Дні 20 і 21 студзеня ў народным календары пазначаны як Провады Каляд - два тыдні вясёлых, амаль бесклапотных дзён праляцелі, пакінуўшы пасля сябе след вясёлых і прыемных успамінаў.
Напрацягу святаў людзі хадзілі ў царкву на святочныя набажэнствы, смачна і сытна елі не толькі на тры Куцці, але і штодня, калядавалі і прымалі ў сябе калядоўшчыкаў. Цяпер жа калядныя маскі канчаткова адкладзены ў бок да наступных Каляд.
Лянівы дзень
Провады Каляд, якія адбываліся на другі і трэці дзень Вадохрышчаў, называліся па-рознаму: Прывадохрышча, Лянівы дзень, Прыцек, Іван Прысеча, Іван Хрысціцель, Адпусціцель і Расцвендзень.
Адпусціцель або Провад-Каляда і Расцвендзень — назвы апошняга дня святаў на Віцебшчыне.
Прыцек, Іван Прысеча, Іван Хрысціцель — свята называецца так таму, што ў Царкве адбываецца сабор Іаана Прадцечы. З нагоды свята ў народзе казалі: "Іван Прыцек узяў куццю да й уцек"; "Вось сёння Хрышчэнне, заўтра Івана Прыцеча і Каляда ўцеча".
У гэтыя дні жанчыны паціху пачыналі прасці, бо як скончыцца зіма, то будзе ўжо не да верацёнаў і кроснаў. Бацькі, якія не паспелі ажаніць сваіх дзяцей да Каляд, спяшаліся гэта зрабіць у бліжэйшы час, бо з гэтага дня царква дазваляла вянчанне. Да Масленкі спраўлялася найбольшая колькасць вяселляў. Гэтая пара называлася Малой вясельніцай.
Не сумуйце па Калядах, бо запахла блінамі і Масленкай!
Пасля заканчэння Каляд па народнаму календару наступае Мясаед, які пачаўшыся пасля Раства цягнецца да Масленкі. Старыя людзі казалі, што мясаед можа цягнуцца ад 7 і да 8, 9 тыдняў. Гэта залежыла ад маладзіка. Тлумачылі, што Мясаед павінен быць у трох маладзіках. Калі Каляды пачаліся на пачатку маладзіка, то Мясаед будзе вялікі, а калі Каляды на сходзе месяца, то наадварот. Адзначалі, што калі Мясаед маленькі, то Вялікдзень будзе рана.
На Мясаеда гатавалі вялікую колькасць страў з мяса, напрыклад, фаршыраваную качку. Мая бабуля, Алена Іванаўна, альбо, як запісана ў яе беларускай метрыцы — Гэлька Янкава, называла гэту страву не іначай як "качка або кура надзяваная" і гатавала яе толькі па фамільным рэцэптце. Такую страву падавалі на стол толькі па вялікіх святах, бо клопатаў з ёю ў прыгатаванні немала, але вынік — выдатны. Кожная гаспадынька мела свой рэцэпт прыгатавання фаршыраванай качкі.
Качка надзяваная ад Гэлькі Янкавай
Калі няма качкі на сваім падворку, то ў краме і на кірмашы яе лёгка набыць. Лепш не выбіраць індакачку, бо яна больш мясная, а звычайную качку будзе прасцей напоўніць фаршам. Некаторыя гаспадыні па-штукарску выдаляюць косткі і мяса з качкі так, што застаецца толькі скура, але рабіць гэта не абавязкова.
Інгыдыенты:
Як гатаваць:
Падрыхтаваную качку нацерці соллю з часткай спецый як звонку, так і з сярэдзіны і пакінуць яе на гадзіну. За гэты час напячы танюткіх наліснікаў, адварыць яйкі, вантробы і ўсё нарэзаць на кавалачкі сярэдняга памеру, пасаліць, дадаць спецыі і добра перамяшаць. Начыніць гэтым фаршам качку не вельмі туга, каб яна падчас гатавання не лопнула, зашыць усе дзіркі і выкласці на нацёртую сметанковым маслам або алеям бляху або глыбокую форму. Наліць туды каля 1 літра вады і паставіць у гарачую духоўку або печ прыкладна на 1 гадзіну і болей. У духоўцы выпякаць пры тэмпературы 190 градусаў.
Час ад часу качку трэба даставаць і паліваць тым булёнчыкам, які ўтварыўся ў яе пад бокам. Калі пабачыце апетытную скарынку — самы час даставаць качку з духоўкі і, крыху астудзіўшы, пакласці пад гнёт, каб начынка спрэсавалася. Цяпер выносім страву на холад і астуджаем. Калі астыне,яе лёгка будзе нарэзаць на порцыі. Ядуць без хлеба і бульбы.