Эканамічныя вынікі 2021-га: гэта быў цяжкі год

Выніковыя дадзеныя па беларускай эканоміцы будуць толькі ў студзені года, але аб выніках 2021 года можна гаварыць ужо з пэўнай доляй верагоднасці. Валавы ўнутраны прадукт рэспублікі паказаў добрую дынаміку росту ў першай палове 2021 года.

Беларускія ўлады не чакалі, што міжнародная эканоміка адчуе на сабе аднаўленчы рост дзякуючы адкладзенаму ў выніку пандэміі попыту. Прамысловасць паказала ўпэўнены рост экспарту, што дало магчымасць сфарміраваць станоўчае сальда ў гандлі. Праўда, тут сур'ёзны ўклад зрабіў і IT-сектар.

Другая палова 2021 года прыцішыла запал беларускай эканомікі, і тэмпы яе росту сталі запавольвацца. У выніку валавы ўнутраны прадукт за 11 месяцаў мінулага года вырас на 2,3%, а па прагнозу ЕАБР за год у цэлым гэты паказчык складае 2,1%.

Аналітыкі банка мяркуюць, што ў 2022 годзе для беларускай эканомікі ўсё будзе не так радасна. Згодна з базавым сцэнарыем рост ВУП складзе ўсяго 0,7%. Ключавым негатыўным фактарам стануць менавіта санкцыі.

Чарговы пяты пакет санкцый у дачыненні да ўлад рэспублікі заходнія краіны ўвялі пасля абвінавачанняў у адрас Мінска ў датычнасці да арганізацыі міграцыйнага крызісу на мяжы з Польшчай.

У суме рэстрыкцыі закранулі не толькі прыватныя асобы, якім забаронены ўезд на тэрыторыю шэрага заходніх краін, а таксама замарожаны іх актывы, але і цэлыя сектары беларускай эканомікі.

У прыватнасці, абмежавальныя меры ўжо ў новым годзе могуць самым сур'ёзным чынам паўплываць на работу нафтахімічнага комплексу, вытворчасці азотных і калійных удабрэнняў. Менавіта ўвядзенне санкцый стала прычынай для адхілення ад удзелу ў міжнароднай ралійнай гонцы Дакар заводскай каманды МАЗ, а аўтагігант з Жодзіна вымушаны шукаць новых пастаўшчыкоў рухавікоў для кар'ерных самазвалаў БелАЗ.

Беларускія ўлады самі сабе ставілі заданне на 2021 год дабіцца росту эканомікі на ўзроўні 1,8%, а значыць, не толькі выканалі гадавое заданне, а нават перавыканалі, але перспектывы 2022 года не такія аптымістычныя, таму і прагноз урада знаходзіцца ў межах – 0,7% росту ВУП.

Адным з негатыўных фактараў у 2021 годзе для беларусаў стала моцная інфляцыя, якая толькі ў гадавым значэнні разганялася. Вяртанне яе да двухзначных паказчыкаў абяцае сур'ёзны рост цэн на многія віды тавараў.

У верасні і кастрычніку прырост цэн у гадавым вымярэнні склаў 10,2% і 10,5% адпаведна, а ў лістападзе паказаў сярэдняе паміж імі значэнне ў 10,3%. Аналітыкі з ЕАБР мяркуюць, што ключавым фактарам, які аказаў сур'ёзны ціск на інфляцыю ў рэспубліцы, стаў неўраджай і рост цэн на харчовую групу тавараў.

У адпаведнасці з прагнозам беларускіх улад інфляцыя, якая вымяраецца індэксам спажывецкіх цэн, павінна была скласці ў 2021 годзе ў рэспубліцы не больш як 5%.

Намеснік кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта Беларусі Дзмітрый Крутой выказаў упэўненасць, што па выніках года інфляцыя ў Беларусі будзе ў межах 9-9,4%. На яго думку, галоўная задача ўлад – не выйсці ў выніку на двухзначныя лічбы.

Дакладнае значэнне інфляцыі мы даведаемся ў студзені 2022 года, і пакуль дынаміка не абяцае нічога добрага.

Найважнейшым фактарам для ўстойлівай работы эканомікі была і ёсць стаўка рэфінансавання, якую ўстанаўлівае Нацыянальны банк. Менавіта яна адлюстроўвае даступнасць грошай у эканоміцы і прыбытковасць банкаўскіх укладанняў.

Пасля таго як уладам удалося дабіцца мінімальных паказчыкаў інфляцыі ў перадвыбарчы год, калі гэтая лічба склала 7,4% па выніках года, рэгулятар планамерна паніжаў стаўку рэфінансавання.

У лютым 2020 года яна склала 8,75%, у траўні – 8%, а ў чэрвені – 7,75%, і гэта быў гістарычна самы нізкі яе паказчык. Праўда, рэгулятар не можа не заўважаць працэсаў, якія адбываюцца ў беларускай эканоміцы, таму ў 2021 годзе ключавая стаўка ўслед за інфляцыяй стала зноў расці.

Спачатку ў красавіку яна падскочыла да адзнакі ў 8,5%, а ў ліпені яна ўжо вырасла да ўзроўню ў 9,25%. Паколькі гадавыя паказчыкі інфляцыі ў рэспубліцы павялічыліся, аналітыкі ЕАБР выказалі здагадку, што да канца года Нацбанк павялічыць стаўку рэфінансавання яшчэ раз, але не адбылося.

Справа ў тым, што гэта прывяло да росту кошту пазыковых сродкаў, а значыць, да запаволення тэмпаў росту эканомікі. Пры гэтым, калі інфляцыя працягне расці ў 2022 годзе, то рэгулятар усё роўна будзе вымушаны пайсці на непапулярную меру.

На працягу ўсяго года золатавалютныя рэзервы Беларусі паказвалі супярэчлівую дынаміку, дэманструючы то рост, то зніжэнне. У выніку па выніках 11 месяцаў яны сфарміраваліся ў памеры 8,47 мільярда долараў.

Лічба вялікая, улічваючы, што згодна з уласнымі планамі ўлад на 1 студзеня 2022 года яна павінна была быць не меншай за 6 мільярдаў долараў. Праўда, годам раней задача была амбіцыйней – 7,3 мільярда.

Памер рэзерваў рэспублікі на канец года сфарміраваны з улікам сродкаў, якія выдзеліў Міжнародны валютны фонд у рамках сусветнай праграмы па пераадоленні наступстваў каронавіруса. Трэба разумець, што гэты мільярд долараў фактычна віртуальны, бо з улікам санкцыйных абмежаванняў улады рэспублікі не могуць іх канвертаваць альбо накіраваць на пагашэнне знешніх запазычанасцей.

Пазітыўнымі вынікамі для беларускай эканомікі ў 2021 годзе можна назваць стабільную работу паліўна-энергетычнага комплексу. Рэспубліцы ўдалося захаваць пастаўкі расійскай нафты нават ва ўмовах рэстрыкцый, а цану на газ на ўзроўні 128,5 долара за тысячу кубаметраў на фоне ваганняў спотавых рынкаў Еўропы і ўвогуле можна лічыць маннай нябеснай.