https://bel.sputnik.by/20240527/tranka-novasbrsk-zatskaleny--belaruskkh-metrabudankakh-1086569541.html
Траўнікаў: Новасібірск зацікаўлены ў беларускіх метрабудаўніках
Траўнікаў: Новасібірск зацікаўлены ў беларускіх метрабудаўніках
Sputnik Беларусь
Традыцыйна рэспубліка і расійскі рэгіён супрацоўнічаюць у многіх галінах прамысловасці, а сёння Новасібірская вобласць зацікаўлена ў беларускіх станках... 27.05.2024, Sputnik Беларусь
2024-05-27T12:53+0300
2024-05-27T12:53+0300
2024-05-27T12:53+0300
саюзная дзяржава беларусі і расіі
эксклюзіў
інтэрв'ю
новасібірская вобласць
новасібірск
андрэй траўнікаў
палітыка
эканоміка
грамадства
расія
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/07e8/05/18/1086523474_0:0:1187:668_1920x0_80_0_0_8ae2ef98a1966f132ab717b915ca3374.jpg
У эксклюзіўным інтэрв’ю інфармацыйнаму агенцтву і радыё Sputnik Беларусь губернатар Новасібірскай вобласці Андрэй Траўнікаў расказаў аб ключавых напрамках і перспектывах супрацоўніцтва рэгіёна з Беларуссю.– Андрэй Аляксандравіч, вы не так даўно наведвалі Беларусь з афіцыйным візітам. Ці ўсё намечанае ўдалося рэалізаваць і якія пытанні абмяркоўваеце з беларускімі партнёрамі зараз?– Гэты візіт больш культурны, мы выконваем дамоўленасць з беларускімі нашымі сябрамі, што ў 2024 годзе пройдуць Дні культуры Новасібірскай вобласці і Дні Рэспублікі Беларусь, адпаведна ў Мінску і Новасібірску.– Калі казаць аб эканамічным супрацоўніцтве, наколькі рушылі наперад у гэтым кірунку?– З беларускімі партнёрамі мы падтрымліваем высокі ўзровень перагавораў і карыстаемся кожнай магчымасцю для таго, каб зверыць гадзіннікі, як развіваецца наша супрацоўніцтва ў эканамічнай сферы. Вынікі, безумоўна, ёсць як у традыцыйных кірунках – гэта радыёэлектроніка, гэта, напрыклад, прадпрыемства "Інтэграл" і прадпрыемства "Планар" вядомае беларускае. Яны забяспечваюць нашы новасібірскія заводы мікраэлектронікі сваім абсталяваннем, а сустрэчна – нашы інавацыйныя прадпрыемствы Акадэмгарадка дапамагаюць беларускім прадпрыемствам асвоіць новыя тэхналагічныя лініі, распрацоўваючы цвёрдацельныя лазеры.Вядома, оптыка, усё, што звязана з начным бачаннем, оптыка-электроннымі пераўтваральнікамі – тут яшчэ з савецкага перыяду вельмі шчыльныя кантакты, яны развіваюцца і ў частцы павелічэння аб’ёмаў паставак, у частцы пераходу на новае пакаленне вырабаў.Ёсць зусім новыя напрамкі – такія, як станкабудаванне. У сувязі з тым, што і беларускі, і асабліва расійскі рынак вызваліўся ад заходніх пастаўшчыкоў, нашы новасібірскія прадпрыемствы, машынабудаўнічыя заводы, зацікаўлены ў прадукцыі беларускіх станкабудаўнікоў.Але ў адказ, зноў жа, нашы інавацыйныя прадпрыемствы, размешчаныя як і ў вялікім Новасібірску, так і ў Акадэмгарадку, ужо гатовы перадаць вузлы для гэтых сучасных станкоў, у якіх мы ўсе так маем патрэбу.– Ці ёсць сумесныя праекты ў сферы сельскай гаспадаркі? Наколькі яны паспяховыя?– Тут можна адзначыць поспехі ў аграрным машынабудаванні. Новыя распрацоўкі – гэта самаходныя апырсквальнікі, якія сумеснымі намаганнямі распрацоўваюцца і вырабляюцца ў Новасібірску. Але ёсць і прынцыпова новыя нішы. Новасібірская вобласць мае патрэбу ў павелічэнні аб'ёмаў вытворчасці агародніны адкрытага грунту, у тым ліку і бульбы.Вось, лідскія бульбакапалкі, капалкі і іншыя механізмы, неабходныя для агароднікаў, другі год запар дастаткова актыўна пастаўляюцца на нашы палі, але, зноў жа, у супрацоўніцтве з новасібірскімі машынабудаўнікамі, таму што вядзецца вузлавая зборка. І можна працягваць – шмат прыкладаў вось гэтай сустрэчнай кааперацыі як у традыцыйных сферах, якія склаліся за апошнія дзесяцігоддзі, так і ў інавацыйных. Навуковы патэнцыял і Рэспублікі Беларусь, і Новасібірскага навуковага цэнтра, Акадэмгарадка не можа не выкарыстоўвацца сумесна, у тым ліку і ў рамках тых даследаванняў, падтрыманых Саюзнай дзяржавай.– Некалькі гадоў таму ўздымалася пытанне аб сумеснай вытворчасці гарадскога транспарта. Ці ўсё намечанае ўдалося рэалізаваць?– Таксама ўдалы прыклад, сёння ў Новасібірску рэалізуецца вялікая праграма па абнаўленні грамадскага транспарту, і ёсць традыцыйныя, ужо вядомыя сумесныя праекты. Гэта сумеснае прадпрыемства "Белкамунмаш Сібір" (БКМ Сібір). Сумесная вытворчасць трамваяў для горада Новасібірска, і ў гэтым годзе беларускі бок забяспечвае пастаўку вагона новага сучаснага дызайну трамвая, а Новасібірскі бок абавязуецца двухразова павялічыць аб’ём вытворчасці, зборкі і выйсці на 20 адзінак за год.Тралейбусаў пастаўляецца значна больш, зноў жа дзякуючы ўдзелу беларускіх машынабудаўнікоў. Сумесная вытворчасць размешчана ва Уфе. Вядомая мадэль "Гараджанка" вельмі падышла новасібірскім транспартным прадпрыемствам, і за апошнія два гады ўжо практычна 200 машын новых набыты і выстаўлены на маршруты Новасібірска. І ўжо сёлета мы плануем яшчэ каля сотні такіх машын набыць.Гэта, як кажуць, бачна ўжо не толькі спецыялістам, а бачна простым людзям. Новасібірцы з задавальненнем адзначаюць, што на вуліцах не толькі вядомыя і зручныя аўтобусы – МАЗы, але і тралейбусы сучасныя з падоўжаным ходам сумеснай расійска-беларускай вытворчасці.– Калі казаць аб інтэграцыі ў прамысловай сферы, ці магчыма хуткім часам адкрыццё новых сумесных прадпрыемстваў?– Вядома, магчыма. У першую чаргу гэта сумесная зборка прадукцыі беларускіх машынабудаўнікоў. Таму што рынак Сібіры вялікі, Новасібірск – гэта не толькі ўласнае спажыванне, але гэта буйны размеркавальны цэнтр, як мы часам называем неафіцыйна, гэта гандлёвыя вароты Сібіры, і, вядома ж, нам выгадна не проста пастаўляць гатовыя вырабы, а вырабляць дапрацоўку, зборку на нашай тэрыторыі з улікам вялікага транспартнага пляча.Я думаю, што тут можна ўбачыць выгаду, тым больш, што прыклады ў нас, як я ўжо сказаў, ёсць. Я ўпэўнен, што ў нас з'явяцца добрыя праекты ў станкабудаванні і кампетэнцыі ёсць і на тым, і на іншым баку. Таму я бачу нішу ў нейкай сумеснай вытворчасці, выкарыстоўваючы канструктарскія магчымасці, машынабудаўнічыя магчымасці беларускіх партнёраў.– Беларусь збіраецца асвоіць зборку самалётаў малога тыпу, але такія ж прадпрыемствы ёсць і ў Новасібірскай вобласці. Ці магчыма кааперацыя ў авіябудаванні?– Тут можа скласціся цікавая кааперацыя. Так, у Новасібірску ёсць вядомае буйное авіяцыйнае прадпрыемства – гэта Новасібірскі авіяцыйны завод імя Чкалава, але ён вырабляе ваенныя самалёты і беспілотнікі.Але ёсць іншае прадпрыемства, іншая арганізацыя – гэта Сібірскі навукова-даследчы інстытут імя Чаплыгіна. Гэтая арганізацыя якраз і займаецца распрацоўкай як тэхналогій, так і асобных нават мадэлей судоў, у тым ліку малога тыпу. Вядомы праект апошніх двух гадоў – гэта праект "Партызан".Гэта, так скажам, сучасная рэінкарнацыя Ан-2 на новых тэхналогіях і нават на новых прынцыпах аэрадынамікі. І, вядома, у гэтага інстытута вельмі сур’ёзныя кампетэнцыі, і я думаю, што яны былі б запатрабаваны ў беларускіх партнёраў, якія б узяліся за авіябудаўнічы праект на сваёй тэрыторыі.– Рэгіён актыўна развіваецца, узводзіцца вялікая колькасць жылых дамоў і іншых аб’ектаў. Ці плануецца прыцягваць беларускія будаўнічыя арганізацыі?– Мы не адзін раз вялі перагаворы на гэтую тэму, і на самай справе з парадку дня гэтае пытанне не здымаем яшчэ з 2019 года. Але паміж Беларуссю і Новасібірскай вобласцю вялікая адлегласць – амаль 4 тысячы кіламетраў. Яна ўплывае на сабекошт. Бо важна не проста даставіць працоўных, спецыялістаў – важна даставіць будаўнічую тэхніку, і асабліва цікава для вашай будіндустрыі даставіць матэрыялы і канструкцыі. Але вось гэтае транспартнае плячо яно, вядома, з’ядае ўвесь эканамічны эфект. Я думаю, таму пакуль што такіх прыкладаў прыцягнення беларускіх будаўнічых арганізацый для ўзвядзення жылых дамоў у нас няма.Але наш рэгіён сапраўды працягвае развівацца. Напрыклад, такі праект, як СКІФ – крыніца сінхратроннага выпраменьвання чацвёртага пакалення. Гэта сёння самы дарагі навуковы праект у Расіі, ён усё ж будзе прыцягваць беларускіх праекціроўшчыкаў і будаўнікоў.Ёсць адна тэма, якую мы абмяркоўвалі з прэм’ер-міністрам Беларусі, дзе дакладна кропкі судакранання могуць адбыцца. Урадам вобласці горадзе Новасібірску былі выдзелены сур’ёзныя сродкі – больш за 1 млрд рублёў на праектаванне далейшага развіцця метрапалітэна, падаўжэнне лініі і будаўніцтва новых станцый і дэпо.На жаль, трэба прызнаць, у сувязі з тым, што шматлікія гады ў Новасібірску метрапалітэн не будаваўся, не развіваўся, уласныя праектныя кампетэнцыі былі страчаны, і для выканання гэтай задачы мы вымушаны арыентавацца на магчымасці спецыялістаў за межамі рэгіёна і сур’ёзна прыглядаемся да праекціроўшчыкаў і метрабудаўнікам Мінска. Я думаю, што тут якраз перспектыва для сумеснай працы сапраўды ёсць.– У рамках Саюзнай дзяржавы грамадзяне Беларусі і Расіі могуць самастойна перамяшчацца і працаваць у любым рэгіёне. У сувязі з гэтым – у якіх спецыялістах з Беларусі зацікаўлены рэгіён і ці існуюць нейкія праграмы падтрымкі для тых, хто вырашыў пераехаць?– Недахоп кадраў – гэта наша агульная праблема. З самага такога складанага і вострага запатрабавання я бы вылучыў як раз праекціроўшчыкаў у будаўніцтве. І тут нават справа не ў фармаце запрашэння спецыялістаў для працы з пераездам на працу ў Новасібірск, а ў прыцягненні праектных арганізацый, якія б маглі ўвесці розныя нашыя праекты. Мы з задавальненнем гэта зрабілі б.>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
https://bel.sputnik.by/20240523/novasbrsk-gato-dapamagchy-belaruskamu-atapramu-z-lakalzatsyyay-vytvorchasts-1086485544.html
новасібірская вобласць
новасібірск
расія
беларусь
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
эксклюзіў, інтэрв'ю, новасібірская вобласць, новасібірск, андрэй траўнікаў, палітыка, эканоміка, грамадства, расія, у беларусі, беларусь, імпартазамяшчэнне
эксклюзіў, інтэрв'ю, новасібірская вобласць, новасібірск, андрэй траўнікаў, палітыка, эканоміка, грамадства, расія, у беларусі, беларусь, імпартазамяшчэнне
Траўнікаў: Новасібірск зацікаўлены ў беларускіх метрабудаўніках
Эксклюзіў
Традыцыйна рэспубліка і расійскі рэгіён супрацоўнічаюць у многіх галінах прамысловасці, а сёння Новасібірская вобласць зацікаўлена ў беларускіх станках, сельскагаспадарчай тэхніцы і гарадскім транспарце.
У эксклюзіўным інтэрв’ю інфармацыйнаму агенцтву і радыё Sputnik Беларусь губернатар Новасібірскай вобласці Андрэй Траўнікаў расказаў аб ключавых напрамках і перспектывах супрацоўніцтва рэгіёна з Беларуссю.
– Андрэй Аляксандравіч, вы не так даўно наведвалі Беларусь з афіцыйным візітам. Ці ўсё намечанае ўдалося рэалізаваць і якія пытанні абмяркоўваеце з беларускімі партнёрамі зараз?
– Гэты візіт больш культурны, мы выконваем дамоўленасць з беларускімі нашымі сябрамі, што ў 2024 годзе пройдуць Дні культуры Новасібірскай вобласці і Дні Рэспублікі Беларусь, адпаведна ў Мінску і Новасібірску.
– Калі казаць аб эканамічным супрацоўніцтве, наколькі рушылі наперад у гэтым кірунку?
– З беларускімі партнёрамі мы падтрымліваем высокі ўзровень перагавораў і карыстаемся кожнай магчымасцю для таго, каб зверыць гадзіннікі, як развіваецца наша супрацоўніцтва ў эканамічнай сферы. Вынікі, безумоўна, ёсць як у традыцыйных кірунках – гэта радыёэлектроніка, гэта, напрыклад, прадпрыемства "Інтэграл" і прадпрыемства "Планар" вядомае беларускае. Яны забяспечваюць нашы новасібірскія заводы мікраэлектронікі сваім абсталяваннем, а сустрэчна – нашы інавацыйныя прадпрыемствы Акадэмгарадка дапамагаюць беларускім прадпрыемствам асвоіць новыя тэхналагічныя лініі, распрацоўваючы цвёрдацельныя лазеры.
Вядома, оптыка, усё, што звязана з начным бачаннем, оптыка-электроннымі пераўтваральнікамі – тут яшчэ з савецкага перыяду вельмі шчыльныя кантакты, яны развіваюцца і ў частцы павелічэння аб’ёмаў паставак, у частцы пераходу на новае пакаленне вырабаў.
Ёсць зусім новыя напрамкі – такія, як станкабудаванне. У сувязі з тым, што і беларускі, і асабліва расійскі рынак вызваліўся ад заходніх пастаўшчыкоў, нашы новасібірскія прадпрыемствы, машынабудаўнічыя заводы, зацікаўлены ў прадукцыі беларускіх станкабудаўнікоў.
Але ў адказ, зноў жа, нашы інавацыйныя прадпрыемствы, размешчаныя як і ў вялікім Новасібірску, так і ў Акадэмгарадку, ужо гатовы перадаць вузлы для гэтых сучасных станкоў, у якіх мы ўсе так маем патрэбу.
– Ці ёсць сумесныя праекты ў сферы сельскай гаспадаркі? Наколькі яны паспяховыя?
– Тут можна адзначыць поспехі ў аграрным машынабудаванні. Новыя распрацоўкі – гэта самаходныя апырсквальнікі, якія сумеснымі намаганнямі распрацоўваюцца і вырабляюцца ў Новасібірску. Але ёсць і прынцыпова новыя нішы. Новасібірская вобласць мае патрэбу ў павелічэнні аб'ёмаў вытворчасці агародніны адкрытага грунту, у тым ліку і бульбы.
Вось, лідскія бульбакапалкі, капалкі і іншыя механізмы, неабходныя для агароднікаў, другі год запар дастаткова актыўна пастаўляюцца на нашы палі, але, зноў жа, у супрацоўніцтве з новасібірскімі машынабудаўнікамі, таму што вядзецца вузлавая зборка. І можна працягваць – шмат прыкладаў вось гэтай сустрэчнай кааперацыі як у традыцыйных сферах, якія склаліся за апошнія дзесяцігоддзі, так і ў інавацыйных. Навуковы патэнцыял і Рэспублікі Беларусь, і Новасібірскага навуковага цэнтра, Акадэмгарадка не можа не выкарыстоўвацца сумесна, у тым ліку і ў рамках тых даследаванняў, падтрыманых Саюзнай дзяржавай.
– Некалькі гадоў таму ўздымалася пытанне аб сумеснай вытворчасці гарадскога транспарта. Ці ўсё намечанае ўдалося рэалізаваць?
– Таксама ўдалы прыклад, сёння ў Новасібірску рэалізуецца вялікая праграма па абнаўленні грамадскага транспарту, і ёсць традыцыйныя, ужо вядомыя сумесныя праекты. Гэта сумеснае прадпрыемства "Белкамунмаш Сібір" (БКМ Сібір). Сумесная вытворчасць трамваяў для горада Новасібірска, і ў гэтым годзе беларускі бок забяспечвае пастаўку вагона новага сучаснага дызайну трамвая, а Новасібірскі бок абавязуецца двухразова павялічыць аб’ём вытворчасці, зборкі і выйсці на 20 адзінак за год.
Тралейбусаў пастаўляецца значна больш, зноў жа дзякуючы ўдзелу беларускіх машынабудаўнікоў. Сумесная вытворчасць размешчана ва Уфе. Вядомая мадэль "Гараджанка" вельмі падышла новасібірскім транспартным прадпрыемствам, і за апошнія два гады ўжо практычна 200 машын новых набыты і выстаўлены на маршруты Новасібірска. І ўжо сёлета мы плануем яшчэ каля сотні такіх машын набыць.
Гэта, як кажуць, бачна ўжо не толькі спецыялістам, а бачна простым людзям. Новасібірцы з задавальненнем адзначаюць, што на вуліцах не толькі вядомыя і зручныя аўтобусы – МАЗы, але і тралейбусы сучасныя з падоўжаным ходам сумеснай расійска-беларускай вытворчасці.
– Калі казаць аб інтэграцыі ў прамысловай сферы, ці магчыма хуткім часам адкрыццё новых сумесных прадпрыемстваў?
– Вядома, магчыма. У першую чаргу гэта сумесная зборка прадукцыі беларускіх машынабудаўнікоў. Таму што рынак Сібіры вялікі, Новасібірск – гэта не толькі ўласнае спажыванне, але гэта буйны размеркавальны цэнтр, як мы часам называем неафіцыйна, гэта гандлёвыя вароты Сібіры, і, вядома ж, нам выгадна не проста пастаўляць гатовыя вырабы, а вырабляць дапрацоўку, зборку на нашай тэрыторыі з улікам вялікага транспартнага пляча.
Я думаю, што тут можна ўбачыць выгаду, тым больш, што прыклады ў нас, як я ўжо сказаў, ёсць. Я ўпэўнен, што ў нас з'явяцца добрыя праекты ў станкабудаванні і кампетэнцыі ёсць і на тым, і на іншым баку. Таму я бачу нішу ў нейкай сумеснай вытворчасці, выкарыстоўваючы канструктарскія магчымасці, машынабудаўнічыя магчымасці беларускіх партнёраў.
– Беларусь збіраецца асвоіць зборку самалётаў малога тыпу, але такія ж прадпрыемствы ёсць і ў Новасібірскай вобласці. Ці магчыма кааперацыя ў авіябудаванні?
– Тут можа скласціся цікавая кааперацыя. Так, у Новасібірску ёсць вядомае буйное авіяцыйнае прадпрыемства – гэта Новасібірскі авіяцыйны завод імя Чкалава, але ён вырабляе ваенныя самалёты і беспілотнікі.
Але ёсць іншае прадпрыемства, іншая арганізацыя – гэта Сібірскі навукова-даследчы інстытут імя Чаплыгіна. Гэтая арганізацыя якраз і займаецца распрацоўкай як тэхналогій, так і асобных нават мадэлей судоў, у тым ліку малога тыпу. Вядомы праект апошніх двух гадоў – гэта праект "Партызан".
Гэта, так скажам, сучасная рэінкарнацыя Ан-2 на новых тэхналогіях і нават на новых прынцыпах аэрадынамікі. І, вядома, у гэтага інстытута вельмі сур’ёзныя кампетэнцыі, і я думаю, што яны былі б запатрабаваны ў беларускіх партнёраў, якія б узяліся за авіябудаўнічы праект на сваёй тэрыторыі.
– Рэгіён актыўна развіваецца, узводзіцца вялікая колькасць жылых дамоў і іншых аб’ектаў. Ці плануецца прыцягваць беларускія будаўнічыя арганізацыі?
– Мы не адзін раз вялі перагаворы на гэтую тэму, і на самай справе з парадку дня гэтае пытанне не здымаем яшчэ з 2019 года. Але паміж Беларуссю і Новасібірскай вобласцю вялікая адлегласць – амаль 4 тысячы кіламетраў. Яна ўплывае на сабекошт. Бо важна не проста даставіць працоўных, спецыялістаў – важна даставіць будаўнічую тэхніку, і асабліва цікава для вашай будіндустрыі даставіць матэрыялы і канструкцыі. Але вось гэтае транспартнае плячо яно, вядома, з’ядае ўвесь эканамічны эфект. Я думаю, таму пакуль што такіх прыкладаў прыцягнення беларускіх будаўнічых арганізацый для ўзвядзення жылых дамоў у нас няма.
Але наш рэгіён сапраўды працягвае развівацца. Напрыклад, такі праект, як СКІФ – крыніца сінхратроннага выпраменьвання чацвёртага пакалення. Гэта сёння самы дарагі навуковы праект у Расіі, ён усё ж будзе прыцягваць беларускіх праекціроўшчыкаў і будаўнікоў.
Ёсць адна тэма, якую мы абмяркоўвалі з прэм’ер-міністрам Беларусі, дзе дакладна кропкі судакранання могуць адбыцца. Урадам вобласці горадзе Новасібірску былі выдзелены сур’ёзныя сродкі – больш за 1 млрд рублёў на праектаванне далейшага развіцця метрапалітэна, падаўжэнне лініі і будаўніцтва новых станцый і дэпо.
На жаль, трэба прызнаць, у сувязі з тым, што шматлікія гады ў Новасібірску метрапалітэн не будаваўся, не развіваўся, уласныя праектныя кампетэнцыі былі страчаны, і для выканання гэтай задачы мы вымушаны арыентавацца на магчымасці спецыялістаў за межамі рэгіёна і сур’ёзна прыглядаемся да праекціроўшчыкаў і метрабудаўнікам Мінска. Я думаю, што тут якраз перспектыва для сумеснай працы сапраўды ёсць.
– У рамках Саюзнай дзяржавы грамадзяне Беларусі і Расіі могуць самастойна перамяшчацца і працаваць у любым рэгіёне. У сувязі з гэтым – у якіх спецыялістах з Беларусі зацікаўлены рэгіён і ці існуюць нейкія праграмы падтрымкі для тых, хто вырашыў пераехаць?
– Недахоп кадраў – гэта наша агульная праблема. З самага такога складанага і вострага запатрабавання я бы вылучыў як раз праекціроўшчыкаў у будаўніцтве. І тут нават справа не ў фармаце запрашэння спецыялістаў для працы з пераездам на працу ў Новасібірск, а ў прыцягненні праектных арганізацый, якія б маглі ўвесці розныя нашыя праекты. Мы з задавальненнем гэта зрабілі б.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте" 
