Яшчэ нашыя продкі без тэлескопаў і сучасных касмічных станцый ведалі, што ў другой дэкадзе чэрвеня адбываецца нешта незвычайнае: сонца даўжэй, чым звычайна, трымаецца ў небе. Ужо пазней летняе сонцастаянне атрымала навуковае тлумачэнне — у гэты дзень нахіл восі кручэння планеты па кірунку да Сонца прымае найменшае значэнне. Але задоўга да гэтага вакол летняга сонцастаяння з'явілася мноства легенд, забабонаў і прыкмет. Sputnik распавядае пра іх — будзьце гатовыя да 21 чэрвеня 2017 года!
Летні сонцаварот: ад Купалля да Шэкспіра
Свята летняга сонцастаяння нашыя продкі адзначалі спрадвеку: яшчэ ў паганскія часы верылі, што самая кароткая ноч у годзе — апагей лета і адзін з самых галоўных святаў у годзе, з якім можна параўнаць толькі святкаванне надыходу новага года, якое ў большасці народаў адбывалася напрыканцы кастрычніка — пачатку лістапада.
Ва ўсходніх славян летні сонцаварот святкавалі пад назвай Іван Купала, або Купалле. Пасля змены календароў свята перасунулуся на першую дэкаду ліпеня, аднак сутнасць яго засталася тая ж і праз шмат стагоддзяў.
Традыцыі ў славян на Купалле былі цесна звязаны з агнём і вадой — трэба было скакаць праз вогнішча ў знак ачышчэння і плаваць у рэках або азёрах, каб быць бліжэй да прыроды. Менавіта ў гэты час праводзілася шмат абрадаў: у тым ліку варажба на ўраджай i на каханне.
Падобны дзень адзначаюць і фіны — у іх летні сонцаварот называюць святам Юханус, а сярод абавязковых атрыбутаў таксама прысутнічаюць распальванне вогнішчаў і купанне. У шведаў гэты дзень — Мідсамар (сярэдзіна лета) адзначалі задоўга да з'яўлення хрысціянства: таксама з вогнішчам, танцамі і ўхваленнямі багоў.
Дарэчы, знакамітая п'еса Уільяма Шэкспіра "Сон у летнюю ноч" таксама звязана з летнім сонцастаяннем — менавіта ў гэты дзень багі і размаўлялі з людзьмі, а таксама адкрыта ў свеце з'яўляліся феі і іншыя істоты.
Абрады і прыкметы летняга сонцавароту
Летні сонцаварот у 2017-м прыпадае на сераду, гэта значыць пры ўсім жаданні выбрацца на прыроду і рушыць услед шматвекавым традыцыям у вас можа не атрымацца. Хоць менавіта ў гэты дзень праводзілі мноства абрадаў і варожб — лічылася, што ў сонцастаянне ўсе яны выключна праўдзівыя.
Скакаць праз вогнішча продкі раілі для паспяховага года, а хто зможа вышэй за ўсіх падскочыць над полымем — таго чакаюць сапраўдныя поспехі. Акрамя таго, такім рытуалам нашыя продкі спрабавалі дамагчыся добрага ўраджаю.
Па народных павер'ях, пара можа скокнуць праз вогнішча — і калі закаханыя не расціснуць у скачку рук, то іх чакае доўгі і шчаслівы шлюб. Калі з вогнішча і іскры паляцяць — то вам прамая дарога ў бліжэйшы загс.
Абавязковым абрадам на летні сонцаварот было і купанне на світанку, калі вада, паводле павер'яў, гаючая і змывае хваробы, а таксама стомленасць і хлусню людзей навокал.
Розныя народы ў час летняга сонцастаяння варажылі па-свойму: адны раскідвалі руны, іншыя — карты Таро, трэція — плялі неймаверныя ўзоры на тканіне, імкнучыся даведацца пра свой лёс. Каб акунуцца ў дагістарычныя часы і адчуць тыя часы вы можаце звярнуцца да любога метаду варажбы, калі на тое ёсць жаданне.
Згодна з астранамічным разлікам, працягласць светлавога дня на летні сонцаварот 2017 складзе 17 гадзін восем хвілін і 28 секунд.
Сярод беларускай моладзі святкаванне летняга сонцавароту набірае папулярнасць апошнім часам. Так, на мінулых выходных у "Дудутках" прайшоў фестываль "Свята Сонца", а 23-24 чэрвеня пройдзе найпапулярнейшы беларускі фолк-фестываль "Купальскае кола", які ўжо 10 год запар запрашае ўсіх разам адсвядкаваць час летняга сонцастаяння.
