У маі гэтага года на археалагічным помніку ў Гарадзішчы пачаліся маштабныя раскопкі, у якіх бралі ўдзел і студэнты, і валанцёры і, зразумела, вучоныя з Нацыянальнай акадэміі навук.
Кіруе даследаваннямі загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу Інстытута гісторыі, кандыдат гістарычных навук Андрэй Вайцяховіч.
Помнік старажытнарускі, а знаходкі скандынаўскія
Паводле слоў Вайцяховіча, работы, якія доўжацца ўжо чатыры месяцы, у бліжэйшы час завяршаць ніхто не збіраецца. Археолагі прынялі рашэнне прыкласці максімальныя намаганні і завяршыць раскопкі толькі ў кастрычніку, калі іх нельга будзе працягваць з-за ўмоў надвор’я.
Навуковы кіраўнік раскопак Андрэй Вайцяховіч
© Sputnik / Виктор Толочко
"Цяпер даследаванні ідуць на тэрыторыі замчышча на тэрасе, дзе яшчэ ніколі ніхто не капаў. Раскопваецца ўжо шосты пласт на глыбіні 1,2 метра. У асноўным сустракаюцца знаходкі XVI-XVIII стагоддзяў, калі тут была сядзібная забудова", - расказаў вучоны.
Пры гэтым ён запэўніў, што ёсць і знаходкі старажытнарускага перыяду, якія раней пры раскопках паселішчаў на Менцы не сустракаліся. Сярод знаходак бронзавая скандынаўская фібула, бронзавы кісцень з арнаментам, фрагмент бронзавага скандынаўскага крыжа XI стагоддзя.
Археалагічная знаходка на раскопках у Гарадзішчы
© Photo : из личного архива Войтеховича
"Глыбіня гэтага раскопу будзе вялікай, але наша мэта выйсці на старажытнарускія пласты. Для гэтага і трэба зняць усе напластаванні сядзібныя", - растлумачыў Андрэй Вайцяховіч.
© Sputnik / Виктор Толочко
Цяпер у планах у археолагаў паглыбіцца ў вал, каб дайсці да драўляных канструкцый. Па папярэдняй ацэнцы, для гэтага трэба будзе паглыбіцца на 1,5 метра. Узоры дрэва патрэбны навукоўцам, каб зрабіць дэндрахраналагічны аналіз і выязначыць дакладныя даты ўзвядзення ахоўных збудаванняў.
Старажытнарускі горад у чыстым выглядзе
Пытанне, ці можна сцвярджаць, што Мінск адлічвае сваю гісторыю менавіта з гэтага месца, даўно выклікае спрэчкі вучоных. Вайцяховіч расказаў, што "матэрыяльная культура тут зусім не сельская". На яго думку, "знаходкі сведчаць аб жыцці раннесярэднявечнага горада X-XI стагоддзяў".
Гарадзішча на Менцы ўяўляе для гісторыкаў асаблівую цікавасць яшчэ і таму, што ў звыклым для нас выглядзе старажытнарускі горад з драўлянымі маставымі і цэрквамі, як гэта можна ўбачыць у Полацку, Мінску, Тураве і Брэсце, паўстае ў ХII стагоддзі.
Археалагічныя раскопкі ў Гарадзішчы
© Sputnik / Виктор Толочко
Больш ранні перыяд слаба вывучаны, таму што пласты X-XI стагоддзяў у гэтых гарадах пашкоджаны пазнейшымі напластаваннямі. У гарадзішчы на Менцы старажытнарускі горад перастаў існаваць у ХII стагоддзі і таму горад на раннім этапе свайго існавання дайшоў да нашых дзён у адносна цэласным выглядзе.
Андрэй Вайцяховіч упэўнены, што тут была княжая дружына, таму ў розныя гады тут знаходзілі фрагменты кальчугі, кісцень, наканечнікі стрэл, фрагменты коп'яў і наканечнік ножан мяча – а гэта ўсё атрыбуты прафесійнага воіна.
Дуб у дапамогу
Гарадзішча на Менцы вывучаюць ужо не першы дзесятак гадоў, і ў 1983 годзе ў ходзе вывучэння вала ўдалося выявіць дубовыя клеці, якія выкарыстоўваліся для будаўніцтва ўмацаванняў старажытнарускіх гарадоў.
Спілы з клецяў былі зроблены, а вось дэндрахраналагічны аналіз праведзены не быў. Самі ўзоры не захаваліся, таму што дрэва пасля кантакту з паветрам пачынае хутка разбурацца.
© Sputnik / Виктор Толочко
Цяпер навукоўцы дакладна ведаюць, што трэба рабіць, каб падлічыць гадавыя кольцы на спілоўках і не згубіць унікальныя ўзоры. Таму вал будуць капаць прафесійна і ўручную, без тэхнікі.
Археалагічныя раскопкі на вале ў Гарадзішчы
© Sputnik / Виктор Толочко
"У 2010 годзе мы ўскрывалі былыя раскопы пры будаўніцтве метро на Нямізе, дзе былі знойдзены рэшткі ўязной брамы. Там нічога ўжо няма, усё згніла", - канстатаваў загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх стагоддзяў і Новага часу Інстытута гісторыі.
Паводле яго слоў, драўляная забудова Мінскага замчышча можа быць поўнасцю страчана, ва ўсякім разе тыя ўчасткі, дзе праходзілі раскопкі і дрэва кантактавала з паветрам.
"Там, дзе паступае кісларод, пачынаецца незваротны працэс і, калі яго не кансерваваць, яно гніе", - асабліва адзначыў гісторык. Пасля чаго дадаў, што той забудовы драўлянай на Мінскім замчышчы, якую мы ведаем па фатаграфіях з маштабных раскопак, ужо не існуе.
© Sputnik / Виктор Толочко
Андрэй Вайцяховіч у завяршэнне сказаў, што вал гарадзішча на Менцы зараз будзе даследаваны ў новым месцы з поўнай фіксацыяй драўляных збудаванняў. Таму што патрэбна дакладная інфармацыя аб устройстве вала па пластах з гарызантальнай фіксацыяй.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"
Таксама на Sputnik:
Артэфакты X – XII стагоддзяў знайшлі ў Гарадзішчы
У Беларусі ўпершыню знайшлі знак з трызубцам князя Ізяслава
Археолагі ўпершыню знайшлі цэлую бронзавую шпільку жалезнага веку ў Беларусі