Як прасоўваецца будоўля ў цэнтры Гродна, дзе знайшлі артэфакты XV стагоддзя

ГРОДНА, 25 ліс – Sputnik, Іна Грышук. Будаўніцтва грамадскага аб’екта на плошчы Савецкай у Гродне, якая ў пачатку верасня прыкавала ўвагу гараджан раскопкамі з дапамогай экскаватара, а пазней – знаходкамі XII-XV стагоддзяў, ідзе актыўнымі тэмпамі.

Менш чым за паўтара месяца тут паспелі вырыць катлаван, правесці археалагічныя раскопкі і заліць падмурак, а нядаўна пачалі ўзводзіць сцены будучага будынка.

За паўтара месяца працы па ўзвядзенні новага будынка ў гістарычным цэнтры Гродна моцна прасунуліся.

У сярэдзіне верасня за будаўнічай агароджай быў глыбокі катлаван – не менш за чатыры метры. Да канца лістапада будаўнікі практычна завяршылі фундаментныя работы, якія ўключалі ў сябе бурэнне паляў, а таксама ўзвялі сцены на ўзроўні першага паверха. Іх ужо можна бачыць з боку плошчы Савецкай.

Згодна з данымі, указанымі ў пашпарце аб’екта, будаўнічыя работы павінны завяршыцца ў маі 2023 года. Заказчыкам з’яўляецца гродзенскі прадпрымальнік Станіслаў Сямашка, якому належыць тры суседнія будынкі на рагу вуліцы Калючынскай і плошчы Савецкай.

Аб’ект грамадскага прызначэння будуецца паводле праекта, які зацверджаны Міністэрствам культуры Беларусі. Вядома, што станоўчае рашэнне па будаўнічым праекце Мінкультуры выдала ў канцы мінулага года.

Частка фасада будынка, якая прымыкае да дома Мураўёва (з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю. – Sputnik), павінна паўтараць гістарычнае аблічча страчанага дома, які стаяў на гэтым месцы. Таксама прыменяць прыёмы, характэрныя для гродзенскай архітэктуры таго часу.

Тое, як будзе выглядаць новы будынак побач з домам Мураўёва, гараджане даведаліся толькі ў верасні гэтага года, калі пачалася будоўля. Падчас грамадскіх абмеркаванняў у мінулым годзе, якія па законе павінны праводзіцца на такіх аб’ектах, не прадставілі ні будаўнічы, ні эскізны праект новабудоўлі.

Была вядома толькі паверхавасць і тое, што фасад павінен паўтарыць элементы некалі страчанай гістарычнай пабудовы XVIII стагоддзя.

Адзін з фасадаў двухпавярховага будынка будзе выходзіць на плошчу Савецкую, ён выкананы пад даўніну, другі – на сцены гродзенскай турмы. Ён будзе выкананы ў стылі "мадэрн" з вялікімі панарамнымі вокнамі і часткова зашклёным дахам. Акрамя таго, будынак будзе мець падвальныя памяшканні і мансардны паверх.

Фрагменты падмуркаў і падвальных скляпенняў старажытнага будынка, прыкладную копію якога, павінны ўзвесці на Савецкай, захоўваць не сталі.

Як раней тлумачыў навуковы супрацоўнік інстытута гісторыі НАН Беларусі Андрэй Вайцяховіч, які ў верасні вёў археалагічны нагляд на аб’екце, а затым кіраваў археалагічнымі раскопкамі на невялікім участку, усе фрагменты былі ў вельмі дрэнным стане. Захаваць іх было немагчыма.

Усе знойдзеныя фрагменты падвальных памяшканняў вучоны сфатаграфаваў, зрабіў патрэбныя замеры і адзнакі іх размяшчэння. Пасля гэтага яны былі разбураны з дапамогай будаўнічай тэхнікі.

Паводле яго слоў, падвалы былі моцна пашкоджаны падчас зносу дома Лапіных, які стаяў на гэтым месцы. Дом моцна пацярпеў падчас вайны, пазней яго прызналі аварыйным, а ў 50-я гады мінулага стагоддзя знеслі, разбіўшы ў тым ліку падвальныя скляпенні.

Як раней паведамляў Sputnik, на невялікім участку будаўнічага ўчастка пад новы будынак на плошчы Савецкай прыкладна на працягу тыдня праводзілася археалагічнае даследаванне культурнага слоя.

На ўчастку, дзе праходзілі археалагічныя даследаванні, у першыя дні былі знойдзены цікавыя прадметы прыкладна XV – пачатку XVI стагоддзяў. Гэта фрагменты скуры, керамікі, металічныя прадметы, напрыклад, іголкі, кавалак нажа, дзве жаночыя зашпількі – садкі, манеты, фрагменты драўляных канструкцый маставой і загарадзі.

Самы старажытны з выяўленых артэфактаў – наканечнік стралы, датаваны XII-XIII стагоддзем, які мог выкарыстоўвацца для палявання. Яшчэ адна рэдкая знаходка – гэта фрагмент тканіны, якая мае прыгожую структуру і нядрэнна захавалася.

Падчас археалагічнага нагляду на месцы цяперашняга катлавана археолаг выявіў 16 ружэйных крэменяў XVIII стагоддзя і прадметы XVII стагоддзя – манеты, шпору, кавалачкі пячной кафлі з кветкамі, выявай дракона. Усе знаходкі адправіліся ў Мінск, яны будуць вывучаны, а вынік даследавання прадстаўлены ў навуковай справаздачы.