Эскізы медалёў ХХII летніх Алімпійскіх гульняў 1980 года пачалі стварацца адразу пасля таго, як у кастрычніку 1974 года Масква была абраная сталіцай спартыўных спаборніцтваў, а былі зацверджаны ў маі 1977 года на 80-й сесіі Міжнароднага алімпійскага камітэта (МАК) у Афінах.
Паводле дадзеных "Гознака", усяго на Ленінградскай манетным двары было адчаканена 444 залатых, 444 срэбынх і 463 бронзавых узнагарод.
На пачатку 1977 года Аргкамітэт Алімпіяды-80 абраў лепшы эскіз медалі. Адзін бок захаваўся нязменным - багіня перамогі Ніка на фоне Калізея трымала ў левай руцэ пальмавую галіну, а ў правай - лаўровы вянок пераможца. Гэты малюнак фларэнтыйскага мастака Джузэпэ Касіёлі быў зацверджаны МАК у 1928 годзе. З тых часоў гэты бок медаля захоўваў сваё аблічча, мяняліся толькі лічбы парадкавага нумара Гульняў і гады правядзення.
Таксама на гурце медалі традыцыйна была выбіта назва віду спорту, за які прысуджалася ўзнагарода.
А вось на адваротным баку была намаляваная алімпійская чаша з палаючым агнём на фоне арэны стадыёна. Уверсе справа - афіцыйная эмблема Алімпіяды - стылізаваная выява Крамлёўскай вежы ў выглядзе бегавых дарожак і алімпійскія кольцы. З гэтым праектам члены аргкамітэта і паляцелі на чарговую сесію МАК.
Аўтарам медалі маскоўскай Алімпіяды стаў малады і таленавіты скульптар Ілля Постал - на той момант яму было 30 гадоў. Ён пайшоў па слядах бацькі - Аляксея Постала, вядомага савецкага скульптара, рэстаўратара і педагога, аўтара мноства манументальных збудаванняў.
Як казалі сучаснікі Іллі Постала, у яго таксама была цяга да манументалізма. Ён шмат працаваў над стварэннем памятных медалёў. Акрамя ўзнагарод да Алімпіяды-80 сярод яго прац медалі "Тысячагоддзе Хрышчэння Русі 988-1998", "800 гадоў помніка старажытнарускай літаратуры "Слова пра паход Ігараў". Пры гэтым некаторыя медалі, якія маюць асаблівае дзяржаўнае значэнне, адліваліся з плаціны.
Але лёс скульптара склаўся трагічна - у 1988 годзе ва ўзросце 38 гадоў Ілля пасталы загінуў. Па некаторых дадзеных, быў забіты.
Куды падзеліся лішнія медалі?
Цікава, што з 444 залатых, 444 срэбных і 463 бронзавых медалёў, вырабленых на Ленінградскай манетным двары, узнагароды за першае месца атрымалі 204 спартсмена, за другое - 204, за трэцяе - 223. Куды ж падзеліся астатнія ўзнагароды?
"МАК заўсёды заказвае пэўную колькасць медалёў. Яны абавязкова вырабляюцца з запасам, таму што ў некаторых відах спорту можа быць два чэмпіёна. А лішкі заўсёды забірае сабе. Таксама як у МАК пераходзяць усе правы на алімпійскую сімволіку, сувеніры і іншае. Без згоды МАК нельга пакідаць медалі ў музеях краіны-правядзення Алімпіяды, без дазволу нельга нават вырабіць рэпліку медалі", - патлумачыў былы старшыня Алімпійскага камітэта СССР і прэзідэнт Алімпійскага камітэта Расіі Віталь Смірноў.
У гісторыі правядзення Алімпіяд бывалі выпадкі, калі спартсмены не забіралі свае ўзнагароды, і яны таксама сыходзілі ў МАК, нагадаў Смірноў. Як гэта было ў 1972 годзе з баскетбалістамі ЗША, якія ў поўным складзе не выйшлі на ўручэнне медалёў за другое месца і ўзнагароды атрымалі толькі каманды СССР - золата за першае месца і Куба - бронзу за трэцяе.
Як растлумачыў Смірноў, склад алімпійскіх медалёў таксама строга рэгулюецца правіламі і патрабаваннямі МАК. Ён можа змяняцца ад года да года, але павінен дакладна адпавядаць дырэктывам Міжнароднага алімпійскага камітэта.
На Алімпіядзе-80 прапорцыі былі наступнымі: залаты медаль на самай справе быў срэбным 925 пробы, пакрыты шасцю грамамі золата, срэбны - 925 пробы без прымешак, а бронзавы выраблены з тампака - сплаву медзі (88-97%) і цынку (не больш за 10 %).
Па колькасці заваяваных медалёў каманда СССР стала першай - савецкія спартоўцы заваявалі 80 залатых, 69 срэбных і 46 бронзавых медалёў. Другімі сталі атлеты з ГДР: на іх рахунку 47 залатых, 37 срэбных і 42 бронзавыя медалі. А трэцімі - спартсмены зборнай Балгарыі: у іх было 8 залатых, 16 срэбных і 17 бронзавых медалёў.
