https://bel.sputnik.by/20200422/Monaya-khvlnka-na-Sputnik-sprazhenne-dzeyaslova--yago-formy-1038284771.html
Спражэнне дзеяслова і яго формы: моўная хвілінка са Sputnik
Спражэнне дзеяслова і яго формы: моўная хвілінка са Sputnik
Sputnik Беларусь
У даведках для школьнікаў і іх бацькоў Sputnik разглядае правілы і найбольш складаныя аспекты вывучэння беларускай мовы. Сёння наша тэма – спражэнне дзеяслова... 22.04.2020, Sputnik Беларусь
2020-04-22T10:58+0300
2020-04-22T10:58+0300
2020-04-22T09:36+0300
культура
у беларусі
цiкавосткi
беларуская мова
https://cdnn11.img.sputnik.by/img/103791/06/1037910697_0:84:1600:984_1920x0_80_0_0_83db80cb3c615a742668c465e0baacbe.jpg
У беларускай мове існуюць тры тыпы спражэння дзеясловаў, а таксама рознаспрагальныя дзеясловы – тыя, якія маюць канчаткі адразу двух спражэнняў. Вызначыць спражэнне можна па канчатках 2-й асобы адзіночнага ліку або 3-й асобы множнага.ДзеепрыметнікДзеепрыметнік з'яўляецца дзеяслоўнай формай са значэннем працэсуальнай прыкметы: схаваны скарб – той скарб, які схавалі і г. д. Гэтыя формы маюць час, трыванне, стан, а таксама імянныя катэгорыі роду, ліку і склону. У адрозненне ад дзеясловаў, дзеепрыметнікі не маюць форм асобы і ладу.Дзеепрыметнікі залежнага стану прошлага часу могуць мець кароткія формы (названа, прачытана замест названая, прачытаная).Найбольш ужывальнымі ў беларускай мове з’яўляюцца дзеепрыметнікі прошлага часу залежнага і незалежнага стану з суфіксамі -л-, -н-, -ан-, -ен- і -т-. Дзеепрыметнікі незалежнага і залежнага стану з суфіксамі –ем- (-ом-), -уч- (-юч-), -ач- (-яч-), -ім-, -ш-, -уш-, а таксама зваротныя дзеепрыметнікі амаль не ўжываюцца ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, замест іх выкарыстоўваюцца даданыя сказы: читающий мальчик – хлопчык, які чытае. Таксама яны часам замяняюцца назоўнікамі (наше будущее – наша будучыня), прыметнікамі (воображаемый друг – уяўны сябар), дзеясловамі (упавший мяч отскочил от пола – мяч упаў і адскочыў ад падлогі) і прыдатачнай часткай (программы, симулирующие реальность – праграмы – сімулятары рэальнасці).ДзеепрыслоўеДзеепрыслоўе - гэта нязменныя формы дзеясловаў, якія служаць для абазначэння дадатковага дзеяння пры галоўным, якое выражана выказнікам.Дзеепрыслоўе мае катэгорыі трывання, зваротнасці, пераходнасці, можа быць толькі ў незалежным стане і не мае формы часу. У сказе дзеепрыслоўе выконвае ролю акалічнасці і паясняе дзеяслоў-выказнік.Калі разам з дзеепрыслоўем ужываюцца паясняльныя словы, яны ўтвараюць спалучэнне, якое выступае ў ролі аднаго члена сказа і выдзяляецца на пісьме коскамі: Я ўбачыў, як яны, паволі ідучы, павярнулі ў сад.
https://bel.sputnik.by/20200417/Monaya-khvlnka-sa-Sputnik-pravaps-zapazychanykh-slo-1038111914.html
https://bel.sputnik.by/20191110/rod-nazounikau-u-ruskaj-i-belaruskaj-move-1038038721.html
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2020
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Навіны
ru_BY
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Беларусь
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
культура, у беларусі, цiкавосткi, беларуская мова
культура, у беларусі, цiкавосткi, беларуская мова
Спражэнне дзеяслова і яго формы: моўная хвілінка са Sputnik
У даведках для школьнікаў і іх бацькоў Sputnik разглядае правілы і найбольш складаныя аспекты вывучэння беларускай мовы. Сёння наша тэма – спражэнне дзеяслова, дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе.
У беларускай мове існуюць тры тыпы спражэння дзеясловаў, а таксама рознаспрагальныя дзеясловы – тыя, якія маюць канчаткі адразу двух спражэнняў. Вызначыць спражэнне можна па канчатках 2-й асобы адзіночнага ліку або 3-й асобы множнага.
- 1 спражэнне: 2 ас. адз. л. –еш (-эш, -аш), 3 ас. мн. л. -уць (-юць) – чуеш, чуюць; бярэш, бяруць; пішаш, пішуць.
- 2 спражэнне: 2 ас. адз. л. –іш (-ыш), 3 ас. мн. л. –аць (яць) – сядзіш, сядзяць; ляжыш, ляжаць.
- Рознаспрагальныя: даць, есці, бегчы.
Дзеепрыметнік з'яўляецца дзеяслоўнай формай са значэннем працэсуальнай прыкметы: схаваны скарб – той скарб, які схавалі і г. д. Гэтыя формы маюць час, трыванне, стан, а таксама імянныя катэгорыі роду, ліку і склону. У адрозненне ад дзеясловаў, дзеепрыметнікі не маюць форм асобы і ладу.
Дзеепрыметнікі залежнага стану прошлага часу могуць мець кароткія формы (названа, прачытана замест названая, прачытаная).
Найбольш ужывальнымі ў беларускай мове з’яўляюцца дзеепрыметнікі прошлага часу залежнага і незалежнага стану з суфіксамі -л-, -н-, -ан-, -ен- і -т-. Дзеепрыметнікі незалежнага і залежнага стану з суфіксамі –ем- (-ом-), -уч- (-юч-), -ач- (-яч-), -ім-, -ш-, -уш-, а таксама зваротныя дзеепрыметнікі амаль не ўжываюцца ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, замест іх выкарыстоўваюцца даданыя сказы: читающий мальчик – хлопчык, які чытае. Таксама яны часам замяняюцца назоўнікамі (наше будущее – наша будучыня), прыметнікамі (воображаемый друг – уяўны сябар), дзеясловамі (упавший мяч отскочил от пола – мяч упаў і адскочыў ад падлогі) і прыдатачнай часткай (программы, симулирующие реальность – праграмы – сімулятары рэальнасці).
Дзеепрыслоўе - гэта нязменныя формы дзеясловаў, якія служаць для абазначэння дадатковага дзеяння пры галоўным, якое выражана выказнікам.
Дзеепрыслоўе мае катэгорыі трывання, зваротнасці, пераходнасці, можа быць толькі ў незалежным стане і не мае формы часу. У сказе дзеепрыслоўе выконвае ролю акалічнасці і паясняе дзеяслоў-выказнік.
Калі разам з дзеепрыслоўем ужываюцца паясняльныя словы, яны ўтвараюць спалучэнне, якое выступае ў ролі аднаго члена сказа і выдзяляецца на пісьме коскамі: Я ўбачыў, як яны, паволі ідучы, павярнулі ў сад.
