https://bel.sputnik.by/20200726/Narodnaya-apteka-yak-belarusy-vykarystoval-ragoz-1045255922.html
Народная аптэка: як беларусы выкарыстоўвалі рагоз
Народная аптэка: як беларусы выкарыстоўвалі рагоз
Sputnik Беларусь
Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае пра звычайную, на першы погляд, расліну і яе выкарыстанне ў якасці лекаў. 26.07.2020, Sputnik Беларусь
2020-07-26T16:02+0300
2020-07-26T16:02+0300
2020-07-27T08:34+0300
цiкавосткi
прырода
ларыса мятлеўская
народная медыцына
прыродная сталоўка: гатуем з таго, што пад нагамі
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/07e4/07/18/1045255974_16:0:3264:1836_1920x0_80_0_0_07aff7dbd3d99952719c2ada8bb8802d.jpg
Рагоз — высокая шматгадовая расліна з карычневымі плюшавымі пачаткамі-суквеццямі. Яна заўсёды прыцягвае зрок і першае, што прыходзіць на розум, гэта зрабіць зімовы букет. Але не толькі для букета прыдасца рагоз. Цяпер мала каму вядома, што рагоз чалавек прыстасаваў для сваіх патрэбаў вельмі даўно. Яго ядуць, ім лекуюцца, выкарыстоўваюць у гаспадарцы і садовым дызайне. Ва ўмовах выжывання ў лесе рагоз — найкаштоўнейшая расліна.Часта ў гутарцы рагоз памылкова называюць або камышом, або трыснягом, але ён, хоць і сусед гэтых раслін па балоце, усё ж ім не сваяк. Рагозавыя маюць толькі адзін род і, як сцвярджаюць навукоўцы, больш за 20 відаў, якія рассяліліся амаль па ўсім свеце. У нашай краіне ён сустракаецца па берагах вадаёмаў, на лясных балотах, у канавах і паабапал дарог. Расце там, дзе кіслая глеба і шмат сонца. Заўважана, што рагоз не дае размывацца берагам, а ў зарасніках гэтай расліны заўсёды вада чыстая. У рагозе хаваюцца качкі і іншыя птушкі з вывадкамі падчас лінькі, яго сакавітымі карэнішчамі любяць ласавацца дзікі.Аб распаўсюджанасці па ўсёй тэрыторыі Беларусі сведчаць старажытныя назвы вёсак, якім расліна дала сваё імя: Рагозна, Рагозніца, Рагазы, Рагозін і іншыя. Так на Магілёўшчыне вядома паданне аб паходжанні назвы вёскі Рагозна, надрукаванае ў кнізе "Край Магілёўскі. Мясцовыя легенды і паданні".Вёска існавала са старадаўніх часоў. Не захадзе ад вёскі працякае рака Альхоўка. Калісьці вакол рэчкі была балоцістая мясцовасць, дзе расла расліна "рагоз", якая ўтварала рагозавыя зараснікі. Напрыканцы XVII стагоддзя, калі людзі пачалі сяліцца на тутэйшых землях, яны назвалі сваю вёску Рагозін. Пасля правядзення меліярацыйных работ па асушванню балот, рагоз застаўся расці толькі па берагах рэчкі РагознаУ нашай краіне найчасцей сустракаецца шырокалісны і вузкалісны рагоз, каштоўныя якасці якога амаль аднолькавыя. Яго карэнішчы ўтрымваюць бялок, цукар і тлушч, дубільныя рэчывы, шчаўева-кіслы кальцый, слізь, крухмалу ў ім столькі ж, колькі ў бульбе.У наземнай частцы — высокі працэнт пратэіна. Увогуле ў траве рагоза, як і ў карэнішчах, ёсць аскарбінавая кіслата, карацін, солі жалеза, калія, марганца, цынка, медзі і іншыя карысныя кампаненты.Калі нарыхтоўваць рагозНайбольшая каштоўнасць расліны надыходзіць у перыяд з’яўлення карычневага суквецця. Лісце расліны нарыхтоўваюць ў сярэдзіне лета і сушаць пад навесам, выкладаючы іх тонкім слоем, а карэнішчы ў восені ад верасня па лістапад. Карані выкопваюць, мыюць, здымаюць скурку і сушаць у сушылках або печах пры тэмпературы 50-60°С. Кветкі сушаць у цёмным памяшканні з добрай вентыляцыяй, напрыклад на гарышчы. Карычневыя пачаткі збіраюць да маразоў і пры неабходнасці падсушваюць у цёплых памяшканнях.Тэрмін захоўвання карэнішчаў — 1-1,5 года. Тэрмін захоўвання кветак — 6-12 месяцев. Тэрмін захоўвання лісця і пачаткаў — 1 год. Захоўваюць сыравіну толькі ў папяровых мяшочках.Выкарыстанне ў народнай медыцынеРагоз лечыць авітаміноз, анемію, цынгу, слабасць цягліц і ператамленне. Лекі з яго выкарыстоўваюць пры лячэнні дызентырыі, каліта, стамаціта, парадантозу, бранхіяльнай астмы, як мачагоннае і інш. Вонкава, адвар з каранішчаў і лісця ўжываюць як спыняючы кроў і гаючы сродак у выглядзе кампрэсаў. Здробненае лісце або кветкі прыкладаюць да апёкаў, ран, сінякоў, фурункулаў. Сухім парашком з суквеццяў прысыпаюць кроватачывыя раны.Калі перамяшаць пух рагозу з топленым маслам або салам, то атрыманаай маззю можна лячыць апёкі і абмаражэнні. Адкрыццём у апошнія гады стала прымяненне ў якасці адсарбенту таксічных рэчываў і радыянуклідаў з раневай паверхні пры дапамозе павязак з попелу з лісця рагозу. Цікава, што такі спосаб лячэння цяжкіх ран быў вядомы яшчэ запарожскім казакам. Звычайна, калі няма алергіі на пылок супрацьпаказанняў для прымянення рагозу няма, але ўсё ж ужываць яго трэба асцярожна, па крысе і абавязкова раіцца з доктарам. Да ўсяго, нарыхтоўваючы сыравіну, важна добра ведаць, як выглядае рагоз у розны час года, каб не пераблытаць яго з іншай раслінай, якая можа быць таксічнай.Попел з лісця рагозуВымытае лісце прасушыць і спаліць на пракаленай патэльні або іншай металічнай паверхні. Асцярожна, каб не разбурыць сетчаты астатак, збіраюць попел і выкарыстоўваюць як накладку на раневыя павязкі.Пры ангіне1 ст. лыжку здробненага сухога лісця заліць шклянкай кіпятка, настаяць 2 гадзіны і працадзіць. Паласкаць горла пасля ежы.Пры парадантозе і дэрмаціце20 г здробненых каранёў і каранішч рагозу заліць шклянкай вады і кіпяціць на слабым агні 10 хвілін. Пасля настаяць дзве гадзіны і працадзіць. Пры парадантозе паласкаць рот на ноч. Пры дэрмаціце рабіць кампрэсы або ўціраць настой у скуру.Пры каліце і дызентырыі1 ст. лыжку здробненага сухога лісця заліць шклянкай кіпеню, настаяць 2 гадзіны пажадана ў тэрмасе і працадзіць. Выпіваць за 40 хвілін перад ежай 4 разы на дзень.Пры дыябецеЛюдзі вераць, што пры дыябеце 2-га тыпу адвар раоз нармалізуе ўзровень цукару ў крыві.Бяруць 1 ч. лыжку сушаных лісцяў і заліваюць шклянкай вады. Даводзяць да кіпення, затым на маленькім агні томяць 5 хв., падзяляюць на 3 часткі і прымаюць 3 раза на день за 30 хв перад ядой. Курс 2 тыдні.Мазь супраць апёкаў і абмаражэнняўДля прыгатавання мазі бяруць 100г топленага масла або тлушчу, пух аднаго ці двух пачаткаў і старанна перамешваюць. Захоўваюць у халадзільніку.
https://bel.sputnik.by/20190531/Narodnaya-apteka-yak-belarusy--vykarystoval-lyubstu-1041338049.html
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2020
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
цiкавосткi, прырода, ларыса мятлеўская, народная медыцына, прыродная сталоўка: гатуем з таго, што пад нагамі
цiкавосткi, прырода, ларыса мятлеўская, народная медыцына, прыродная сталоўка: гатуем з таго, што пад нагамі
Народная аптэка: як беларусы выкарыстоўвалі рагоз
16:02 26.07.2020 (абноўлена: 08:34 27.07.2020) Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае пра звычайную, на першы погляд, расліну і яе выкарыстанне ў якасці лекаў.
Рагоз — высокая шматгадовая расліна з карычневымі плюшавымі пачаткамі-суквеццямі. Яна заўсёды прыцягвае зрок і першае, што прыходзіць на розум, гэта зрабіць зімовы букет. Але не толькі для букета прыдасца рагоз. Цяпер мала каму вядома, што рагоз чалавек прыстасаваў для сваіх патрэбаў вельмі даўно. Яго ядуць, ім лекуюцца, выкарыстоўваюць у гаспадарцы і садовым дызайне. Ва ўмовах выжывання ў лесе рагоз — найкаштоўнейшая расліна.
Часта ў гутарцы рагоз памылкова называюць або камышом, або трыснягом, але ён, хоць і сусед гэтых раслін па балоце, усё ж ім не сваяк. Рагозавыя маюць толькі адзін род і, як сцвярджаюць навукоўцы, больш за 20 відаў, якія рассяліліся амаль па ўсім свеце. У нашай краіне ён сустракаецца па берагах вадаёмаў, на лясных балотах, у канавах і паабапал дарог. Расце там, дзе кіслая глеба і шмат сонца. Заўважана, што рагоз не дае размывацца берагам, а ў зарасніках гэтай расліны заўсёды вада чыстая. У рагозе хаваюцца качкі і іншыя птушкі з вывадкамі падчас лінькі, яго сакавітымі карэнішчамі любяць ласавацца дзікі.
Аб распаўсюджанасці па ўсёй тэрыторыі Беларусі сведчаць старажытныя назвы вёсак, якім расліна дала сваё імя: Рагозна, Рагозніца, Рагазы, Рагозін і іншыя. Так на Магілёўшчыне вядома паданне аб паходжанні назвы вёскі Рагозна, надрукаванае ў кнізе "Край Магілёўскі. Мясцовыя легенды і паданні".
Вёска існавала са старадаўніх часоў. Не захадзе ад вёскі працякае рака Альхоўка. Калісьці вакол рэчкі была балоцістая мясцовасць, дзе расла расліна "рагоз", якая ўтварала рагозавыя зараснікі. Напрыканцы XVII стагоддзя, калі людзі пачалі сяліцца на тутэйшых землях, яны назвалі сваю вёску Рагозін. Пасля правядзення меліярацыйных работ па асушванню балот, рагоз застаўся расці толькі па берагах рэчкі Рагозна
У нашай краіне найчасцей сустракаецца шырокалісны і вузкалісны рагоз, каштоўныя якасці якога амаль аднолькавыя. Яго карэнішчы ўтрымваюць бялок, цукар і тлушч, дубільныя рэчывы, шчаўева-кіслы кальцый, слізь, крухмалу ў ім столькі ж, колькі ў бульбе.У наземнай частцы — высокі працэнт пратэіна. Увогуле ў траве рагоза, як і ў карэнішчах, ёсць аскарбінавая кіслата, карацін, солі жалеза, калія, марганца, цынка, медзі і іншыя карысныя кампаненты.
Найбольшая каштоўнасць расліны надыходзіць у перыяд з’яўлення карычневага суквецця. Лісце расліны нарыхтоўваюць ў сярэдзіне лета і сушаць пад навесам, выкладаючы іх тонкім слоем, а карэнішчы ў восені ад верасня па лістапад. Карані выкопваюць, мыюць, здымаюць скурку і сушаць у сушылках або печах пры тэмпературы 50-60°С. Кветкі сушаць у цёмным памяшканні з добрай вентыляцыяй, напрыклад на гарышчы. Карычневыя пачаткі збіраюць да маразоў і пры неабходнасці падсушваюць у цёплых памяшканнях.
Тэрмін захоўвання карэнішчаў — 1-1,5 года. Тэрмін захоўвання кветак — 6-12 месяцев. Тэрмін захоўвання лісця і пачаткаў — 1 год. Захоўваюць сыравіну толькі ў папяровых мяшочках.
Выкарыстанне ў народнай медыцыне
Рагоз лечыць авітаміноз, анемію, цынгу, слабасць цягліц і ператамленне. Лекі з яго выкарыстоўваюць пры лячэнні дызентырыі, каліта, стамаціта, парадантозу, бранхіяльнай астмы, як мачагоннае і інш. Вонкава, адвар з каранішчаў і лісця ўжываюць як спыняючы кроў і гаючы сродак у выглядзе кампрэсаў. Здробненае лісце або кветкі прыкладаюць да апёкаў, ран, сінякоў, фурункулаў. Сухім парашком з суквеццяў прысыпаюць кроватачывыя раны.
Калі перамяшаць пух рагозу з топленым маслам або салам, то атрыманаай маззю можна лячыць апёкі і абмаражэнні. Адкрыццём у апошнія гады стала прымяненне ў якасці адсарбенту таксічных рэчываў і радыянуклідаў з раневай паверхні пры дапамозе павязак з попелу з лісця рагозу. Цікава, што такі спосаб лячэння цяжкіх ран быў вядомы яшчэ запарожскім казакам. Звычайна, калі няма алергіі на пылок супрацьпаказанняў для прымянення рагозу няма, але ўсё ж ужываць яго трэба асцярожна, па крысе і абавязкова раіцца з доктарам. Да ўсяго, нарыхтоўваючы сыравіну, важна добра ведаць, як выглядае рагоз у розны час года, каб не пераблытаць яго з іншай раслінай, якая можа быць таксічнай.
Вымытае лісце прасушыць і спаліць на пракаленай патэльні або іншай металічнай паверхні. Асцярожна, каб не разбурыць сетчаты астатак, збіраюць попел і выкарыстоўваюць як накладку на раневыя павязкі.
1 ст. лыжку здробненага сухога лісця заліць шклянкай кіпятка, настаяць 2 гадзіны і працадзіць. Паласкаць горла пасля ежы.
Пры парадантозе і дэрмаціце
20 г здробненых каранёў і каранішч рагозу заліць шклянкай вады і кіпяціць на слабым агні 10 хвілін. Пасля настаяць дзве гадзіны і працадзіць. Пры парадантозе паласкаць рот на ноч. Пры дэрмаціце рабіць кампрэсы або ўціраць настой у скуру.
1 ст. лыжку здробненага сухога лісця заліць шклянкай кіпеню, настаяць 2 гадзіны пажадана ў тэрмасе і працадзіць. Выпіваць за 40 хвілін перад ежай 4 разы на дзень.
Людзі вераць, што пры дыябеце 2-га тыпу адвар раоз нармалізуе ўзровень цукару ў крыві.
Бяруць 1 ч. лыжку сушаных лісцяў і заліваюць шклянкай вады. Даводзяць да кіпення, затым на маленькім агні томяць 5 хв., падзяляюць на 3 часткі і прымаюць 3 раза на день за 30 хв перад ядой. Курс 2 тыдні.
Мазь супраць апёкаў і абмаражэнняў
Для прыгатавання мазі бяруць 100г топленага масла або тлушчу, пух аднаго ці двух пачаткаў і старанна перамешваюць. Захоўваюць у халадзільніку.
