Галёпы для бусла, або Сакрэты продкавай кулінарыі на Дабравешчанне
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Падпісацца
Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае, чаму менавіта на Благавешчанне трэба чакаць бусла, дзеліцца даўняй таямніцай, як атрымаць спрыянне гэтай сакральнай птушкі на добры ўраджай жыта, ды раіць прыгатаваць печыва ў выглядзе бусліных слядоў і запяканку з рыбы.
7 красавіка – светлы і радасны дзень, бо народ святкуе Дабравешчанне, або інакш Благавешчанне, Благавеснік, Звеставанне. І адначасова сочыць за надвор’ем, таму што яшчэ продкі прыкмячалі: якое яно на Дабравешчанне, такое чакай і на Вялікдзень.
Дабравешчанне – гэта вялікае рэлігійнае і народнае свята ў гонар радаснай весткі аб будучым нараджэнні Збавіцеля, якую атрымала Дзева Марыя, а разам з ёй і ўсе добрыя людзі. Цікава, што разам з тым, Благавешчанне з’яўляецца святам прылёту буслоў.
Адначасова па народных уяўленнях Благавешчанне з’яўляецца святам прылёту буслоў
© Sputnik / Сергей Лескеть
Буслы прыляцелі!
Па народных павер’ях бусел – птушка, якая прыносіць у сям’ю шчасце, дабрабыт і спрыяе дзетараджэнню. Згодна з народнымі перакананнямі, у гэты дзень трэба асабліва пільна ўглядацца ў неба, каб пабачыць птушку шчасця, бо бусел уяўляецца сапраўдным вясковым аракулам:
калі камусьці пашанцуе заўважыць бусла ў палёце, то цэлы год усе справы будуць рухацца наперад, бо "чалавек будзе лёгкі на ногі",
калі ж птушка будзе стаяць, то ўсё атрымаецца наадварот, і нават прадракалі, што ў таго чалавека нібыта будуць балець ногі.
Верыць, ці не – справа асабістая. Але ж заўсёды, заўважыўшы буслоў, якія лунаюць ў паветры, людзі як зачараваныя сочаць за іх палётам у светлым прадчуванні!
Не першы год на Дабравешчанне з хваляваннем назіраю за бусламі каля дзедавай хаты, каб наваражылі ўдалыя вандроўкі па родным краі ў збіранні нашай кулінарнай спадчыны. І хаця буслянкі тут гадоў з дзесяць няма, ды птушкі ўсё адно – прылятаюць!
Буслянка каля вясковай хаты
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
І з кожным годам іх становіцца толькі больш: мабыць, знайшлі сабе месца паблізу і вядуцца. Буслы не пакінулі вёскі і штогод – акурат у свята – малююць у небе шырокія кругі і клякочуць, абвяшчаючы аб сваім вяртанні.
Так здаўна павялося, бусел любіць сяліцца каля людзей, бо ведае, што чалавек ніколі не пакрыўдзіць сваю любімую птушку.
Здаўна павялося, бусел любіць сяліцца каля людзей
© Sputnik / Константин Чалабов
/ Кухарым на Благавешчанне
Раней буслу на Дабравешчанне пяклі адмысловае печыва – "галёпы" – у выглядзе адбітка следа птушкі і прасілі аб добрым ураджаі:
"Бусел, бусел, на табе галёпу,
Дай мне жыта копу!"
Галёпы
Цеста на галёпы заўсёды рабілі поснае – без яек, малака ды масла, бо яшчэ доўжыцца пост. Але паколькі печыва святочнае, то яго замешвалі з лепшай мукі, дадаючы алей, мёд ці цукар.
З чаго гатаваць:
2 шк. мукі,
2 ст. л. мёду (цукру),
0,25 шк. алею,
0,5-1 ч. л. соды,
крыху воцату,
соль (да смаку).
Галёпа – печыва святочнае, яго замешвалі з лепшай мукі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатававць. Добра вымясіць цеста і паставіць на 30 хв. у холад. Затым раскатаць яго і зрабіць коржыкі ў выглядзе буслінага следу.
Выпякаць у печы (духоўцы) пры 180-200 градусах да залацістага колеру.
Пірог-яечня "Грыбок"
У некаторых вёсках пад Мінскам да свята прылёта буслоў замест галёпаў пяклі пірог-яечню "грыбок", хоць гэтая страва і не зусім посная.
З чаго гатаваць:
6-7 яек,
600 г малака,
250 г пшанічнай мукі,
1,5 ст. л. сметанковага масла,
соль (да смаку).
Бывала замест галёпаў пяклі пірог-яечню "грыбок"
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. У малако ўбіць яйкі, дадаць растопленае масла і моцна ўзбіць. Дадаць столькі мукі, каб маса была быццам вельмі густая смятана, і добра вымешаць.
Выпякаць на вялікай патэльні: вышмараваць яе маслам, наліць цеста тонкім слоем і паставіць у печ (духоўку). Калі "грыбок" крыху запячэцца, пакласці зверху некалькі кавалачкаў масла і дапячы.
Запяканка грачаная палеская
З чаго гатаваць:
2 шк. грэцкай мукі,
вада (па патрэбе),
2 цыбуліны,
50 г алею,
соль (да смаку).
Грачнёвую запяканку ядуць гарачай
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Грэцкую муку злёгку абсмажыць на блясе ў духоўцы, ссыпаць у міску, заварыць падсоленым крутым кіпятком да стану густой кашы і перамяшаць з падсмажанай на алеі цыбуляй. Цыбулю выбіраць буйную і крышыць кубікамі, смажыць да празрыстасці (не ў пост замест цыбулі дадаюць нарэзанае саломкай і злёгку абсмажанае салёнае сала).
Усё перамяшаць, выкласці ў форму і пячы ў духоўцы 20-25 хв.
Ядуць запяканку гарачай.
Запяканка з рыбы
З чаго гатаваць:
500 г рыбы (карп, лінь),
500 г бульбы,
60-80 г алею,
150 г смятаны,
1 цыбуліна,
1 ст. л. мукі,
молаты чорны перац,
зеляніна кропу,
соль (да смаку).
З чаго гатаваць. Рыбу пачысціць, памыць, парэзаць на кавалкі і выдаліць грубыя косткі. Затым пасыпаць соллю, перцам, укачаць у муку і абсмажыць на алеі з абодвух бакоў.
Памытую бульбу зварыць, абабраць, натаркаваць на бурачнай тарцы. Асобна абсмажыць дробна нарэзаную цыбулю.
У форму, змазаную алеем, пакласці палову падрыхтаванай бульбы, на яе – кавалкі рыбы, пасыпаць яе цыбуляй, зверху – зноў слой бульбы. Усё паліць смятанай. Запякаць у печы (духоўцы) 30 хв.
Пры падачы да стала запяканку парэзаць на кавалкі, пасыпаць дробна пакрышаным кропам.
Суп з агародніны з мучной запраўкай
З чаго гатаваць:
5-6 сухіх баравікоў,
6-7 морквін,
2 цыбуліны,
1 ст. л. пшанічнай мукі,
1 корань пятрушкі,
1 парэй,
1 ст. л. алею (масла),
2 л вады,
бурачны расол,
соль (да смаку).
Посны суп з бурачным расолам і грыбамі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. У ваду дадаць бурачны расол, каб было кісла, зрабіць адвар з дадаткам сухіх баравікоў і карэння (пятрушка і парэй). Дробна нашаткаваць моркву і цыбулю, падсмажыць у алеі да мяккасці, дадаць туды 1 ст. л. пшанічнай мукі. Зноў падсмажыць і дадаць у працэджаны ад карэння адвар, закіпяціць.
Са святам і смачна есці!
Бусел ад майстра Уладзіміра Чыквіна
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Чытайце таксама:
Маркоўная смакацеча, або Рэцэпты з "агароднай каралевай"
Гусёўнік, або Птушыныя стравы з бабулінага сшытка
"На Аўласа коні ды каровы да ласкі ласыя", або Кулінарныя звычаі продкаў
