https://bel.sputnik.by/20201107/Novanarodzhanae-dztsya-nesl-dadomu-z-yagadam-yak-na-Belarus-zbral-zhuravny-1043117916.html

Нованароджанае дзіця неслі дадому з ягадамі: як на Беларусі збіралі журавіны

Нованароджанае дзіця неслі дадому з ягадамі: як на Беларусі збіралі журавіны

Sputnik Беларусь

Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае, як нашы продкі нарыхтоўвалі "чырвонае золата" і якімі яго ўласцівасцямі карысталіся. 07.11.2020, Sputnik Беларусь

2020-11-07T17:57+0300

2020-11-07T17:57+0300

2022-04-14T15:37+0300

спадчына

у беларусі

цiкавосткi

ларыса мятлеўская

беларусь

народныя традыцыі

https://cdnn11.img.sputnik.by/img/102541/44/1025414405_0:192:3500:2161_1920x0_80_0_0_c7bb34388774ebd6c04a29b5c5057471.jpg

Нашы продкі называлі журавіны чырвоным золатам, бо ведалі пра карысныя якасці гэтых ягад. Існавала некалькі назваў – журавіна, жураўліха і жураўліна.Навуковая ж назва гэтай расліны - "оксікокус", што з грэчаскай мовы перакладаецца як "кіслы шарык". Больш распаўсюджаная чым "жураўліха" руская назва "клюква" - яна паходзіць ад слова "клюкать", якое ў старажытных славян азначала рухі птушак, якія збіраюць ягаду.Лічыцца, што беларуская назва "журавіны", абумоўлена тым, што на балотах, дзе расце гэта ягада, гняздуюцца журавы. Першыя еўрапейскія пасяленцы ў Амерыцы таксама звязвалі журавіны з гэтай птушкай і называлі іх "cranberry", што перакладаецца як "жураўліная ягада".Не гледзячы на тое, што радзімай гэтага дробнага вечназялёнага паўхмызняка лічыцца Паўночнае паўшар'е, у Беларусі ягада сустракаецца паўсюдна на імшарах, у забалочаных імшыстых хвойніках, буйных масівах верхавых балот.Пажыўныя і лекавыя ўласцівасці журавін, асабліва іх соку, вызначаюцца наяўнасцю арганічных кіслот, цукраў, пекцінавых, дубільных і фарбавальных рэчываў, мінеральных салей, мікраэлементаў і вітаміну С.Журавінны морс і сіроп п’юць пры паніжанай колькасці вітамінаў у ежы вясной і восенню ці пасля цяжкіх захворванняў, аперацый, траўм, рэкамендуюць і пры розных запаленчых працэсах. Сокам прамывалі раны, язвы, лячылі кашаль, паніжалі тэмпературу. Ягады разам з мёдам выкарыстоўваюць пры прастудных захворваннях, рэўматызме, ангіне. Пры сасудзістых спазмах і ў пачатковай стадыі гіпертанічнай хваробы як лячэбны і прафілактычны сродак выкарыстоўваюць журавінавы сок у камбінацыі з бурачным.Як і калі збіралі журавіныНекаторыя аматары журавінаў адпраўляюцца на балоты ўжо на пачатку верасня, але тады ягады зелянаватыя і цвёрдыя. Самы лепшы час для збору – менавіта напрыканцы кастрычніка - на пачатку лістапада. Збіраць журавіны можна і ўвесну, але такія ягады амаль цалкам пазбаўлены вітамінаў, губляюць частку сваіх лекавых якасцяў, хаця па смаку яны лепшыя за восеньскія, таму што ўтрымліваюць больш цукру.А так збіраюць журавіны зараз Што ж тычыцца тэрміну захоўвання восеньскага збору ў свежым выглядзе, то ён, дзякуючы ўтрыманню бензойнай кіслаты, дасягае двух гадоў. Звычайна да новага ўраджаю журавіны захоўвалі ў халодных пакоях пры тэмпературы 4-5 градусаў у плеценых кашах або ў драўляных бочках з кіпячонай вадой, якую падлівалі па меры яе выпарэння.Збіраць журавіны ў балоце справа не лёгкая. На Століншчыне жанчыны адпраўляліся на балота вялікімі групамі і збіралі журавіны ў плоскія лубяныя кашы-каробкі. Назбіраўшы поўны кош, ягаду высыпалі ў вялікую хустку, якую звязвалі рагамі паміж сабой так, каб утварыўся заплечнік. У выніку жанчына мусіла насіць на сабе вялікі цяжар. Па ўспамінах старых паляшучак, у сезон на балота адпраўляліся ўсе, хто мог, каб выручыць за сабранае "чырвонае золата" як мага болей грошай, якіх сям’і хапала на доўгі час. Бывалі выпадкі, калі ў балоце нараджаліся дзеці і жанчына ў фартуху несла дадому немаўля, не кідаючы пры гэтым сабраныя журавіны.Як прыгатаваць журавінавы сокУ хатніх умовах хворым даюць журавінавы сок, разведзены вадой. Прыгатаваць яго не цяжка: ягады здрабняюць драўляным таўкачыкам у ступцы і выціскаюць сок, адціснутыя жамерынызноў змешваюць з вадой і яшчэ раз выціскаюць. Затым сок фільтруюць праз марлю, награюць у эмаліраваным посудзе да кіпення і адразу расфасоўваюць.Гаспадыні гатуюць з журавін шмат дэсертаў, дадаюць іх да мяста і кіслай капусты Журавінавы сок у роўных частках можна змешваць з бураковым і ужываць напой, які атрымаецца, пры цукровым дыябеце, гіпертаніі і атэрасклерозе. Лекавы напой атрымаецца таксама, калі змяшаць журавінавы сок з бульбяным і маркоўным.Трэба памятаць, што журавіны супрацьпаказаны пры язвавай хваробе страўніка і дванаццаціперснай кішкі, пры гастрытах з павышанай сакрэцыяй. Карыстаючыся рэцэптамі народнай медыцыны, варта заўсёды параіцца з вашым урачом.

https://bel.sputnik.by/20171011/yak-na-palessi-zhuraviny-zbirali-1031310204.html

беларусь

2020

Навіны

ru_BY

спадчына, у беларусі, цiкавосткi, ларыса мятлеўская, беларусь, народныя традыцыі