Беларусь спажывае дзясятую частку расійскага нафтавага экспарту - 23 млн тон нафты, з якіх для ўласнага спажывання рэспубліцы трэба 5-6 млн тон, астатняя ідзе на перапрацоўку і далейшыя пастаўкі ў Еўрапейскі саюз, распавёў радыё Sputnik кіраўнік Цэнтра "Міжнародная энергапалітыкі" Юрый Салазобаў. Пры гэтым, па словах эксперта, беларускія НПЗ "заточаныя" пад расійскую нафту, і купля іншай нафты ўяўляецца праблематычнай.
"Нарвежская чым добрая - яна блізкая па сваіх параметрах да расійскай, не патрабуе пераналадкі НПЗ. Але 80 тысяч тон - гэта кропля ў моры, трэба два такіх танкеры прымаць у тыдзень, каб проста закрыць патрэбы самой рэспублікі, не кажучы аб перапрацоўцы і экспарце, а ад экспарту Беларусь атрымлівае прыкладна 40% сваіх даходаў", - сказаў Салазобаў.
Як паведамлялася раней, Беларусь закупіла ў Нарвегіі 80 тысяч тон нафты, яе даставяць праз Клайпедскі порт на НПЗ "Нафтан" у дваццатых чыслах студзеня.
"Не ўсялякая нафта падыходзіць. Гаворка ідзе хутчэй за ўсё пра перапродажы расійскай нафты па іншых каналах, напрыклад, праз Украіну, праз Польшчу. І лагістыка дарагая, 20 долараў лішніх дадаецца да транспарціроўкі бочкамі па чыгунцы", - растлумачыў Салазобаў.
Па словах эксперта, альтэрнатыўныя нафтавыя пастаўкі ў Беларусь - гэта "адразу рынкавыя кошты на нафту, адразу неэфектыўнасць заводаў, і адразу эканоміка гэтага бізнесу паплыве".
Нафтавае пытанне
Беларусь і Расія да пачатка 2020 года не змаглі прыйсці да пагаднення па кошце нафты: рэспубліка адмаўляецца плаціць пастаўшчыкам прэмію ў 6 долараў за тону да кошту пастаўкі. На гэтым фоне 1 студзеня былі прыпыненыя пастаўкі сыравіны ў рэспубліку.
У якасці часовай меры Беларусь закупіла 750 тысяч тон у кампаній расійскага бізнесмена Міхаіла Гуцарыева, якія пагадзіліся працаваць без прэміі. Адначасова, як заяўляе ўрад, вядуцца перамовы з альтэрнатыўнымі пастаўшчыкамі нафты.
У студзені рэспубліка таксама дамовілася аб куплі 80 тысяч тон нарвежскай нафты для "Нафтана" - марка Johan Sverdrup максімальная блізкая па характарыстыках да Urals. Пастаўляцца яна будзе праз порт Клайпеды, які ў год можа прапусціць толькі 3,6 мільёна тон. Акрамя таго, за перавалку і транспарціроўку нарвежскай сыравіны Беларусь пераплачвае па 20 долараў за тону.
Для загрузкі аднаго "Нафтана" патрабуецца каля дзевяці мільёнаў тон штогод, гэта значыць каля 25 тысяч тон штодня. Мазырскі НПЗ перапрацоўвае каля дзесяці мільёнаў тон у год. Большая частка прадукцыі "нафтахіму" ідзе на экспарт у выглядзе светлых нафтапрадуктаў, у першую чаргу аўтамабільнага паліва.
Без альтэрнатывы?
Беларусь ужо шукала альтэрнатыўныя крыніцы нафты ў папярэднія гады. Так, у Венесуэлы рэспубліка закупляла марку Santa Barbara на пачатку 2010-х. Аднак надзвычай дарагая лагістыка і нізкая якасць сыравіны вымусілі звярнуцца да своп-схемы з Азербайджанам. Усяго рэспубліка закупіла ў Венесуэлы за тры гады амаль 3,4 мільёнаў тон. Цікава, што сярэдні кошт за тону расійскай сыравіны для Беларусі ў 2010 годзе была 434 долара, венесуэльскай - 647 долара.
Крыху менш за мільён тон Беларусь закупіла ў Азербайджана ў 2011-м - па кошце ў 838 долараў за тону. Для параўнання: расейская нафта тады ж каштавала каля 430 долараў за тону. У 2016-м Беларусь зноў звярнулася да Азербайдлжана за брэндамі Azeri Light і CPC Blend, аднак таксама ў невялікіх аб'ёмах: 560 тысяч тон. У 2017 рэспубліка закупіла 1,4 мільёна тон нафты ў Ірана.
Пакрыць патрэбы Беларусі ў нафце не могуць ні Азербайджан, ні Казахстан, ні іншыя краіны-партнёры. Акрамя таго, яе ўсё роўна прыйдзецца "разводзіць" расійскай, бо беларускія НПЗ "заточаныя" пад Urals. Пры гэтым кошт альтэрнатыўных пастаўшчыкоў заўсёды перавышае кошт на расійскую сыравіну. Розніца з улікам лагістыкі можа дасягаць практычна два разы.
У мінулым годзе Беларусь купляла ў Расіі нафту па сярэднім кошце ў 364 долара за тону. Пры гэтым рэспубліка плаціла за сыравіну толькі 83% ад сусветнага кошту нафты.
