7 красавіка – светлы і радасны дзень, бо народ святкуе Дабравешчанне, або інакш Благавешчанне, Благавеснік, Звеставанне. І адначасова сочыць за надвор’ем, таму што яшчэ продкі прыкмячалі: якое яно на Дабравешчанне, такое чакай і на Вялікдзень.
Дабравешчанне – гэта вялікае рэлігійнае і народнае свята ў гонар радаснай весткі аб будучым нараджэнні Збавіцеля, якую атрымала Дзева Марыя, а разам з ёй і ўсе добрыя людзі. Цікава, што разам з тым, Благавешчанне з’яўляецца святам прылёту буслоў.
Адначасова па народных уяўленнях Благавешчанне з’яўляецца святам прылёту буслоў
© Sputnik / Сергей Лескеть
Буслы прыляцелі!
Па народных павер’ях бусел – птушка, якая прыносіць у сям’ю шчасце, дабрабыт і спрыяе дзетараджэнню. Згодна з народнымі перакананнямі, у гэты дзень трэба асабліва пільна ўглядацца ў неба, каб пабачыць птушку шчасця, бо бусел уяўляецца сапраўдным вясковым аракулам:
калі камусьці пашанцуе заўважыць бусла ў палёце, то цэлы год усе справы будуць рухацца наперад, бо "чалавек будзе лёгкі на ногі",
калі ж птушка будзе стаяць, то ўсё атрымаецца наадварот, і нават прадракалі, што ў таго чалавека нібыта будуць балець ногі.
Верыць, ці не – справа асабістая. Але ж заўсёды, заўважыўшы буслоў, якія лунаюць ў паветры, людзі як зачараваныя сочаць за іх палётам у светлым прадчуванні!
Не першы год на Дабравешчанне з хваляваннем назіраю за бусламі каля дзедавай хаты, каб наваражылі ўдалыя вандроўкі па родным краі ў збіранні нашай кулінарнай спадчыны. І хаця буслянкі тут гадоў з дзесяць няма, ды птушкі ўсё адно – прылятаюць!
Буслянка каля вясковай хаты
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
І з кожным годам іх становіцца толькі больш: мабыць, знайшлі сабе месца паблізу і вядуцца. Буслы не пакінулі вёскі і штогод – акурат у свята – малююць у небе шырокія кругі і клякочуць, абвяшчаючы аб сваім вяртанні.
Так здаўна павялося, бусел любіць сяліцца каля людзей, бо ведае, што чалавек ніколі не пакрыўдзіць сваю любімую птушку.
Здаўна павялося, бусел любіць сяліцца каля людзей
© Sputnik / Константин Чалабов
/ Кухарым на Благавешчанне
Раней буслу на Дабравешчанне пяклі адмысловае печыва – "галёпы" – у выглядзе адбітка следа птушкі і прасілі аб добрым ураджаі:
"Бусел, бусел, на табе галёпу,
Дай мне жыта копу!"
Галёпы
Цеста на галёпы заўсёды рабілі поснае – без яек, малака ды масла, бо яшчэ доўжыцца пост. Але паколькі печыва святочнае, то яго замешвалі з лепшай мукі, дадаючы алей, мёд ці цукар.
З чаго гатаваць:
2 шк. мукі,
2 ст. л. мёду (цукру),
0,25 шк. алею,
0,5-1 ч. л. соды,
крыху воцату,
соль (да смаку).
Галёпа – печыва святочнае, яго замешвалі з лепшай мукі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатававць. Добра вымясіць цеста і паставіць на 30 хв. у холад. Затым раскатаць яго і зрабіць коржыкі ў выглядзе буслінага следу.
Выпякаць у печы (духоўцы) пры 180-200 градусах да залацістага колеру.
Пірог-яечня "Грыбок"
У некаторых вёсках пад Мінскам да свята прылёта буслоў замест галёпаў пяклі пірог-яечню "грыбок", хоць гэтая страва і не зусім посная.
З чаго гатаваць:
6-7 яек,
600 г малака,
250 г пшанічнай мукі,
1,5 ст. л. сметанковага масла,
соль (да смаку).
Бывала замест галёпаў пяклі пірог-яечню "грыбок"
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. У малако ўбіць яйкі, дадаць растопленае масла і моцна ўзбіць. Дадаць столькі мукі, каб маса была быццам вельмі густая смятана, і добра вымешаць.
Выпякаць на вялікай патэльні: вышмараваць яе маслам, наліць цеста тонкім слоем і паставіць у печ (духоўку). Калі "грыбок" крыху запячэцца, пакласці зверху некалькі кавалачкаў масла і дапячы.
Запяканка грачаная палеская
З чаго гатаваць:
2 шк. грэцкай мукі,
вада (па патрэбе),
2 цыбуліны,
50 г алею,
соль (да смаку).
Грачнёвую запяканку ядуць гарачай
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Грэцкую муку злёгку абсмажыць на блясе ў духоўцы, ссыпаць у міску, заварыць падсоленым крутым кіпятком да стану густой кашы і перамяшаць з падсмажанай на алеі цыбуляй. Цыбулю выбіраць буйную і крышыць кубікамі, смажыць да празрыстасці (не ў пост замест цыбулі дадаюць нарэзанае саломкай і злёгку абсмажанае салёнае сала).
Усё перамяшаць, выкласці ў форму і пячы ў духоўцы 20-25 хв.
Ядуць запяканку гарачай.
Запяканка з рыбы
З чаго гатаваць:
500 г рыбы (карп, лінь),
500 г бульбы,
60-80 г алею,
150 г смятаны,
1 цыбуліна,
1 ст. л. мукі,
молаты чорны перац,
зеляніна кропу,
соль (да смаку).
З чаго гатаваць. Рыбу пачысціць, памыць, парэзаць на кавалкі і выдаліць грубыя косткі. Затым пасыпаць соллю, перцам, укачаць у муку і абсмажыць на алеі з абодвух бакоў.
Памытую бульбу зварыць, абабраць, натаркаваць на бурачнай тарцы. Асобна абсмажыць дробна нарэзаную цыбулю.
У форму, змазаную алеем, пакласці палову падрыхтаванай бульбы, на яе – кавалкі рыбы, пасыпаць яе цыбуляй, зверху – зноў слой бульбы. Усё паліць смятанай. Запякаць у печы (духоўцы) 30 хв.
Пры падачы да стала запяканку парэзаць на кавалкі, пасыпаць дробна пакрышаным кропам.
Суп з агародніны з мучной запраўкай
З чаго гатаваць:
5-6 сухіх баравікоў,
6-7 морквін,
2 цыбуліны,
1 ст. л. пшанічнай мукі,
1 корань пятрушкі,
1 парэй,
1 ст. л. алею (масла),
2 л вады,
бурачны расол,
соль (да смаку).
Посны суп з бурачным расолам і грыбамі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. У ваду дадаць бурачны расол, каб было кісла, зрабіць адвар з дадаткам сухіх баравікоў і карэння (пятрушка і парэй). Дробна нашаткаваць моркву і цыбулю, падсмажыць у алеі да мяккасці, дадаць туды 1 ст. л. пшанічнай мукі. Зноў падсмажыць і дадаць у працэджаны ад карэння адвар, закіпяціць.
Са святам і смачна есці!
Бусел ад майстра Уладзіміра Чыквіна
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Чытайце таксама:
Маркоўная смакацеча, або Рэцэпты з "агароднай каралевай"
Гусёўнік, або Птушыныя стравы з бабулінага сшытка
"На Аўласа коні ды каровы да ласкі ласыя", або Кулінарныя звычаі продкаў