Як праходзяць выбары ў Дзярждуму: заява міжнародных назіральнікаў
18:01 19.09.2021 (абноўлена: 18:05 19.09.2021)
© Sputnik / Евгений Биятов
/ Падпісацца
Пра што кажа адмова АБСЕ накіраваць сваіх назіральнікаў у Расію, у эксклюзіўным інтэрв'ю Sputnik тлумачаць члены Міжпарламенцкай асамблеі СНД.
МІНСК, 19 вер - Sputnik, Данара Курманава. У Расіі праходзяць выбары дэпутатаў у Дзяржаўную Думу, упершыню галасаванне доўжыцца тры дні, прычым аддаць голас можна не толькі вочна, на выбарчым участку, але і анлайн.
Ці стане новы фармат расійскіх выбараў тэндэнцыяй для ўсяго СНД? Ці ўплывае на працэс выбараў адмова АБСЕ накіраваць сваіх назіральнікаў у Расію і як можна расцэньваць заяву Еўрапарламенту наконт вынікаў выбараў у Дзярждуму? Пра гэта ў інтэрв'ю YouTube-канале "Sputnik на рускай" кажуць прадстаўнікі Міжпарламенцкай асамблеі СНД (МПА СНД) - намеснік старшыні сената парламента Казахстана, каардынатар групы назіральнікаў ад Міжпарламенцкай асамблеі СНД Аскар Шакіраў і намеснік кіраўніка сакратарыята савета Міжпарламенцкай асамблеі СНД, дырэктар міжнароднага інстытута маніторынгу развіцця дэмакратыі Іван Мушкет.
Справа не толькі ў пандэміі
Цяперашнія выбары праходзяць у беспрэцэдэнтных умовах з-за пандэміі, і Расія змагла забяспечыць усе неабходныя меры бяспекі для грамадзян, лічыць Аскар Шакіраў.
"Тыя ўчасткі, што мы наведвалі, усё аснашчаны, адпавядаюць строгаму захаванню каранцінных мер. Мы апытвалі назіральнікаў, ведаем, што ёсць усе сродкі абароны, санітайзеры", - заявіў ён, удакладніўшы, што тэмпературу на ўваходах ва ўчасткі вымяралі не толькі выбаршчыкам, але і прадстаўнікам СМІ, а таксама міжнародным назіральнікам.
Пры гэтым варта памятаць: Расія пачала распрацоўваць закон аб электронным галасаванні яшчэ да пандэміі, і ён перш за ўсё накіраваны на ўдасканаленне выбараў, падкрэслівае Аскар Шакіраў.
"Дыстанцыйны фармат трэба разглядаць у розных ракурсах, не толькі з пункту гледжання пандэміі. Ён мяркуе абарону людзей сталага ўзросту і людзей з абмежаванымі магчымасцямі, але карысны і для людзей, якія знаходзяцца па-за межамі краіны, яны таксама могуць прагаласаваць. Інфраструктура адпавядае гэтым патрабаванням, электронныя бюлетэні працуюць безадмоўна", - кажа ён.
У думскіх выбарах удзельнічаюць 14 палітычных партый, і Міжпарламенцкая асамблея СНД сустракалася з іх прадстаўнікамі, распавядае Іван Мушкет.
"Мы задавалі ім пытанні, як яны ацэньваюць ход падрыхтоўкі да выбараў, як ацэньваюць працу ЦВК. Наша справаздача кажа пра тое, што ў цэлым работа праведзена вялікая, маштабная", - тлумачыць ён.
Электроннае галасаванне - будучы трэнд СНД?
Ацэньваць практыку электроннага галасавання перш за ўсё павінны самі расіяне, лічыць Аскар Шакіраў. "Але я выкажу меркаванне ўсёй нашай групы - гэты вопыт варты вывучэння. Сучасныя трэнды агульныя для многіх краін", - кажа ён.
Цыфравізацыя развіваецца не толькі ў Расіі, але і ў іншых краінах, дадае Іван Мушкет. "Мы даўно жывем у інфармацыйным грамадстве, у яго свае выклікі, і мы ў адказ развіваем розныя тэхналогіі, - тлумачыць ён і прыводзіць у прыклад Малдову. - У гэтым годзе мы падрыхтавалі манаграфію "Цыфравізацыя і выбары", вывучылі развіццё сучасных тэхналогій у гэтай рэспубліцы. Таксама лічбавыя тэхналогіі развіты ў Кыргызстане".
Але трэба прызнаць: частка насельніцтва да электроннага галасавання ставіцца са скепсісам, удакладняе Іван Мушкет. "Людзі лічаць: апусціць бюлетэнь у скрыню - гэта адно, а як галасы апрацуе машына? Таму дыстанцыйнае галасаванне будзе развівацца і дасць стымул іншым краінам Садружнасці. Але не думаю, што гэта будзе хуткі працэс і заўтра ўсе пачнуць галасаваць анлайн. Хтосьці не так моцна разбіраецца ў электронных прыладах, патрэбна будзе растлумачальная праца з насельніцтвам".
Навошта патрэбны тры дні галасавання
Нагодай для шырокіх абмеркаванняў паслужыла і іншае новаўвядзенне на думскіх выбарах - упершыню ў гісторыі выбіраць дэпутатаў у Думу можна цэлых тры дні. Аднак у гэтым няма нічога ненатуральнага, сцвярджае Аскар Шакіраў.
"За гэты час можна ахапіць большую колькасць людзей. Абараняючы правы людзей, мы маем на ўвазе, што трэба абараняць усіх без выключэння. А права на волевыяўленне - гэта таксама суб'ект праваабарончай працы", - кажа ён.
З яго меркаваннем салідарны і Іван Мушкет.
"Часовы адрэзак дазваляе прагаласаваць не адразу. Бо, можа, хтосьці не паспеў за адзін дзень. Або чалавеку трэба падумаць, - разважае Мушкет. - За тры дні ён напэўна знойдзе час прыйсці і прагаласаваць, таму, на мой погляд, гэтыя новаўвядзенні эфектыўныя і прадуманыя".
За тры дні выбаршчыкі могуць азнаёміцца і з інфармацыяй пра кандыдатаў у дэпутаты, мяркуе Аскар Шакіраў. "Дадзеныя максімальна даступныя, і я быў прыемна здзіўлены. Адзін кандыдат нават паказаў, што ў яго раней была судзімасць - уцёкі з-пад варты, - кажа ён. - Маё першае ўражанне - выбары арганізаваны на высокім узроўні. У першую чаргу важны такі паказчык , як яўка. Наведалі ўчастак у Басманным раёне Масквы ўчора - больш за трэць выбаршчыкаў прагаласавалі да 11.30 раніцы. Сёння былі ў Маскоўскім доме кампазітараў - там прагаласавала практычна палова".
Заявы Захаду непрымальны
У адрозненне ад Міжпарламенцкай асамблеі СНД, Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека АБСЕ адмовілася накіраваць у Расію сваіх назіральнікаў. Як лічыць Аскар Шакіраў, такое рашэнне выклікае шкадаванне.
"Выбары - гэта не толькі кантроль за працэсам іх правядзення, - тлумачыць ён свой пункт гледжання. - Гэта і абмен думкамі, гэта выпрацоўка рэкамендацый, якія маглі б быць карысныя для іншых краін. Я, як прадстаўнік назіральнікаў, магу сказаць, што парушэнні выяўлены не былі. Мы абапіраемся на агульнапрызнаныя нормы - гэта, у прыватнасці, Канвенцыя аб стандартах дэмакратычных выбараў у СНД (Канвенцыя аб стандартах дэмакратычных выбараў, выбарчых правоў і свабод у дзяржавах - удзельніцах Садружнасці Незалежных Дзяржаў - Sputnik) ".
Падчас папярэдніх маніторынгаў выбарных працэсаў Міжпарламенцкая асамблея СНД абменьвалася думкамі з еўрапейскімі партнёрамі, і ішоў дыялог, распавядае Іван Мушкет. "Іх не запрасілі, яны не прыехалі - гэта іх рашэнне, але ёсць іншы момант важны. Арганізацыя, якая культывуе парасткі дэмакратыі, магла б прыехаць і паглядзець, як выбары праходзяць".
Аднак некаторыя арганізацыі дазваляюць сабе заўчасныя заявы, кажа Мушкет, маючы на ўвазе Еўрапарламент, які ў сваім дакладзе рэкамендаваў краінам Еўрапейскага Саюза быць гатовымі не прызнаваць вынікі выбараў у Дзярждуму.
"Трэба прыехаць і зрабіць высновы, а інакш гэта непрымальна з-за этычных меркаванняў. Многія палітыкі ўжо пра гэта кажуць, і наша група абменьваецца сваімі меркаваннямі. Так, я лічу, што гэта непрымальна", - падсумаваў ён.
Чытайце таксама:
Пачаўся асноўны дзень галасавання на выбарах у Дзярждуму Расіі
Голас з космасу: Навіцкі прагаласаваў анлайн з арбіты Зямлі
Як расіяне ў Беларусі могуць прагаласаваць на выбарах у Дзярждуму
