Выстава "Памяці вогненных вёсак Беларусі" адкрылася ў Мінску

Вялікая Айчынная вайна назаўжды пакінула непазбыўны след у гісторыі і лёсах беларусаў. Нядзіўна, што многія беларускія мастакі, якія сталі вядомымі ў пасляваенны час, ці самі прайшлі праз горан вайны, ці былі яе сведкамі ў дзяцінстве.

Таму Беларускі саюз мастакоў запусціў праект пад назвай "Колеры Вялікай Перамогі", які прымеркаваны да 80-годдзя вызвалення Беларусі. Першай яго часткай стала выстава "Памяці вогненных вёсак Беларусі".

"Мы падлічылі, што 143 члены БСМ удзельнічалі ў Вялікай Айчыннай вайне. Многія сыходзілі на фронт зусім маладымі нават не будучы яшчэ членамі саюза мастакоў, які быў створаны толькі ў 1938 годзе", - расказала першы намеснік старшыні Беларускага саюза мастакоў, куратар выставы Наталля Шаранговіч.

Паводле яе слоў, на банеры праекта пералічаны ўсе 143 мастакі, але ў канцы спіска свядома паставілі шматкроп’е, таму што магчыма пра кагосьці зараз мы можам проста не ведаць, колькі іх было на самай справе, бо не ўсе паперы захаваліся.

Беларускі саюз мастакоў у пасляваенныя гады пачаў збіраць свае ўласныя фонды і мае шырокую калекцыю мастацкіх твораў. Гэта амаль 10 тысяч экспанатаў, сярод якіх шмат жывапісу і графікі. Калекцыя збіралася, калі тэма вайны была пераважаючай.

Наталля Шаранговіч адзначыла, што сучаснай моладзі, каб асэнсаваць падзеі тых гадоў, трэба глядзець ці фільмы пра вайну, ці чытаць успаміны пра яе. Ветэраны і дзеці вайны ў тыя гады тварылі аб тым, што ведалі не па чутках.

"Мы ўзялі графічныя работы для гэтай выставы, таму што школа графікі ў Беларусі сфарміравалася адразу пасля вайны. Яна была патрэбна як хуткі выраз эмоцый. Тут ёсць знакавыя і знакамітыя работы, але ёсць і работы, мала каму вядомыя", - адзначыла першы намеснік старшыні БСМ.

Пры гэтым яна звярнула ўвагу на работу "Зноў у родных краях" Паўла Любамудрава, які скончыў акадэмію мастацтваў у Санкт-Пецярбургу. На вайну ён адправіўся адразу ў 1941 годзе, а яго жонка засталася ў блакадным Ленінградзе.

"Калі пасля вайны ў Беларусі вырашылі ствараць школу графікі, ён быў першым графікам у рэспубліцы з прафесійнай адукацыяй. Яго як ветэрана, які прайшоў вайну, гэтая тэма заўсёды хвалявала", - расказала Наталля Шаранговіч.

Вылучаецца на агульным фоне і работа Рыгора Віткоўскага "Народныя мсціўцы", дзе чытаецца адсылка да беларускіх маляванак, якія ствараліся на простай, зразумелай для народа мове мастацтва.

Наталля Шаранговіч асабліва адзначыла, што Арлен Кашкурэвіч не бачыў вайну на ўласныя вочы, таму што яго сям’я была эвакуіравана, але ён вярнуўся адразу пасля вайны і ўбачыў, што гэта такое. Яго работы носяць метафарычны характар.

Паводле яе слоў, Васіль Шаранговіч нарадзіўся ў 1939 годзе і памятаў вайну, і цыкл работ "Памяці спаленых вёсак", прадстаўленых на выставе, вырас з яго асабістых і рэальных успамінаў.

"Калі ішло вызваленне Беларусі, ён з маці ехаў у суседнюю вёску на яе радзіму, да якой было 16 кіламетраў. Яны ехалі па лініі спаленых вёсак. Маленькі хлопчык запомніў – чорная зямля, дым, коміны, якія тырчаць, целы, якія ляжаць. Страшней за ўсё, што ён запомніў салодкі смурод спаленых цел", - распавяла дачка майстра.

Пасля чаго ўспомніла, што, калі яны ўсёй сям’ёй збіраліся на дачы і збіралі лісце, бацька не мог пераносіць смурод спаленай лістоты, таму што ён нагадваў яму аб тым моманце з дзяцінства.

Наталля Шаранговіч падкрэсліла, што гэты праект стаў эмацыянальным усплёскам для саюза мастакоў, праз які яны хацелі выказацца, што ёсць вечныя тэмы.