Траўнікаў: гэты год стаў прарыўным для Беларусі і Новасібірскай вобласці

У эксклюзіўным інтэрв’ю інфармацыйнаму агенцтву і радыё Sputnik Беларусь губернатар Новасібірскай вобласці Андрэй Траўнікаў расказаў аб ключавых напрамках і перспектывах супрацоўніцтва рэгіёна з Беларуссю.

– Новасібірскую вобласць і Рэспубліку Беларусь звязваюць цесныя ўзаемавыгадныя адносіны ў самых розных сферах – ад эканомікі да культуры.

Чатыры гады таму наша сустрэча з прэзідэнтам Беларусі Аляксандрам Лукашэнкам дала магутны імпульс умацаванню двухбаковага супрацоўніцтва. Мы ўмацавалі нашы сувязі, вылучылі новыя напармкі сумеснай працы.

Гэты год стаў прарыўным па цэлым шэрагу напрамкаў. Падчас візітаў у Новасібірскую вобласць прэм’ер-міністра Рэспублікі Беларусь Рамана Галоўчанкі ў красавіку, Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Рэспублікі Беларусь у Расіі Дзмітрыя Крутога ў лютым, двухбаковай сустрэчы нашых дэлегацый у рамках дзесятага форуму рэгіёнаў Расіі і Беларусі ва Уфе ў чэрвені 2023 года мы намецілі некалькі новых перспектыўных напрамкаў.

Так, пачынаючы з пятага Савета дзелавога супрацоўніцтва, асаблівую ўвагу ўдзяляем узаемадзеянню вышэйшай школы. Сёння паміж ВНУ Рэспублікі Беларусь і Новасібірскай вобласці дзейнічае 26 пагадненняў, арыентаваных на рэалізацыю сумесных адукацыйных праграм, павышэнне кваліфікацыі прафесарска-выкладчыцкага складу, рэалізацыю сумесных навуковых праектаў.

– Упэўнен, што дакладным адказам на гэтае пытанне з’яўляецца развіццё лагістычных магчымасцей Новасібірскай вобласці і Рэспублікі Беларусь. Менавіта таму ўрад рэгіёна ўдзяляе асаблівую ўвагу далейшаму ўдасканаленню інфраструктуры, неабходнай для эфектыўнага функцыянавання транспартна-лагістычнага комплексу, павелічэнню яго магутнасцей. Развіццё транспартна-лагістычнай галіны Новасібірскай вобласці дае канкурэнтныя перавагі іншым сферам і галінам эканомікі. Патэнцыял у развіцці гэтага напрамку яшчэ зусім не вычарпаны.

Стаўку на гэта мы рабілі яшчэ ў час распрацоўкі Стратэгіі нашага развіцця ў рэдакцыі 2018 года. Самае галоўнае, мы ўбачылі, што дзякуючы інфраструктуры, кампетэнцыям, вялікай колькасці кампаній, якія працуюць у гэтым сектары, усе астатнія віды бізнесу ў Новасібірскай вобласці атрымалі канкурэнтныя перавагі.

Гэта дапамагала нам пераадольваць крызісныя моманты – пандэмійны перыяд 2020 года, санкцыйны 2022 год, калі традыцыйныя маршруты паставак, схемы ўзаемаадносін, лагістычныя і фінансавыя схемы разбураліся. Наяўнасць у Новасібірскай вобласці ўсёй гэтай сістэмы, інфраструктуры, кампетэнцый дапамагала кіраўнікам кампаній і прадпрыемстваў перажываць такія перыяды менш балюча, чым калегам у іншых рэгіёнах.

Упэўнен, што дружба і імкненне да супрацоўніцтва сібіракоў і беларусаў мацней, чым адлегласць.

– Тавараабарот Новасібірскай вобласці з Рэспублікай Беларусь упэўнена расце. Для нас важна, што расце і экспарт, і імпарт. Традыцыйна мы супрацоўнічаем у машынабудаванні, перапрацоўчай, хімічнай прамысловасці і металургіі. Мы таксама пашыраем супрацоўніцтва ў сферы радыёэлектроннай прамысловасці і мікраэлектронікі.

БКМ-Сібір – гэта адно з нашых эталонных сумесных прадпрыемстваў. У гэтым годзе дамовіліся вывесці яго на двухразовае павелічэнне аб’ёмаў вытворчасці – з тым, каб яно мадэрнізавала ўжо 20 трамваяў у год.

Выхад з пандэміі дазволіў нам вярнуць кірмашы беларускіх тавараў – яны заўсёды карыстаюцца вялікай папулярнасцю ў новасібірцаў. Шосты па ліку кірмаш прайшоў у рамках двухбаковага супрацоўніцтва, а таксама Дзён Мінска ў Новасібірску ў красавіку 2023 года.

Традыцыйна для ўдзелу ў кірмашы былі запрошаны беларускія прадпрыемствы, якія вырабляюць прадукты харчавання, вырабы лёгкай прамысловасці, касметыку і іншае. На кірмашы былі прадстаўлены мясныя беларускія дэлікатэсы, вырабленыя па традыцыйных ДАСТаўскіх рэцэптах, знакамітае згушчанае малако, беларускія прысмакі, а таксама абутак, трыкатажныя і швейныя вырабы.

У цэлым у кірмашы ўдзельнічала 21 прадпрыемства з Брэсцкай, Віцебскай, Гродзенскай, Мінскай, Магілёўскай абласцей. Яе штодзённы тавараабарот складаў 7,5 – 8 млн рублёў.

А ўпершыню новасібірцы змаглі ацаніць якасць беларускіх тавараў у 2014 годзе падчас правядзення першага кірмашу. Актыўны пакупніцкі попыт стаў сведчаннем цікавасці з боку жыхароў Новасібірскай вобласці і паклаў пачатак развіццю гэтага напрамку ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва. У 2024 годзе кірмаш павінен адбыцца ў верасні.

Неабходна адзначыць, што ў апошнія гады на тэрыторыі Новасібірскай вобласці актыўна развіваюцца сеткі крам і аддзелаў беларускай прадукцыі, што дае магчымасць цэлы год забяспечваць сібіракоў шырокім асартыментам харчовых і нехарчовых тавараў.

– Перад намі стаяць тэрміновыя задачы па забеспячэнні тэхналагічнага суверэнітэту, і трэба каардынаваць намаганні, каб выключыць дубліраванне ў вытворчасці і не ўпускаць важныя нішы. У супрацоўніцтве Новасібірскай вобласці з Рэспублікай Беларусь мы прытрымліваемся гэтых прынцыпаў. Напрыклад, мы зацікаўлены ў шырокай наменклатуры беларускага станкабудавання. З іншага боку, у нашым Акадэмгарадку працуюць інавацыйныя прадпрыемствы, якія асвоілі ўнікальныя вузлы для станкабудавання. І тут мы можам аб’яднацца – нашы інаватары атрымаюць заказы, а машынабудаўнікі – сучаснае абсталяванне, гэта новы напрамак года.

Новасібірская вобласць – буйны малакавытворчы рэгіён, мы зацікаўлены ў далейшай мадэрнізацыі галіны, а значыць – у сумесным з беларусамі асваенні абсталявання. І гэта таксама новая тэма ў нашым супрацоўніцтве.

Яшчэ два вектары – гэта беспілотныя авіясістэмы і штучны інтэлект. Для Новасібірскай вобласці гэтыя напрамкі вельмі актуальныя, трэба аб’ядноўваць намаганні з магутным IT-кластарам Мінска.

Новасібірская вобласць увайшла ў федэральную праграму па стварэнні галіны беспілотных лятальных апаратаў. Мы будзем вырабляць беспілотнікі цяжкага класа, рыхтаваць кадры для новай галіны. Упэўнен, гэты напрамак таксама зацікавіць калег з Рэспублікі Беларусь.

У нас ёсць выдатныя прыклады сумеснай працы прамысловых прадпрыемстваў, як я ўжо адзначаў, гэта і праект па мадэрнізацыі трамваяў, лакалізаваны ў Новасібірску, на базе БКМ-Сібір, і праект распрацоўкі кар’ерных самазвалаў БелАЗ з нашымі электрапрывадамі і асінхроннымі рухавікамі. Гандлёвы дом МТЗ-Сібір працуе зараз над пашырэннем сваіх магутнасцей, стварае мультыбрэндавую пляцоўку. Праектаў мноства.

– Прадпрыемствы Новасібірскай вобласці і Рэспублікі Беларусь паспяхова супрацоўнічаюць у імпартазамяшчэнні оптыкі і мікраэлектронікі.

У кастрычніку я пабываў на вытворчасці холдынга "Планар". Сярод партнёраў беларускага прадпрыемства ў нашай вобласці – Новасібірскі дзяржаўны тэхнічны ўніверсітэт і "Национальный медицинский исследовательский центр имени академика Е.Н. Мешалкина" Міністэрства аховы здароўя Расіі.

У супрацоўніцтве з медыкамі адной з перадавых клінік Расіі і з медыцынскімі навуковымі і клінічнымі арганізацыямі Рэспублікі Беларусь ідзе распрацоўка медыцынскіх вырабаў для лячэння складаных парушэнняў рытму сэрца. Узаемадзеянне накіравана, у тым ліку, і на павышэнне тэхналагічнай аснашчанасці і незалежнасці дзвюх нашых дзяржаў.

А Дызайн-цэнтр НДТУ, створаны ў рамках комплекснага праекта "Силовая электроника и интеллектуальная энергетика" федэральнай праграмы Прыярытэт-2030, аснашчаны сучасным абсталяваннем, у тым ліку і беларускай вытворчасці, вырабленым на "Планары".

Адзначу, што Дызайн-цэнтр "Силовая электроника" НДТУ НЭТІ – навукова-вытворчае падраздзяленне, створанае з мэтай распрацоўкі перспектыўных тэхналогій у галіне мікраэлектронікі і сілавой электронікі, а таксама для праектавання і вырабу вопытных узораў магутных гібрыдных сілавых модуляў для энергапераўтваральнай апаратуры аэракасмічных апаратаў. Кожнае пакаленне такіх модуляў будзе менш, лягчэй і магутней у некалькі разоў: бо любое абсталяванне на лятальных і касмічных апаратах патрабуе мінімізацыі габарытаў і масы.

Цэнтр адкрыўся менш за год таму ў тэрмін, менавіта дзякуючы супрацоўніцтву з "Планар": прадпрыемства паставіла абсталяванне і ўкамплектавала тэхналагічную лінейку, а таксама правяло яе настройку да запуску. Спецыялісты "Планар" выехалі ў Новасібірск і паспяхова правялі дадзеныя працы, а таксама падзяліліся вопытам з навуковымі супрацоўнікамі НДТУ НЭТІ.

– У гэтым годзе мы намецілі новыя перспектыўныя напрамкі супрацоўніцтва ў сферы АПК. У прыватнасці, па стварэнні прадпрыемства па поўнай зборцы высокаклірэнснага апырсквальніка на тэрыторыі Новасібірскай вобласці.

У нас ужо ёсць дамоўленасць аб пастаўках з Беларусі абсталявання для камплектавання малочных ферм Новасібірскай вобласці – гэта адзін з ключавых напрамкаў сельгасвытворчасці ў нашым рэгіёне. Мы займаем першае месца ў Сібіры і па пагалоўі малочнага статка, і па вытворчасці і рэалізацыі малочнай прадукцыі, па Расіі трэцяе і шостае месца адпаведна.

Вытворчае аб’яднанне Сіббіяфарм – наша найбуйнейшае прадпрыемства ў галіне біятэхналогій – зацікаўлена ў развіцці партнёрскіх сувязей з беларускімі сельгаставаравытворцамі.

Кампанія спецыялізуецца на выпуску сродкаў аховы раслін, кармавых дабавак, ферментных прэпаратаў для жывёлагадоўлі і іншай прадукцыі мікробнага сінтэзу.

Прапрацоўваем пытанне стварэння сумеснага прадпрыемства па вытворчасці сельскагаспадарчай тэхнікі.

– У жніўні на дзесятым Міжнародным форуме тэхналагічнага развіцця "Технопром-2023" наша Міністэрства навукі і інавацыйнай палітыкі заключыла з Інстытутам "Беларгстанкінпрам" пагадненне аб супрацоўніцтве. Яго асноўныя напрамкі – правядзенне комплексных НДДКР у інтарэсах арганізацый машынабудаўнічага комплексу нашага рэгіёна і Рэспублікі Беларусь, інжынірынг вытворчых сістэм, праектаванне вытворчасцей, аптымізацыя вытворчых працэсаў, укараненне групавых тэхналагічных працэсаў, распрацоўка і эксперыментальная апрабацыя перадавых машынабудаўнічых тэхналогій.

Цяпер у Новасібірскай вобласці поўным ходам ідзе будаўніцтва ўнікальнай навуковай устаноўкі класа мегасайенс з крыніцай сінхратрон выпраменьвання пакалення 4+ – цэнтра калектыўнага карыстання "Сибирский кольцевой источник фотонов" ("СКИФ"). Пра тое, што адна са станцый гэтай устаноўкі зарэзервавана менавіта для беларускіх даследчыкаў, мы гаварылі яшчэ пры яе праектаванні – пяць гадоў таму.

У красавіку, у ходзе візіту ў нашу вобласць прэм’ер-міністра рэспублікі Рамана Аляксандравіча Галоўчанкі, зверылі нашы пазіцыі і дамовіліся аб падрыхтоўцы тэхнічных умоў стварэння станцыі-лабараторыі БелСІ на базе ЦКП СКІФ. У рамках шостага Савета дзелавога супрацоўніцтва калегі падпісалі пагадненне аб навукова-тэхнічным супрацоўніцтве з Навукова-практычным цэнтрам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па рэалізацыі гэтага напрамку.

Яшчэ адзін перспектыўны напрамак даследаванняў і распрацовак – медыцына. У складзе нашай дэлегацыі ў кастрычніку 2023 года ў Рэспубліцы Беларусь пабывалі прадстаўнікі Нацыянальнага медыцынскага даследчага цэнтра імя акадэміка А.М. Мешалкіна. Яны зацікаўлены ў навукова-практычным супрацоўніцтве з Рэспубліканскім клінічным медыцынскім цэнтрам. Гаворка ідзе аб стварэнні двух новых медыцынскіх вырабаў – генератара імпульсаў току высокай магутнасці і катэтара да яго – для лячэння складаных парушэнняў рытму сэрца.

Сёння такое абсталяванне вырабляе толькі адна еўрапейская кампанія. Расійскія інжынеры стварылі арыгінальную крыніцу дадзенага тыпу энергіі і некалькі спецыяльных катэтараў да яго. Наша клініка імя Мешалкіна правяла клінічныя выпрабаванні.

Трохгадовы праект прадугледжвае сумесную работу двух найбуйнейшых даследчых цэнтраў Беларусі і Расіі па ўдасканаленні медыцынскіх вырабаў і іх далейшыя клінічныя выпрабаванні.

Перспектыўным з’яўляецца ўзаемадзеянне па лініі арганізацый вышэйшай адукацыі. Супрацоўніцтва з ВНУ Рэспублікі Беларусь найбольш актыўна ажыццяўляюць шэсць ВНУ Новасібірскай вобласці. Так, НДАБУ рэалізуе сумесны ініцыятыўны міжнародны навуковы праект з Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэтам "Уплыў карбанізацыі бетонных паверхняў на іх счапленне са свежаўкладзеным бетонам". У НДАУ ідзе распрацоўка праграмы падвойных дыпломаў па кірунку "Эканоміка" сумесна з Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэтам.

– Мы даўно і плённа супрацоўнічаем з установамі культуры Рэспублікі Беларусь – гэтую працу актыўна вядуць Дом нацыянальных культур імя Г.Д. Завалокіна, Новасібірская дзяржаўная кансерваторыя імя М.І. Глінкі. Кожны год нашы тэатры абменьваюцца гастролямі і ўдзельнічаюць у фестывалях.

Новы імпульс культурнае ўзаемадзеянне атрымала чатыры гады таму, пасля трыўмфальнага выступлення Сібірскага рускага народнага хору ў Магілёве і Мінску. У гэтым годзе хор цёпла сустракалі ў Віцебску і Мінску.

У кастрычніку прайшоў Беларускі арт-тыдзень у Сібіры. Новасібірскі цэнтр беларускай культуры Дома нацыянальных культур імя Г.Д. Завалокіна пры падтрымцы Міністэрства культуры Новасібірскай вобласці знаёміў гледачоў і гасцей з культурай, мовай, модай, прыкладной і песеннай творчасцю Рэспублікі Беларусь.

Упэўнен, што ўзаемадзеянне будзе толькі ўмацоўвацца. Прынята рашэнне аб правядзенні Дзён новасібірскай культуры ў Беларусі і Дзён культуры Беларусі ў Новасібірскай вобласці. Яшчэ адным новым і маштабным праектам стануць Дні беларускага кіно ў Новасібірскай вобласці, запланаваныя на 2024 год.

– Упэўнен, што 2024 стане важным годам у адносінах Новасібірскай вобласці і Рэспублікі Беларусь.

Мы запланавалі шмат сумесных культурных, адукацыйных і навуковых праектаў, накіраваных, у тым ліку, на захаванне агульнай гістарычнай памяці двух народаў і патрыятычнае выхаванне падрастаючага пакалення.

Аб гэтым, у прыватнасці, ішла размова ў кастрычніку 2023 года ў Мінску, дзе новасібірская дэлегацыя наведала Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны 1941-1945 гадоў. Дарэчы, там, у Зале Перамогі, на сцяне залатымі літарамі ўшанавана імя яшчэ аднаго новасібірскага героя (нарадзіўся ён у Алтайскім краі, але жыў і працаваў потым у Новасібірску) – Дзмітрыя Аляксеевіча Бакурава.

Дні культуры Рэспублікі Беларусь у Новасібірскай вобласці і Дні новасібірскай культуры ў Беларусі ў 2024 годзе будуць адбывацца ў год 80-годдзя поўнага вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і напярэдадні юбілею – 80-годдзя Вялікай Перамогі. Вядома, у культурнай праграме будзе шмат мерапрыемстваў, прысвечаных захаванню нашай агульнай гістарычнай памяці, абмену культурнымі праектамі – музейнымі, тэатральнымі, музычнымі і гэтак далей.

Пацвярджаю і ўпэўнен, што значная частка гэтай праграмы будзе прысвечана гісторыі нашай агульнай барацьбы супраць фашысцкіх захопнікаў і таму, што мы сёння робім для захавання гістарычнай памяці і перадачы яе падрастаючаму пакаленню.

У наступным годзе ў Новасібірскай вобласці таксама пачне працаваць круглагадовы цэнтр патрыятычнага выхавання "Авангард". Гэты дзіцячы лагер размешчаны ў цудоўным месцы: у сасновым бары, на беразе Бердскага заліва. Мы абсталюем лагер усім неабходным для ваенна-прыкладных відаў спорту.

Што да ваенна-патрыятычнага выхавання, таксама падтрымліваю ідэю абмену пошукавымі атрадамі і ваенна-патрыятычнымі клубамі. Са свайго боку, Новасібірская вобласць можа сфарміраваць каманды Руху Юнарміі для накіравання ў Рэспубліку Беларусь.

У 2024 годзе акрамя рэалізацыі праекта "Международная Вахта Памяти" плануецца наладзіць супрацоўніцтва і абмен вопытам па развіцці праектаў у сферы гістарычнай рэканструкцыі падзей Вялікай Айчыннай вайны, пераняць карысны вопыт у калег і трансліраваць свой.

Адзначу, што Новасібірская вобласць з’яўляецца адным з лідараў алімпіяднага руху ў Расійскай Федэрацыі, школы рэгіёна таксама прымаюць актыўны ўдзел у праектнай дзейнасці, геаграфія якой дастаткова шырокая.

Гэтая геаграфія яшчэ больш пашырыцца за кошт таго, што нашы школьнікі з задавальненнем будуць наведваць не толькі федэральны цэнтр "Сириус", "Артек" у Крыме або "Океан" на Далёкім усходзе, але і падобныя цэнтры для адораных дзяцей у Рэспубліцы Беларусь. Мы, у сваю чаргу, гатовы даць магчымасць рабятам з Беларусі наведаць рэгіянальны цэнтр "Альтаир" у Новасібірску.