https://bel.sputnik.by/20200606/Gosts-na-paroze-narodnyya-pravly-belaruskaga-etyketu-1038908619.html
Госць на парозе: народныя правілы беларускага этыкету
Госць на парозе: народныя правілы беларускага этыкету
Sputnik Беларусь
Этнограф Ларыса Мятлеўская вучыць сустракаць і выправаджваць гасцей, як гэта рабілі нашы продкі. 06.06.2020, Sputnik Беларусь
2020-06-06T10:01+0300
2020-06-06T10:01+0300
2022-04-14T15:37+0300
у беларусі
спадчына
культура
ларыса мятлеўская
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/103803/47/1038034703_0:60:1200:739_1920x0_80_0_0_d4e2df115fdf18cb8243232e6d753485.jpg
Збіраць гасцей або "ладзіць гасціны" на Беларусі было прынята ў два тэрміны: ад пачатку кастрычніка да запустаў і ад Калядаў да Масленіцы. Гасцінныя гаспадары славіліся не толькі стравамі, якія ставілі на стол, але і паважлівым стаўленнем да сваіх гасцей. Таму перад тым, як сесці за стол, заўсёды казалі: "Сілкуйцеся, што Бог падаў. Харошым людзям і мы рады будзем. Палажы госцю не ячную лусту, а пшанічнае слова".Правілы гасціннага этыкетуІснаваў і пэўны этыкет гасцявання. Напрыклад у госці абавязкова ішлі з гасцінцам. На прапанову гаспадароў "Разгасцюйся ў нас, здзень кажух (будь як у сваёй хаце) " прышлы чалавек мог адказаць: "Гасцяваць бы гасцяваў ды хлеба із сабою ня браў".Гаспадары заўсёды імкнуліся зрабіць гасцяванне утульным і прыемным. Мяркуючы, колькі можа прыбыць на гасцяванне людзей, у хату прыносілі дадатковыя сталы і лавы, часам пазычалі іх у суседзяў. Менавіта таму пра чалавека, які надта вольна рассеўся казалі - "рассесціся як у гасцях".Не прынята было хутка садзіцца за стол і паказваць свой апетыт. На запрашэнне сядаць за стол звычайна казалі: "Дзякуй за полудзень, я й так не голадзен". Пры гэтым кожны госць памятаў: "У гасцінах за яду астатні прымайся, а першы пераставай". І зусім непрымальным было браць ежу без дазволу гаспадароў у запас. Часам гаспадары жартавалі: "Есце вы госцейкі, ужывайце, толькі ў кішэню не хавайце". Насамрэч пасля такіх банкетаў гаспадары самі кожнаму з гасцей давалі які небудзь гасцінец. Пра такі звычай у Краснаполлі казалі "Угасціць і выправадзіць як госця". Асабліва гэта было прынята на вяселлі.З боку гаспадароў настойлівае ўгаворванне госця за сталом, упрошванне яго, ўлагоджванне было неад’емнай часткай традыцыйнага застольнага этыкету беларусаў. Такія паводзіны называлі прымусам. На пытанне знаёмых ці добра было ў гасцях, незадаволеныя частаваннем маглі адказаць: "Якое там гасцяванне, калі прымусу не было" або "Якое там гасцяванне, калі не прагналі й смагу". Але пра прыемнае баўленне часу, пачцівую ссустрэчу і гасцінны пачастунак, наадварот, доўга ўспаміналі цёплымі словамі: "Няма чаго казаць — добра гасцявалі". Госці шчыра дзякавалі гаспадарам за пачастунак: "У нашага свата новая хата, печ малявана, чэсць яго кахана!".Не жадаючы развітвацца з гасцямі гаспадары імкнуліся перапыніць іх. Але кожны памятаў, што не трэба злоўжываць гасціннасцю гаспадароў і заставацца ў іх звыш таго тэрміна, які вызначаны традыцыяй. Пра тое нагадвалі прыказкі: "Першы дзень госць — золата, другі — срэбра, трэці — медзь, дамоў едзь" або "Госць па абедзе дамоў едзе".Госці дзякавалі за пачастункі і ад’язджалі. Народная мудрасць усіх навучала: "Гдзе любюць - рэдка хадзі, гдзе ня любюць — кругом абхадзі".Гусь печаная з яблыкаміІнгрыдыенты:Як гатаваць:Калі вы не купілі гуску на кірмашы, то яе варта абскубці, абпаліць, ачысціць, затым выпатрашыць, добра памыць. Шыю, ножкі да каленнага сустава і крылцы да першага сустава адсячы. З укормленай гусі зняць залішні тлушч, нацерці яе кменам і соллю зверху і з сярэдзіны і пакінуць так на 1,5-2 гадзіны, нафаршыраваць дробнымі яблыкамі, зашыць брушка іголкай з суровай ніткай.Ніткай трэба перавязаць гуску такім чынам, каб прыціснуць крылцы і ножкі, абкласці тонкімі пласцінкамі сала зверху і пячы на блясе спінкай уніз, падсыпаўшы папярэдне жменю рэзанай цыбулі і паліваючы спачатку булёнам, а потым сокам, які будзе выцякаць з гусі. Пры падачы абкласці спечанымі асобна яблыкамі, пакласці і тыя, што былі ў сярэдзіне. Запякаць гусь трэба напрацягу 2-3 гадзін у залежнасці ад велічыні гусі.
https://bel.sputnik.by/20181129/Sakrety-belaruskay-gastsnnasts-chym-chastavats-nechakanaga-gostsya-1038905608.html
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2020
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
у беларусі, спадчына, культура, ларыса мятлеўская
у беларусі, спадчына, культура, ларыса мятлеўская
Госць на парозе: народныя правілы беларускага этыкету
10:01 06.06.2020 (абноўлена: 15:37 14.04.2022) Этнограф Ларыса Мятлеўская вучыць сустракаць і выправаджваць гасцей, як гэта рабілі нашы продкі.
Збіраць гасцей або "ладзіць гасціны" на Беларусі было прынята ў два тэрміны: ад пачатку кастрычніка да запустаў і ад Калядаў да Масленіцы. Гасцінныя гаспадары славіліся не толькі стравамі, якія ставілі на стол, але і паважлівым стаўленнем да сваіх гасцей. Таму перад тым, як сесці за стол, заўсёды казалі: "Сілкуйцеся, што Бог падаў. Харошым людзям і мы рады будзем. Палажы госцю не ячную лусту, а пшанічнае слова".
Правілы гасціннага этыкету
Існаваў і пэўны этыкет гасцявання. Напрыклад у госці абавязкова ішлі з гасцінцам. На прапанову гаспадароў "Разгасцюйся ў нас, здзень кажух (будь як у сваёй хаце) " прышлы чалавек мог адказаць: "Гасцяваць бы гасцяваў ды хлеба із сабою ня браў".
Гаспадары заўсёды імкнуліся зрабіць гасцяванне утульным і прыемным. Мяркуючы, колькі можа прыбыць на гасцяванне людзей, у хату прыносілі дадатковыя сталы і лавы, часам пазычалі іх у суседзяў. Менавіта таму пра чалавека, які надта вольна рассеўся казалі - "рассесціся як у гасцях".
Не прынята было хутка садзіцца за стол і паказваць свой апетыт. На запрашэнне сядаць за стол звычайна казалі: "Дзякуй за полудзень, я й так не голадзен". Пры гэтым кожны госць памятаў: "У гасцінах за яду астатні прымайся, а першы пераставай". І зусім непрымальным было браць ежу без дазволу гаспадароў у запас. Часам гаспадары жартавалі: "Есце вы госцейкі, ужывайце, толькі ў кішэню не хавайце". Насамрэч пасля такіх банкетаў гаспадары самі кожнаму з гасцей давалі які небудзь гасцінец. Пра такі звычай у Краснаполлі казалі "Угасціць і выправадзіць як госця". Асабліва гэта было прынята на вяселлі.
Пра сардэчны гасцінны пачастунак у народзе казалі - "Частаваць як госця". Пра багата накрыты стол госці казалі, маўляў, еш, хоць расперажыся. І тым не менш памяталі, што абжорлівасць шкодзіць здароўю, а сквапнасць не ўпрыгожвае: "Ліха стала, ці ад круп, ці ад сала і Апанас, не пі пра запас".
З боку гаспадароў настойлівае ўгаворванне госця за сталом, упрошванне яго, ўлагоджванне было неад’емнай часткай традыцыйнага застольнага этыкету беларусаў. Такія паводзіны называлі прымусам. На пытанне знаёмых ці добра было ў гасцях, незадаволеныя частаваннем маглі адказаць: "Якое там гасцяванне, калі прымусу не было" або "Якое там гасцяванне, калі не прагналі й смагу". Але пра прыемнае баўленне часу, пачцівую ссустрэчу і гасцінны пачастунак, наадварот, доўга ўспаміналі цёплымі словамі: "Няма чаго казаць — добра гасцявалі". Госці шчыра дзякавалі гаспадарам за пачастунак: "У нашага свата новая хата, печ малявана, чэсць яго кахана!".
Не жадаючы развітвацца з гасцямі гаспадары імкнуліся перапыніць іх. Але кожны памятаў, што не трэба злоўжываць гасціннасцю гаспадароў і заставацца ў іх звыш таго тэрміна, які вызначаны традыцыяй. Пра тое нагадвалі прыказкі: "Першы дзень госць — золата, другі — срэбра, трэці — медзь, дамоў едзь" або "Госць па абедзе дамоў едзе".
Госці дзякавалі за пачастункі і ад’язджалі. Народная мудрасць усіх навучала: "Гдзе любюць - рэдка хадзі, гдзе ня любюць — кругом абхадзі".
- 1 гусь
- Соль
- 0,5 лыжкі кмену
- 2 цыбуліны
- 20 дробных і 10 вялікіх яблыкаў
- 100 г свежага сала
Калі вы не купілі гуску на кірмашы, то яе варта абскубці, абпаліць, ачысціць, затым выпатрашыць, добра памыць. Шыю, ножкі да каленнага сустава і крылцы да першага сустава адсячы. З укормленай гусі зняць залішні тлушч, нацерці яе кменам і соллю зверху і з сярэдзіны і пакінуць так на 1,5-2 гадзіны, нафаршыраваць дробнымі яблыкамі, зашыць брушка іголкай з суровай ніткай.
Ніткай трэба перавязаць гуску такім чынам, каб прыціснуць крылцы і ножкі, абкласці тонкімі пласцінкамі сала зверху і пячы на блясе спінкай уніз, падсыпаўшы папярэдне жменю рэзанай цыбулі і паліваючы спачатку булёнам, а потым сокам, які будзе выцякаць з гусі. Пры падачы абкласці спечанымі асобна яблыкамі, пакласці і тыя, што былі ў сярэдзіне. Запякаць гусь трэба напрацягу 2-3 гадзін у залежнасці ад велічыні гусі.
