выбіральнасць можа быць звязаная з тым, што не ўключаныя ў схему зялёныя зоны, хутчэй за ўсё, асуджаныя на забудову. Але гараджане яшчэ могуць паспрабаваць іх адстаяць, калі праявяць актыўнасць і цікавасць: збяруць подпісы і да канца тэрміну абмеркавання схемы унясуць прапанову пазначыць "страчаную" зялёную зону як сквер.
Але галоўнае — разгледзець усе нюансы пакуль не атрымліваецца. Схему на абмеркаванне вынеслі ў 9 частках — асобна для кожнага раёна горада. Але выкладзены на сайтах маштаб не дазваляе выразна зразумець мяжы зялёнай зоны на мясцовасці.
"Пры гэтым у "Мінскграда" ёсць альбомы ў маштабе 1:500, гэта значыць досыць падрабязныя, каб бачыць межы. Некаторыя раёны выклалі схему ў добрай якасці, але некаторыя — не. І тут, вядома, магчымыя маніпуляцыі, таму што асобныя зоны можна не ўключыць, а некаторыя — падрэзаць. На схеме гэтага можна не ўбачыць, а ў рэальнасці на краі парку або сквера потым могуць нешта пабудаваць і спаслацца на зацверджаныя схему і межы", — кажа каардынатар грамадскай кампаніі "Горад для гараджан".
Магчымыя маніпуляцыі
Прынамсі, адно падазрэнне на маніпуляцыю ў актывістаў ужо ўзнікла. Гаворка пра Грушаўскі сквер каля плошчы Дзяржынскага, які зараз займае плошчу 2,1 гектара.
"І на схемах ён пазначаны быццам бы як трэба — тыя ж 2,1 гектара, але ў тэкставай частцы яго тэрыторыя — ужо 1,6 гектара. Гэта значыць, прапала паўгектара зямлі. Калі накласці на карту гэтыя 1,6, то мы атрымліваем адзін добраўпарадкаваны кавалачак у 1,6 і неўладкаваны кавалачак, які відавочна будзе аддадзены пад забудову. Хоць па дзейсным з дэталёвым планам ён усё роўна з'яўляецца скверам. Гэта прыклад таго, як гарадскія ўлады маніпулююць. Гэта значыць, нават візуальна будзе здавацца, што ўсё нармальна, але, гледзячы на лічбы і аб'ёмы, відаць, што кавалкі падразаюцца", — тлумачыць Кобрусеў.
І гэта пры тым, што ўзровень азелянення тэрыторый агульнага карыстання не дацягвае да патрэбных нормаў, нагадвае ён. Згодна з зацверджаным генпланам на аднаго чалавека ў Мінску павінен прыходзіцца 21 квадратны метр зялёных тэрыторый. Але нават з улікам уключанага ў рысу Мінска ляснога масіва ля Мінскага мора гэты паказчык не змог дасягнуць 18.
"А гэта сведчыць аб тым, што фактычна паказчык у 21 квадратны метр не будзе дасягнуты ніколі. Таму што калі сёння мы не знаходзім перспектыўныя скверы і паркі, то праз 5 гадоў, а схема дзейнічае пяць гадоў, новых зялёных зон не з'явіцца. Хутчэй з'явіцца новая забудова. Гэта сумны варыянт", — кажа каардынатар кампаніі "Генплан для мінчан".
Абгрунтоўваючы будаўніцтва і ўшчыльненне, улады кажуць пра эканоміку — новае жыллё, новыя падаткі. Але актывісты, абараняючы дрэвы і зялёныя зоны, таксама апелююць да грашовых сум.
"Ёсць такое паняцце, як экасістэмныя паслугі. Дык вось, дрэвы Асмалоўкі, якія не ўлічаны ў схемы, якія абмяркоўваюцца цяпер, аказваюць гораду экасістэмных паслуг на 200 тысяч долараў у год. Гэта дадзеныя інстытута эксперыментальнай батанікі НАН. Гэта і паглынанне вуглякіслага газу, і выпрацоўка кіслароду, і абіванні пылу. У двух кварталах Асмалоўкі расце 1790 дрэў — іх шчыльнасць вышэй, чым шчыльнасць ў скверы Парыжскай камуны ля Опернага тэатра, які ўлічаны. А Асмалоўка не ўлічаная", — распавядае Кобрусеў.
Скаргі і прапановы
Некалькі скаргаў на арганізацыю абмеркавання Схемы азелянення актывісты ўжо напісалі, у тым ліку ў пракуратуру Мінска. На іх думку, было б лагічней, калі б гарадскія ўлады апавясцілі гараджан аб пачатку распрацоўкі схем загадзя, каб яны на стадыі падрыхтоўкі дакумента ўносілі свае прапановы. Тым больш што закон гэта абавязвае рабіць.
"Гэта важны момант. І гэта вельмі дрэнная практыка. Таму што цяпер атрымліваецца: схемы распрацавалі, грошы патрацілі, і цяпер гараджане ва ўжо распрацаваны дакумент будуць спрабаваць унесці заўвагі і прапановы. А мы ведаем, што чыноўнікі не вельмі любяць мяняць тое, што яны у сваёй галаве ўжо спланавалі", — заўважае актывіст.
Тым не менш, яны будуць спрабаваць мяняць. Кобрусеў распавядае, што ва ўсе раёны Мінска пададзены заявы ад гараджан з просьбай правесці сходы па абмеркаванні праектаў. На гэтыя сустрэчы павінны прыйсці распрацоўшчыкі раённых схем, прынесці падрабязныя макеты і быць гатовымі адказаць на пытанні.
Ідзе збор подпісаў. Людзі ў розных раёнах Мінска маюць намер патрабаваць надаць статус сквераў зялёным тэрыторыям, якія пакуль не патрапілі за ахоўную зялёную лінію.
"Ведаю, што ў Савецкім раёне ініцыятыўная група грамадзян збірае подпісы, каб у схему быў уключаны ўчастак ля Курапатаў, які гады два таму спрабавалі забудаваць. Дарэчы, потым гэты кавалачак "Мінскзеленбуд" акуратна засадзіў дрэвамі. Цяпер ён у схему не ўключаны, а значыць, гэта патэнцыйнае месца для новай сустрэчы з якім-небудзь забудоўшчыкам", — распавядае Кобрусеў.
Свае прапановы, па яго дадзеных, рыхтуюць жыхары і ў Маскоўскім, і ў Кастрычніцкім раёнах. Актывісты "Гарады для гараджан", "Зялёнай сеткі" і іншых грамадскіх ініцыятыў па магчымасці кансультуюць і дапамагаюць. Прэзентацыі павінны прайсці з 10 па 25 ліпеня. Да канца абмеркавання Схемы два тыдні, за якія можна паспець яшчэ неяк паўплываць на сітуацыю.
"Час ёсць, і гэтым трэба скарыстацца. І лепш гэта зрабіць цяпер, каб потым не абурацца, калі на зялёнай зоне ўжо будзе стаяць будаўнічы плот. Калі гэтыя месцы цяпер будуць уключаны ў схему, з'явіцца не стоадсоткавая гарантыя, але шанец, што гэтая тэрыторыя не будзе забудавана. Альбо, калі яе збяруцца забудаваць, будзе яшчэ адзін аргумент, чаму гэтага рабіць нельга. Таму цяпер у гараджан практычна ўнікальны шанец ацаніць патэнцыял зялёных тэрыторый і праціскаць гэтыя рашэнні. Іншага выйсця няма", — падсумаваў каардынатар "Горада для гараджан".
