Мы настолькі багатая нацыя, што адмаўляемся ад сваіх дзеячаў культуры, паведаміў пасол Беларусі ў Францыі Павел Латушка ў інтэрв'ю часопісу "Мастацтва", размешчаным на сайце МЗС рэспублікі. Латушка расказаў, як скульптуру гомельскага мастака везлі бізнес-класам і як сустракалі ў Парыжы "Пана Тадэвуша".
"Мы, можна сказаць, падарылі многіх дзеячаў культуры і культурныя падзеі нашым суседзям. Упэўнены, што прыйшоў час "збіраць камяні". Сёння Беларусь - незалежная краіна, і мы павінны разумець непарыўнасць нашай гісторыі. У ёй былі драматычныя перыяды развіцця, але яна з'явілася не ўчора", - сказаў пасол.
Ён упэўнены, што гэта разуменне неабходна для таго, каб будаваць будучыню дзяржаўнасці і над развіццём гэтай ідэі павінны працаваць сферы адукацыі і культуры, якія з'яўляюцца асновай ідэалогіі.
"Прэзентацыя культуры - адзін з важных інструментаў, якія выкарыстоўваюцца сучаснай дыпламатыяй... Праз культуры мы можам стварыць брэнд успрымання нашай краіны за мяжой", - упэўнены пасол.
Што даведаліся французы пра Беларусь
Павел Латушка знаходзіцца ў статусе Надзвычайнага і Паўнамоцнага пасла ў Францыі ўжо шэсць гадоў. Пасол прызнаў, што чым больш мерапрыемстваў праводзіць дыпмісія, тым часцей іх наведваюць менавіта французы. За гэтыя гады пазнаёміцца з нашай культурай прыйшлі сотні тысяч жыхароў Францыі.
За гэты час пад куратарствам пасольства рэалізавалі мноства праектаў, але самым запамінальным кіраўнік дыпмісіі назваў першы маштабны - паказ у Парыжы спектакля Купалаўскага тэатра "Пан Тадэвуш". Ніводнага рубля з беларускага бюджэту на рэалізацыю не сышло, а на спектакль прыйшло сямсот чалавек. Латушка прызнаў, што ў такі момант падумаў: працаваў не дарэмна.
Іншы маштабны праект - выстава "Ад Лісабона да Уладзівастока". Для ўдзелу ў ім краіны прадставілі па адным мастаку, а карціны перасылалі дыпламатычнай поштай. Так аўтары ідэі паспрабавалі паказаць, што праз мастацтва можна пракласці мост, які звяжа нават такія далёкія геаграфічна горада, як тыя, што пазначаны ў назве выставы.
"У апошнія гады ў Францыі на штогадовай аснове праводзяцца Дні беларускай культуры, Беларускія музычныя сезоны, Беларускія тэатральныя сезоны, арганізоўваюцца экспазіцыі беларускіх мастакоў на міжнародным салоне Art Capital у Гранд-Пале і міжнароднай выставе "Восеньскі салон" на Елісейскіх палях", - расказаў пасол пра некаторыя з праектаў.
І тут са скульптурай гомельскага мастака Сяргея Парцянкова здарылася кур'ёзная гісторыя. Адлегласць - мастацтву не перашкода, але складанасці стварыць можа. Рыхтуючыся да Art Capital, супрацоўнікі пасольства страцілі кантакт скульптара. Адшукаць яго дапамог дырэктар Гомельскага цырка, але калі скульптар скончыў працу, часу на транспарціроўку яе ўжо не было. Дапамаглі ў "Белавія" - скульптуру з пап'е-машэ, як дарагога госця, размясцілі ў бізнэс-класе і з пашанай сустрэлі ля трапа. У выніку яна атрымала адзін з самых прэстыжных прызоў выставы.
У Францыі выступалі дзяржаўныя ансамблі "Песняры" і "Харошкi", там святкуюць Каляды, Купалле і Дзяды.
Дзе шукаць Францыю ў Беларусі
Латушка падзяліўся ўспамінамі аб беларускім дне ў Парыжы - 6 кастрычніка 2016 года. Раніцай была сустрэча ў Горнай школе Парыжа, якую скончыў і ў якой пасля выкладаў беларус Ігнат Дамейка. Потым была выстава-продаж карцін Пінхуса Крэменя, мастака Парыжскай школы родам з Беларусі. А ўвечары таго ж дня - адкрыццё выставы, прысвечанай французскаму паэту, чыя маці родам з Навагрудка.
"Адзін дзень у сусветнай сталіцы, які склалі падзеі, звязаныя з нашай краінай - гэта ўнікальна? Хутчэй проста рэальна", - распавёў Латушка.
Але і ў Беларусі не абавязкова ісці на выставу французскіх мастакоў, каб адчуць дух гэтай краіны - нас, як высветлілася, звязвае яшчэ і танцавальная культура. Латушка расказаў, што першыя балетныя школы на тэрыторыі сучаснай Беларусі былі заснаваныя 260 гадоў таму ў Нясвіжы і Слуцку французскім танцорам і балетмайстрам Луі Дзюпрэ.
Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, на якой 260-годдзе беларускага балета навукова задакументавалі, прайшла ў гэтым годзе па ініцыятыве пасольства і пры падтрымцы Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, музея-запаведніка "Нясвіж" і пад патранатам Нацыянальнай камісіі па справах ЮНЕСКА.
Вуліца Радзівіл і 300 студэнтаў-беларусаў
"Нягледзячы на больш чым 25-гадовую гісторыю сучаснай незалежнай Беларусі, французы да гэтага часу не асацыююць нас з Еўропай. Калі мы хочам нешта змяніць, нам неабходна расказваць і прадстаўляць саміх сябе - мы частка еўрапейскай сям'і", - сказаў Латушка.
Беларусь не ўваходзіць у склад Еўрасаюза і не ставіць на сённяшнім этапе перад сабой гэтую палітычную задачу, але жыццё еўрапейскай сям'і не абмяжоўваецца выключна палітычнымі межамі, упэўнены пасол. Але французскае грамадства не гатова праяўляць ініцыятыву і самастойна даведвацца пра народы і краіны, якія атрымалі незалежнасць пасля распаду Савецкага Саюза.
"Таму наша задача - больш актыўна і сістэмна распавядаць пра сябе, у тым ліку праз правядзенне дзён культуры, музычных, тэатральных прэзентацый, выстаў, канцэртаў, розных мерапрыемстваў", - лічыць Латушка.
Па дадзеных розных даследаванняў, беларуская дыяспара ў свеце - гэта ад 2,5 да 3,5 млн чалавек. У Францыі пражывае каля 6 тысяч выхадцаў з Беларусі, у мясцовых ВНУ вучыцца каля 300 нашых суайчыннікаў.
"З часоў Сярэднявечча беларусы прыязджалі жыць і ў Францыю. Прыкладам таму служыць вуліца Радзівіл, якая знаходзіцца ў першай акрузе Парыжа, названая так у гонар палаца князёў Радзівілаў, які размяшчаўся на ёй у XVIII стагоддзі", - расказаў пасол.
Ён лічыць, што калі б давялося назваць усіх беларускіх дзеячаў культуры, якія жылі за мяжой, яго інтэрв'ю недазваляльна расцягнулася б, аднак згаджаецца назваць некаторых сусветна вядомых людзей, якія ў XIX стагоддзі правялі частку жыцця ў Францыі: Ігнат Дамейка, Адам Міцкевіч, Тадэвуш Касцюшка, Напалеон Орда, Валенцій Ваньковіч, Міхал Клеафас Агінскі. Асобна варта вылучыць плеяду мастакоў Парыжскай школы жывапісу.
"Беларусь заўсёды была часткай еўрапейскай гісторыі, безумоўна, і агульнаеўрапейскай культурнай прасторы. Прадстаўнікі беларускай шляхты, беларускай эліты фармавалі каралеўскія дынастыі", - сказаў пасол.
Ён прывёў у прыклад Вялікае Княства Літоўскае, якое адыгрывала важную ролю ў палітычным жыцці Еўропы. Пасол дадаў, што цяпер засталося толькі зразумець, чым з'яўляліся беларускія землі ў складзе ВКЛ, і прызнаў, што беларусы шмат у чым вызначалі развіццё дзяржавы. Пра гэта, ён упэўнены, трэба распавядаць і партнёрам.