Перакрыжаваная трансплантацыя: як у свеце дапамагаюць адзін аднаму органамі
© Sputnik / Виктор Толочко
Падпісацца
Больш за год дзейнічае абноўлены закон аб трансплантацыі органаў і тканак. Сярод галоўных навін, якія дапамогуць выратаваць больш чалавечых жыццяў, - пашырэнне пула жывых донараў-сваякоў і перакрыжаваная трансплантацыя паміж краінамі.
Як працуюць новыя заканадаўчыя нормы, калі донарскі орган можна вывезці з краіны, і ў якіх выпадках беларуская печань дастаецца замежнікам, Sputnik спытаў у дырэктара МНПЦ хірургіі, транспланталогіі і гематалогіі Алега Румо.
Ты мне, я - табе
Папраўкі ў Закон "Аб трансплантацыі органаў і тканак чалавека" ўступілі у сілу 1 студзеня 2020 года. І ўжо быў практычна выкананы прэцэдэнт па абмене органамі паміж краінамі. Да гэтага лагістычна ўсё было складана ажыццявіць з-за зачыненых межаў і лакдаўнаў. Механізм складаны, але ён дасканала прапісаны ў нашым заканадаўстве. Па сутнасці, гэта адзіная верагоднасць таго, што беларускі орган можа выехаць для трансплантацыі за мяжу.
"Мы ўсе былі гатовы. Але ў апошні момант у нас з'явілася пацыентка, якая без трансплантацыі магла памерці. Натуральна, я не аддам беларускі орган у такім выпадку. Я выратаваў нашу пацыентку. Яна, дарэчы, ужо паправілася, усё з ёй добра, жыве у Гомелі", - распавядае Алег Румо.
Такая дамоўленасць аб абмене донарскімі органамі даўно існавала паміж краінамі, Беларусь падключылася толькі з пачаткам дзеяння абноўленага закона. Пагадненне пачынае працаваць у экстранных выпадках, калі без перасадкі чалавек памрэ: альбо зараз, альбо ўжо ніколі.
Калі ў краіне-удзельніцы міжнародных трансплантацыйных супольнасцяў з'яўляецца такі пацыент, лекары могуць звярнуцца да сваіх замежнхм калег за прыдатным донарскім органам.
"Гэта для экстранных выпадкаў, калі гаворка ідзе пра жыццё і смерць. Кожны ратуе сваіх грамадзян і сваіх пацыентаў. Але калі падобнае здараецца, ідзе запыт у міжнародную сістэму, мы да яе падлучаны. І ў тым выпадку, калі ў нас ніхто не памірае, мы можам аддаць гэты орган. Але з умовай: потым такім жа чынам выратуюць жыццё нашага пацыента, калі нам гэта спатрэбіцца", - тлумачыць механізм Алег Румо.
Плюсы бясспрэчныя: краіна невялікая, донарскага органа, які падыходзіць, у экстранай сітуацыі можа не знайсціся, таму важна быць часткай такой вялікай міжнароднай сістэмы.
Пул сваякоў
Да паправак у закон аб трансплантацыі круг роднасных перасадак быў вельмі абмежаваны: стаць донарамі маглі толькі сваякі "першай рукі" - бацькі, дзеці, родныя браты і сёстры. Цяпер ён стаў шырэй.
Алег Румо успамінае, як нядаўна выратаваў жыццё дзіцяці. Сям'я - звычайныя вясковыя людзі. У мамы трое дзяцей, аднаму спатрэбілася перасадка печані. Ніхто не падыходзіў, а вось яе родны брат пагадзіўся стаць донарам.
«Ён таксама звычайны сельскі працаўнік, просты нармальны беларус. Ахвяраваў частку сваёй печані. Раней такое донарства было б немагчымым, але цяпер у нас ёсць шанец ратаваць больш жыццяў", - тлумачыць Алег Румо.
Донарскі абмен
Яшчэ адна навэла - перакрыжаванае донарства. Выпадкі рэдкія, але ўзаконіць іх варта, каб пры неабходнасці была магчымасць выратаваць адразу два чалавечыя жыцці.
Умоўна кажучы, у чалавека ёсць сваяк, гатовы дапамагчы і падзяліцца сваім органам (або яго часткай - печанню), але ён не падыходзіць рэцыпіенту. У іншага чалавека - такая ж сітуацыя.
У выпадку "супадзення" па ўсіх параметрах можна правесці такую перакрыжаваную трансплантацыю.
Органы не прадаюцца, нават замежнікам
Усе аперацыі па трансплантацыі і наступная пажыццёвая тэрапія для беларусаў бясплатныя: дзяржава цалкам пакрывае выдаткі на гэта не самае таннае лячэнне. Замежнікі ж гатовыя плаціць нямалыя грошы за тое, каб выканаць перасадку ў мінскім цэнтры.
І насуперак ходкай думцы замежныя пацыенты не купляюць беларускія органы - яны не прадаюцца ні ў адной краіне свету. Сума выстаўляецца за правядзенне вельмі высокатэхналагічнай і вельмі дарагой аперацыі.
Такі "экспарт" вельмі дэфіцытных донарскіх органаў выклікае ў некаторых слушныя пытанні: чаму беларускі орган за грошы аддаюць замежніку замест таго, каб выратаваць жыццё грамадзяніну сваёй краіны?
Алег Румо за сваю прафесійную кар'еру трансплантолага збіўся з ліку, колькі разоў яму даводзілася развенчваць падобныя міфы і расстаўляць усё па палічках.
"Па-першае, орган бясплатны: ён нікому не прадаецца. Гэта кошт аперацыі, аплата працы высокакваліфікаваных спецыялістаў, выкарыстання дарагога абсталявання і іншае. І ўсе гэтыя працэсы для беларусаў не бясплатныя - яны аплачваюцца дзяржавай", - кажа дырэктар цэнтра.
Пачынаючы у 2008-ым і робячы ўсяго толькі некалькі перасадак у год, наша транспланталогія зрабіла магутны рывок: цяпер у Беларусі здзяйсняецца больш за 500 трансплантацый штогод. Гэта нятаннае задавальненне.
"Шлях, які мы прайшлі, запатрабаваў істотнага павелічэння выдаткаў. Любая краіна зыходзіць з тых бюджэтаў, якімі валодае. Мы не маем магчымасці выконваць столькі аперацый, колькі ёсць органаў на сёння", - тлумачыць Алег Румо.
Умоўна кажучы, краіна можа дазволіць сабе, скажам, 50 трансплантацый, а хочацца рабіць 70 і нават больш. І такое магчыма, калі выканаць, да прыкладу, 5-8 аперацый замежнікам.
Плюс ёсць органы, якія ў сілу розных прычын не пасуюць наяўных рэцыпіентам: краіна невялікая, а ў лісце чакання не так ужо і шмат людзей. Часам з'яўляецца орган, які не падыходзіць нікому.
Калі стаіць выбар, выратаваць беларуса, які жыве ў нястачы ў экстранай перасадцы, або аддаць орган замежніку, але зарабіць на гэтым, Алег Румо ніколі не аддасць перавагу другому.
"Пры іншых роўных умовах беларус заўсёды ў прыярытэце. І ніякага "плану" па перасадцы для замежнікаў у нас у краіне няма і ніколі не было. У гэта можна верыць ці не верыць, але гэта так і ёсць", - кажа Алег Румо.
Пры гэтым беларус чакае нырку ў тры разы менш, чым англічанін: 400 дзён супраць 1200. На печань у Беларусі рэцыпіент можа "стаяць у чарзе" каля 30-35 дзён, у Вялікабрытаніі - 93. А вось сярод дзяцей у Беларусі практычна няма ліста чакання на перасадку органаў.
Чытайце таксама:
- Украінцам дазволілі прыязджаць у Беларусь на лячэнне насуперак закрытым межам
- Трансплантолагі Беларусі правялі складаную перасадку печані і выратавалі дзіця
