Апублікаваны праект змен у Канстытуцыю Беларусі

МІНСК, 27 сне – Sputnik. Праект змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь апублікаваны для ўсенароднага абмеркавання.

Каардынацыяй работ па зборы і абагульненні водгукаў грамадзян па праекце змяненняў і дапаўненняў займаецца Нацыянальны цэнтр прававой інфармацыі.

Аляксандр Лукашэнка раней анансаваў, што рэферэндум па Асноўным законе краіны пройдзе ў другой палове лютага, працавалі над новай рэдакцыяй увесь 2021 год.

Таксама паведамлялася, што прапанавана змяніць 53 артыкулы Асноўнага закона, увесці 14 новых і два выключыць. Таксама з'явіўся шэраг дадаткаў.

Так, у праекце прадугледжана абмежаванне на магчымасць выбірацца прэзідэнтам: сказана, што адна і тая ж асоба можа займаць гэтую пасаду не больш за два тэрміны. Прэзідэнт выбіраецца тэрмінам на 5 гадоў.

Акрамя таго, павялічаны ўзрост, па дасягненні якога грамадзянін можа выбірацца прэзідэнтам. Па новым праекце прэтэндаваць на пасаду кіраўніка дзяржавы можна з 40 гадоў (раней - з 35 гадоў), пастаянна пражываючы на ​​тэрыторыі Беларусі не менш як 20 гадоў перад выбарамі. Акрамя таго, у будучага прэзідэнта не павінна было быць раней грамадзянства іншай дзяржавы альбо віду на жыхарства.

Такія змены Канстытуцыі па абмежаванні тэрмінаў прэзідэнцтва набываюць моц з дня ўступлення на пасаду ізноў выбранага прэзідэнта.

У праекце дадаецца, што фінансаваць выдаткі на выбары замежным грамадзянам забараняецца.

Калі пасада прэзідэнта становіцца вакантнай (з прычыны немагчымасці выконваць свае абавязкі), то паўнамоцтвы кіраўніка дзяржавы пераходзяць да старшыні Савета Рэспублікі. Калі ж прэзідэнта забіваюць, то ў краіне ўводзіцца надзвычайнае або ваеннае становішча, улада пераходзіць у рукі Савета бяспекі.

У артыкул 84 дадаецца, што надзвычайнае становішча ў краіне таксама можа ўводзіцца і пры спробах дзяржперавароту, масавых беспарадкаў.

У праекце таксама агаворваецца, у якім выпадку прэзідэнта можна зняць з пасады: зрабіць гэта можа Усебеларускі народны сход "у выпадку сістэматычнага або грубага парушэння Канстытуцыі або ўчынення дзяржаўнай здрады ці іншага цяжкага злачынства". Падобная ініцыятыва павінна зыходзіць не менш як ад адной трэці ад поўнага складу Палаты прадстаўнікоў або не менш як 150 тысяч грамадзян рэспублікі, якія валодаюць выбарчым правам. Расследаваць такія абвінавачанні будзе УНС.

Пасля складання сваіх паўнамоцтваў (альбо датэрмінова ў выпадку адстаўкі) прэзідэнт можа стаць пажыццёвым членам Савета Рэспублікі.

Пашыраны артыкул 89, дзе гаворыцца, што гонар і годнасць прэзідэнта ахоўваецца законам.

У праекце таксама гаворыцца, што пасля спынення сваіх абавязкаў прэзідэнт не можа быць прыцягнуты да адказнасці за дзеянні, учыненыя ў сувязі з ажыццяўленнем ім прэзідэнцкіх паўнамоцтваў.

Частка паўнамоцтваў прэзідэнта па прызначэнні на пасаду і вызваленні ад яе пераразмяркоўваюцца.

У праекце Канстытуцыі прапісаны функцыі і паўнамоцтвы Усебеларускага народнага схода, дзе гаворыцца, што УНС – "вышэйшы прадстаўнічы орган народаўладдзя, які вызначае стратэгічныя напрамкі развіцця грамадства і дзяржавы, што забяспечвае непахіснасць канстытуцыйнага ладу, пераемнасць пакаленняў і грамадзянскую згоду".

Ва УНС можа ўваходзіць да 1200 дэлегатаў, у тым ліку і прэзідэнт, калі ён спыніў выконваць свае паўнамоцтвы (па заканчэнні тэрміна або датэрмінова ў выпадку адстаўкі). Тэрмін паўнамоцтваў УНС складае 5 гадоў.

Сярод паўнамоцтваў Усебеларускага народнага схода ў праекце Канстытуцыі прапісана, што УНС мае права зацвярджаць асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі, ваенную дактрыну, канцэпцыю нацыянальнай бяспекі. УНС можа прапаноўваць змены і дапаўненні ў Асноўны закон краіны, правесці рэферэндумы, знімаць прэзідэнта з пасады, уводзіць у краіне ваеннае становішча, а таксама абірае старшынь і суддзяў Канстытуцыйнага Суда, Вярхоўнага Суда, ЦВК.

Акрамя таго, УНС можа па прапанове прэзідэнта накіроўваць вайскоўцаў за межы дзяржавы для "падтрымання міжнароднага міру і бяспекі". А яшчэ – узнагароджваць прэзідэнта рознымі дзяржузнагародамі.

Усебеларускі народны сход можа адмяніць любы прававы акт, рашэнне дзяржорганаў або іншых службовых асоб, калі яны супярэчаць інтарэсам нацыянальнай бяспекі (акрамя рашэнняў судоў).

Тэрмін паўнамоцтваў парламента ў Беларусі па новым праекце Канстытуцыі можа павялічыцца да 5 гадоў (раней было 4 гады). Акрамя таго, у дакуменце замацоўваецца магчымасць для прэзідэнта стаць пажыццёвым членам Савета Рэспублікі пасля спынення сваіх паўнамоцтваў.

Дадаецца, што палаты не могуць быць распушчаны не толькі ў перыяд надзвычайнага або ваеннага становішча, у апошнія шэсць месяцаў паўнамоцтваў прэзідэнта, у перыяд вырашэння палатамі пытання аб датэрміновым вызваленні прэзідэнта ад пасады, але і падчас разгляду такога ж пытання аб зняцці з пасады Усебеларускім народным сходам.

У праекце гаворыцца, што з падобнай ініцыятывай могуць выступаць не толькі прэзідэнт, але і УНС, а таксама не менш за адну трэць ад поўнага складу кожнай з палат Парламента або не менш за 150 тысяч грамадзян рэспублікі.

Рашэнне на рэферэндуме будзе прынята, калі за яго прагаласавала не менш за 50% тых, хто прыняў удзел у галасаванні. Змяненні ў Канстытуцыю пачнуць дзейнічаць з дня іх афіцыйнага апублікавання. На працягу двух гадоў у краіне пад новы Асноўны закон павінны прывесці ў парадак і іншыя законы, указы і дэкрэты прэзідэнта.

У праекце Канстытуцыі замацавана, што рэспубліка выключае ваенную агрэсію ў бок іншых дзяржаў – гэта палажэнне замяняе вызначэнне Беларусі як бяз'ядзернай і нейтральнай краіны. Дадаецца, што рэспубліка будзе развіваць атамную энергетыку ў мірных мэтах.

Акрамя таго, замацавана паняцце шлюбу як саюзу мужчыны і жанчыны. А яшчэ дададзена, што праява патрыятызму з'яўляецца асноўным абавязкам кожнага грамадзяніна краіны.

Азнаёміцца ​​з абноўленай Канстытуцыяй можна на сайце Нацыянальнага цэнтра прававой інфармацыі.

Прапановы можна дасылаць па электроннай пошце sbor@ncpi.gov.by, у гатовай электроннай форме на інтэрнэт-партале https://sbor.pravo.by або ў пісьмовым выглядзе (па адрасе 220030, г. Мінск, вул. Берсана, 1а, НЦПІ, з паметкай "Канстытуцыя").