Замак у Заслаўі вывучалі беларускія археолагі яшчэ ў 70-я гады мінулага стагоддзя. У ходзе раскопак нечакана быў знойдзены падземны ход, прызначэнне якога было загадкай. Даследчыкі зафіксавалі аб’ект і закансервавалі яго на доўгія гады.
З таго часу прайшло паўстагоддзя і вяртаць гісторыю з небыцця прадставілася старшаму навуковаму супрацоўніку аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу Івану Спірыну, які зараз кіруе новымі раскопкамі ў замку ў Заслаўі.
Бастыённы замак
"Гэта адзін з першых бастыённых замкаў у Беларусі, які быў пабудаваны ў XVI стагоддзі. Умацаванні былі землянымі, хоць ёсць версія, што яны былі абліцаваны камянямі, але гэта яшчэ трэба пацвердзіць. Нам вядомы адзін пабудаваны з цэглы элемент умацаванняў – гэта ўязная брама", - расказаў кандыдат гістарычных навук.
Іван Спірын
© Sputnik / Виктор Толочко
Паводле яго слоў, нягледзячы на тое, што ўязная брама – гэта, груба кажучы, вароты, яны былі складанай пабудовай. Брама складалася з дзвюх частак, паміж якімі быў праезд, а зверху быў другі паверх у выглядзе галерэі.
"Мы цяпер раскопваем заходнюю частку брамы. Яна была ў даўжыню каля 25 метраў. Была падзелена на тры памяшканні, якія, мяркуючы па ўсім, ацяпляліся. Такую выснову мы робім таму, што там былі знойдзены фрагменты пячных кафляў", - адзначыў Іван Спірын.
Падземны ход
Археолаг удакладніў, што сам падземны ход быў знойдзены яшчэ пры папярэдніх раскопках. Тады ўдалося выявіць люк для ўваходу ў яго, але сам ход цалкам не раскрывалі.
Раскопкі ў замку ў Заслаўі
© Sputnik / Виктор Толочко
"Наша задача заключаецца ў тым, каб раскрыць падземны ход, каб у далейшым яго разам з брамай кансерваваць і, магчыма, музеефікаваць – гэта стане яшчэ адным турыстычным аб’ектам у Заслаўі", - абмаляваў перспектывы ён.
Раскопкі ў замку ў Заслаўі
© Sputnik / Виктор Толочко
Іван Спірын звярнуў увагу, што сам уваход з вонкавага боку вала ўдалося адкрыць напярэдадні. Цяпер спецыялісты "Белрэстаўрацыі" працуюць над праектнай дакументацыяй па кансервацыі аб’ектаў.
"Цагляны мур будзе апрацаваны спецыяльным умацавальным саставам пасля расчысткі, але ніякага наваробу тут не плануецца. Трэба абараніць будынак ад знешняга ўздзеяння і захаваць", - падзяліўся планамі гісторык.
Ліўнеўка або тайны лаз
На яго думку, уваход у падземны ход, перагароджаны металічнай рашоткай, знаходзіўся над ровам і быў адкрытым.
Раскопкі ў замку ў Заслаўі
© Sputnik / Виктор Толочко
"Хутчэй за ўсё, гэта частка дрэнажнай сістэмы замка і тут быў зліў вады. Пры гэтым ён мог служыць і альтэрнатыўным выхадам з замка і выкарыстоўвацца для вылазак", - мяркуе Іван Спірын.
Раскопкі ў замку ў Заслаўі
© Sputnik / Виктор Толочко
І дадае, што калодзеж, які вёў у ход, дазваляў трапіць у яго з брамы. Ход пры гэтым цалкам выкладзены цэглай, у яго арачныя скляпенні вышынёй 1,1 м і шырынёй 0,8 м.
"Другі такі ход у замку ў Беларусі мне невядомы. Ва ўсіх замках былі свае хады, якія служылі водаадводамі, але ў такім выглядзе не захаваліся нідзе", - лічыць археолаг.
Крах легенды
Іван Спірын запэўнівае, што нягледзячы на байкі мясцовых жыхароў, гэты падземны ход не вядзе ні ў касцёл, ні ў царкву, ні ўжо тым больш у Вільню.
"Ніхто не стаў бы ў XVI стагоддзі займацца метрабудам", - пажартаваў ён.
Праўда, дакладна стала ясна, што цэгла, з якой былі пабудаваны брама і ход, былі імпартнымі з Еўропы.
"А што вы думалі, былі грошы", - рэзюміраваў археолаг.
Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь, чытайце нас у Дзэн, а таксама сачыце за намі ў сацсетках "Одноклассники" і "ВКонтакте"