Стаянаў аб "Городке", артыстах ў палітыцы і "сорамных" успамінах з СССР
© Sputnik / Екатерина Чеснокова
/ Падпісацца
10 ліпеня Стаянаву спаўняецца 64 гады. У дзень нараджэння аднаго са стваральнікаў легендарнай праграмы "Городок" Sputnik успамінае эксклюзіўнае інтэрв'ю любімага акцёра, народнага артыста Расіі Юрыя Стаянава.
Імя Юрыя Стаянава многія гады асацыіруецца ў гледачоў з праграмай "Городок", якая 20 гадоў стваралася ў нязменным дуэце з Іллёй Алейнікавым, але пасля сыходу з жыцця пастаяннага партнёра і бліжэйшага сябра Стаянаву ўдалося знайсці творчыя і душэўныя рэзервы для новых праектаў, аб якіх народны артыст Расіі распавёў у вялікім інтэрв'ю Sputnik Беларусь.
- Вы - прыклад невычэрпнасці вобразаў, але ўсё ж такі жывы чалавек мае свой творчы рэсурс, як вы яго аднаўляеце?
- Не. Не мае творчага рэсурсу жывы чалавек. Жывы чалавек мае рэсурс фізіялагічны. Проста ёсць людзі, якім больш нецікава. Калі артыст кажа: "Мне больш нецікава, хачу на бераг мора", гэта ўсё, гэта канец. А пакуль не хочаш на бераг мора, дакладней, хочаш, вядома, але працаваць хочаш больш... Ды не ведаю я, як я ўзнаўляюся...
Нядаўна я адчуў, што быў амаль на грані сваіх магчымасцей - і фізічных, і прафесійных, калі мы толькі скончылі здымкі нашага праекта "100Янов", гэта як бы маё прозвішча - я так з дзяцінства падпісваўся яшчэ ў школе. У мяне было 19 здымачных дзён запар, адзін выхадны, але ў мяне ў той "выхадны" быў спектакль вельмі цяжкі - "Женитьба" ў МХТ. Я прыходзіў на працу ў 8 раніцы і сыходзіў каля гадзіны ночы, іграў 5 чалавек кожны дзень. І я падумаў: "Штосьці я ўжо пры канцы лёту, нешта мяне ўжо вядзе". Скончыліся здымкі, думаў, адасплюся. Прачнуўся ў 9 раніцы - нудота смяротная...
Я люблю адпачываць на самай справе. Але я проста памятаю, што першая мая палова жыцця была такая празяблая, такая незапатрабаваная... Я валяўся на канапе, дрынкаў на гітары і казаў: "Мой час яшчэ не прыйшоў". У мяне была прыгожая адмазка. А потым - 91-ы год, і вось ён, мой час. Людзі жылі дрэнна, цяжка, краіна развальвалася, і менавіта ў гэты час я пачаў жыць добра. Мы з маім партнёрам (Іллёй Алейнікавым - Sputnik) аказаліся запатрабаваныя. Мы займаліся сваёй любімай справай і былі патрэбныя. Не шанаваць гэта і вяртацца назад я не хачу.
- З усёй разнастайнасці персанажаў, вамі сыграных, хто з'яўляецца самым любімым - палітыкі?
- Не, не, ніякія не палітыкі. Ды іх і мала было ў "Городке". Была такая выдатная, смешная, вострая перадача "Куклы" на НТВ, я нядаўна вырашыў перагледзець яе і ўвогуле не зразумеў, хто ўсе гэтыя людзі. У сатыры жыццё вельмі кароткая, і мне гэта так нецікава. Значна цікавей успамінаць час па іншых рэчах - па тым, як апранутыя людзі, што яны любяць, што не любяць, над чым смяюцца, што іх турбуе, што яны ненавідзяць, што іх злуе, над чым яны плачуць.
Ірына Пегава ў ролі Агаф'і Ціханаўны і Юрый Стаянаў ў ролі Качкарова ў спектаклі "Жаніцьба" ў МХТ імя Чэхава
© Sputnik / Владимир Федоренко
/ І "Городок" пры ўсёй яго кіношнай сціпласці ўсё ж такі застаўся маленькай энцыклапедыяй жыцця, і па ім успомніць лягчэй, чым па нейкіх пародыях. Пародыі - гэта такі лёгкі хлеб для мяне, я лічу, што гэта тэхніка, не больш за тое. Ад мастацтва тут вельмі мала.
- А што ж тады для вас "маяк у мастацтве"?
- Чарлі Чаплін. Хаця не, гэта няпраўда - толькі адно імя назваць. Але проста гэта з дзяцінства. Я усім вельмі раю, напэўна большасць не чытала, знайсці ў інтэрнэце ліст Чарлі Чапліна да дачкі Джэральдзіны. Гэты ліст пажылога чалавека маладой дачцэ, ён яе позна нарадзіў. Вы ўсё зразумееце пра гэтага чалавека. Не кажу - пра артыста, проста пра чалавека. Захочацца паплакаць, прачытайце - зразумееце.
Ілля Алейнікаў і Юрый Стаянаў у 2001 годзе атрымалі "ТЭФІ" за праграму "Гарадок", якая стала "маленькай энцыклапедыяй жыцця"
© Sputnik / Дмитрий Коробейников
/ А маякі... Калі я выходжу на сцэну тэатральную, гэта адны маякі, калі я ўваходжу ў кадр, іншыя, калі я бяру гітару ў рукі, трэція, калі я спяваю, чацвёртыя, калі смяшу, пятыя. Іх шмат.
- У інтэрнэце лёгка знайсці відэаролік, які так і завецца: "Стаянаў - аб чурках". Стаўленне да прадстаўнікоў пэўных нацыянальнасцей для вас - асабістае пытанне?
- Наогул, гэта не мае ніякага значэння - яўрэі, калмыкі, рускія, балгары. Гэта ў Іллюшкі майго было проста - у Алейнікава. Алейнікаў - па жонцы, Клявер - па ўсім астатнім. Па рожы, як я казаў. Б'юць жа не па пашпарце, а па твары.
А за слова "чурка" я проста морду наб'ю любому чалавеку. У дачыненні да ўзбекаў, ды і да каго заўгодна. Проста мяне б не было, калі б не яны. Маю маму выратавалі, яе брата, мамчыну маму і бабулю, калі яны эвакуіраваліся са Сталінграда ў Ташкент. І гэтыя "чуркі", якіх у нас так называюць, мала таго, што ад голаду выратавалі, дык яшчэ і апранулі, у школу адправілі, самі на зямлі спалі, а яна - мая мама - ў адзіным ложачку спала ў іх - руская дзяўчынка.
Юрый Стаянаў вельмі рэзка рэагуе на слова "чурка" на адрас узбекаў, у адказ гатовы "біць не па пашпарце, а па твары"
© Sputnik / Екатерина Чеснокова
/ Калі быў фільм "Чалавек каля акна", там быў мой маленькі маналог, але ён быў сказаны не па сцэнарыі, гэта імправізацыя ў кадры. Я нячаста бываю ва Узбекістане, але калі прыязджаю, мяне пасля гэтага маналогу пачынаюць купаць ў каханні. Людзям усяго толькі трэба было, каб адзін чалавек сказаў два добрыя словы.
- Як лічыце, што мы ўсё страцілі з сыходам Савецкага Саюза?
- Мы адчуваем вельмі апраўданы чалавечы боль і настальгію, таму што мы - людзі, сфарміраваныя паняццем велізарнай і вельмі шматнацыянальнай краіны, якую пачалі аб'ектыўна развальваць. Вядома, дапамаглі звонку, але і ўнутры ідэя была вычарпаная. З'явілася крывадушнасць жудасная, калі на трыбунах гаварылі адно, а ў жыцці адбывалася іншае.
Гэта такая стомленасць металу - доўга гэту супярэчнасць нармальны чалавек вытрымаць не мог. Ты не можаш праходзіць кнігу "Поднятая целина" ці "Возрождение" Брэжнева на "Истории партии" ў ВНУ і потым зневажальна адсылаць дадому два батона разрэзанай каўбасы, таму што ў маскоўскіх прадаўшчыц быў загад каўбасу вараную рэзаць папалам, каб не было цэлай палкі. Вось гэта "нате, падушыцеся" называлася.
Я не з'яўляюся чалавекам, які крычыць "брава!" развалу Радзімы, але я ведаю, што так далей жыць было нельга. Гэта было зневажальна і сорамна, хоць было шмат чаго, чым можна было ганарыцца. Але наша маладосць была там. I другой у нас не будзе, таму кідаць камень у сваё мінулае я не стану ніколі.
- І пры ўсім гэтым вы вельмі не любіце гаварыць пра палітыку…
- Думаеце, у мяне няма свайго меркавання? Здагадваецеся, што ёсць. Але! Усё, што я ў жыцці атрымаў, мне далі мае гледачы. І ёсць вялікая колькасць гледачоў на Украіне, у Расіі, дзе заўгодна, і гэтыя людзі зрабілі мяне знакамітым.
У калекцыі стваральнікаў "Городка" Іллі Алейнікава і Юрыя Стаянава - адразу некалькі ўзнагарод "ТЭФІ", на фота - акцёры разам з творчай групай
© Sputnik / Дмитрий Коробейников
/ Таму я не разумею людзей, якія не даюць аўтографаў. Я заўсёды кажу: "Што ж ты ў сваё дзяцінства плюешь?". Калі хлопчыкам быў, для чаго артыстам хацеў быць? Сеяць разумнае, добрае, вечнае?! Лухта, ты хацеў падабацца дзяўчынкам, прайсціся па сваёй вуліцы знакамітым і аўтографы раздаваць. Гэта раз. А другое - яны ўсе розныя, гэтыя гледачы - камуністы, ліберал-дэмакраты, дзяржаўнікі, нацыяналісты. І я даражу тым, што ў іх ёсць хоць нешта, што аб'ядноўвае. Дапусцім, гэта любоў да маленькай сціплай перадачы, якая выходзіла 20 гадоў на канале "Россия".
Як толькі я пачынаю агучваць свае пазіцыі, а яны ў мяне даволі жорсткія, я пачынаю сварыць маіх гледачоў. Я іх адштурхоўваю. Яны за нешта мяне любілі, а я раптам стаў вызначаным. Артыст не мае права быць вызначаным. Артыст для гледачоў павінен заставацца артыстам - чалавекам, які іграе іншых людзей, але ўвесь час, хоць нейкім бокам, але распавядае пра сябе. Як толькі ты вызначаешся не як мастак, а як грамадзянін, і робіш гэта ў кадры, ты нешта вельмі важнае ў сабе губляеш як артыст. Таму я гэтага не раблю.
- А як жа "Паэтам можаш ты не быць, але грамадзянінам быць абавязаны"?
- А хто сказаў, што я не грамадзянін? У мяне ёсць Радзіма. У мяне ёсць дзве краіны. У мяне ёсць краіна, якая мяне выгадавала, - Украіна. І краіна, якая мяне зрабіла тым, кім я з'яўляюся, - Расія. Я сын выкладчыка ўкраінскай мовы і літаратуры. Але я думаю на рускай мове. І я расійскі артыст безумоўна. Я пражыў усё сваё свядомае жыццё ў гэтай краіне. Як я не грамадзянін?!
Калі я не зрабіў нікому гадасцей, ніякай подласці, калі не здрадзіў маёй краіне і не абразіў тую, іншую? Яна мяне пакрыўдзіла, я яе - не. Хіба я не грамадзянін? Мае дзеці вырастуць прыстойнымі людзьмі, з іх ніколі не атрымаецца здраднікаў. З мяне таксама. Хіба гэта не грамадзянская пазіцыя ?! А бегаць з плакатамі па вуліцы - гэта грамадзянін? Гэта не грамадзянін. Гэта франдзёрства.
Чытайце таксама:
Стаянаў: я адчуў, што мяне ўжо "павяло"
Гутарка ў грымёрцы: чаму пародыя - не самы любімы жанр Юрыя Стаянава
Стаянаў аб Карцаве: унікальны самародак і вельмі важны для мяне адэсіт
