Як жыве паўсталая супраць нелегалаў вёска ў Літве. Эксклюзіўны рэпартаж Sputnik
13:21 28.08.2021 (абноўлена: 13:22 28.08.2021)
© Sputnik / Алексей Стефанов
Падпісацца
Карэспандэнт Sputnik Літва наведаў непакорную вёску Руднінкай, чые жыхары два дні трымалі абарону, не дазваляючы стварыць пад іх вокнамі лагер для бежанцаў
Ад Вільнюса да населенай палякамі вёскі Руднінкай, якая набіла аскому ўладам Літвы, можна дабрацца за гадзіну. А там і да мяжы з Беларуссю рукой падаць. Жыхары гэтага населенага пункта ўвойдуць у найноўшую гісторыю Літвы як людзі, што ўсталі жывым шчытом на шляху стварэння лагера мігрантаў, два дні трымалі абарону і здаліся толькі пасля таго, як спецназ з Вільнюса разагнаў іх дубінкамі і слёзатачывым газам.
Акрамя таго, простых вясковых людзей, многія з якіх нават не ўяўляюць, як клічуць міністраў і дэпутатаў, абвінавацілі ледзь ці не ў антыдзяржаўнай змове і працы на замежныя разведкі.
Атрымаўшы сваю порцыю нянавісці ад роднай дзяржавы, літоўскія палякі замкнуліся і перасталі мець зносіны з прэсай. Але карэспандэнту Sputnik Літва ўдалося разгаварыць жыхароў вёскі Руднінкай. Праўда, імёны непакорлівых палякаў па іх просьбе змененыя.
Мы не вінаватыя, што тут нарадзіліся
Вёска Руднінкай у звычайны працоўны дзень здаецца вымерлай - машыны праязджаюць рэдка, на вуліцах амаль няма мінакоў. Але нас сустракаюць акуратныя рознакаляровыя домікі за нізкімі платамі - людзі клапоцяцца аб сваёй вёсцы. Каля касцёла, месца, дзе часцей за ўсё збіраюцца жыхары вёскі, шумна: поўным ходам ідзе рамонт. Усяго ў вёсцы жыве каля 500 чалавек.
Ёсць і напамінкі пра нядаўняе супрацьстаянне з уладамі - на платах многіх дамоў інфармацыйныя расцяжкі, выкананыя ў адзіным стылі: "Стоп мігрантам у Руднінкае", "Нелегалам кажам - не".
"Мы не вінаватыя ў тым, што тут нарадзіліся, а яна (міністр унутраных спраў Агне Білатайтэ. - Sputnik) падсунула нам вось гэтага дзярма - заснавала тут лагер бежанцаў, - сустракае карэспандэнта Sputnik каля свайго дома Якуб. - І цяпер, як бы што тут ні адбывалася, вінавата мясцовае насельніцтва. Мы пратэстуем супраць стварэння лагера - вінаватыя мы, а не яны. Наша моладзь добраахвотна дапамагае паліцыі, але нешта адбываецца - зноў вінаватыя мы. У Вільнюсе мітынг - вінаватыя мы. Тут пачынаецца бунт і ўцёкі - вінаватыя мы".
Якуб запрашае на тэрасу. Нават пасля Вільнюса, не кажучы ўжо пра Маскву, здаецца, што трапляеш у рай - у лісці векавых дрэў шуміць вецер, у дагледжаным садзе паспявае ўраджай. А плот вышынёй па калена і адсутнасць брамы кажуць пра тое, што ў вёсцы бяспечна і ніякіх здарэнняў няма. Але цяпер гэтыя адчуванні зманлівыя.
"Мы гэты дом будавалі шмат гадоў, нядаўна толькі пераехалі - дзеці адчулі поўную свабоду, - паказвае Якуб на свой дужы зімовы дом. - І што нам учыніў родны ўрад? У кіламетры ад нас вырашыў уладкаваць палатачны лагер на месцы былога палігона. Мы збіралі грошы на прыгожы плот, вароты, але ў цяперашніх умовах трэба адгароджвацца трохметровай сцяной. Нам рэальна страшна, асабліва за дзяцей. Таму марнаваць грошы больш ні на што не будзем - прынялі з жонкай рашэнне збіраць на пераезд у Польшчу. Літва нам паказала наша месца", - уздыхае Якуб.
Вуліца ў вёсцы Руднінкай у Шальчынінкайскім раёне Літвы
© Sputnik / Алексей Стефанов
І дадае, што ўлады самі вінаватыя ў гэтай сітуацыі - далі палітычны прытулак Ціханоўскай, сапсавалі адносіны з Беларуссю, "выклікалі лавіну мігрантаў з таго боку": "А цяпер наша спакойнае жыццё з-за іх скончылася. Крыўдна, што дом цяпер нікому не прадасі - хто яго купіць, калі вакол бегаюць мігранты ?!"
"У нас камеры на доме, мы рэгулярна бачым, як міма начамі прабягаюць людзі. Думаеце, яны ў лагеры як у турме з вячэрнімі паверкамі. Не, вядома. У нас некаторыя жыхары вёскі там ахоўнікамі працуюць. Распавядаюць, што дакладнага ўліку ніхто не вядзе, ды і як гэта зрабіць? Яны ж не зняволеныя ў камерах. Свабодна шпацыруюць па тэрыторыі, пераходзяць з палаткі ў палатку, нават па прозвішчах іх не пералічыш - дакументаў у большасці няма. Лічаць бежанцаў па галовах, ды і тое - паспрабуй пастроіць іх у шарэнгу", - дадае жыхар непакорнай вёскі.
Чакалі гадасці ад улад Вільнюса, але здрадзілі свае
"Пра тое, што да нас прывязуць бежанцаў і пабудуюць для іх лагер, мы даведаліся выпадкова - са сродкаў масавай інфармацыі. Міністр унутраных спраў сказала, што да нас даставяць паўтары тысячы чалавек. Гэта ў тры разы больш, чым нас - са старымі і дзецьмі. Сабраліся ўсёй вёскай і сталі вырашаць, што рабіць. А калі пайшлі машыны з тэхнікай і палаткамі, людзі стыхійна сталі перакрываць дарогі", - распавядае іншы жыхар вёскі Ян.
Ён жыве тут з нараджэння і ніколі не думаў, што з'явяцца думкі пра эміграцыю. Але цяпер такі настрой у кожнага другога жыхара вёскі. І больш за ўсё ён абураны нават не дзеяннямі Вільнюса: мясцовыя палякі даўно прызвычаіліся да таго, што ў Літве іх лічаць жыхарамі другога сорту. Яны ніколі не галасуюць за кансерватараў, якія стаяць ва ўладзе, і лічаць, што гэта звычайная помста. Але Яна і іншых жыхароў вёскі ўразіў "свой мэр Шальчынінкайскага раёна".
"Ён таксама паляк, запэўніваў, што нічога не ведаў аб стварэнні лагера ў нас пад бокам, што ўсё гэта вырашыў урад і не паставіў яго аб гэтым у вядомасць. Але цяпер высветлілася, што за два дні да пачатку нашага супрацьстаяння мэр быў у курсе ўсяго і даў сваю згоду. Гэта пацвердзіў наш дэпутат Сейма Беата Пяткевіч. Яна таксама была тут, калі прыехаў спецназ, і трапіла пад раздачу - яе аблілі газам так, што давялося выклікаць хуткую", - абураецца Ян.
Ён кажа, што пасля гэтага стала зразумела - жыхароў вёскі здрадзілі свае, далейшае супраціўленне бессэнсоўна. Але ён ганарыцца землякамі.
"Мы два дні трымалі абарону. На палігон можна трапіць па двух дарогах - па цэнтральнай нашай, якую мы перакрывалі, нават жанчыны з дзецьмі выходзілі, і лясной. Хто там дзейнічаў, мы нават не ведаем. Але ў нейкі момант высветлілася, што на тую дарогу хтосьці паваліў дрэвы. І калі калону не прапусцілі мы, бежанцаў павезлі вакол, але і там яны спыніліся", - успамінае суразмоўца.
Плакаты на плоце ў вёсцы Руднінкай у Шальчынінкайскім раёне Літвы
© Sputnik / Алексей Стефанов
Паказальны разгон
"Улады пайшлі на фальсіфікацыю - пасля таго як сюды прыбыў спецназ, пачаў нас збіваць дубінкамі і паліваць слёзатачывым газам, у МУС заявілі, што гэта была вымушаная мера. Нібыта мы ўварваліся на палігон і ўчынілі там пажар. А каб даказаць гэта, распаўсюдзілі фатаграфію з падпаленай пакрышкай. Але мы не паленаваліся, пачалі шукаць арыгінал і адшукалі гэтае ж фота ў інтэрнэце. Аказалася, яно было апублікавана яшчэ ў 2015 годзе", - успамінае жыхар вёскі Тадэвуш.
Ён прызнае, што ў дзеяннях жыхароў Руднінкая была дапушчана сур'ёзная памылка. Палігон даўно быў закінуты, але лічыўся як ваенны аб'ект, блакіраваць яго было нельга. Калі б яны перакрылі толькі мост, які вядзе да палігона, або лясную дарогу, прымяніць спецсродкі да пратэстоўцаў было б больш складана.
"Хоць нас усё роўна б разагналі. Ведаеце, як дзейнічала гэта спецпадраздзяленне? Ехалі два аўтобусы праз вёску, людзі стаялі на дарозе. Яны выйшлі ў поўным абмундзіраванні, у масках і загадалі разыходзіцца - мы не ссунуліся. Тады яны пачалі на нас ісці, штурхаючы грудзьмі. Хтосьці з нашых крыкнуў: "Хто вы такія, пакажыце пасведчанні!". А яны замест адказу пачалі нас лупцаваць дубінкамі, а потым і слёзатачывым газам. Адзін чалавек са стымулятарам сэрца амаль адразу ўпаў. Дзіўным чынам адразу з'явілася хуткая. Так хутка да нас ніколі не прыязджалі медыкі. Было яшчэ некалькі пацярпелых. Гэтая акцыя відавочна была спланавана ў Вільні, усё было загадзя падрыхтавана", - упэўнены Тадэвуш.
У той момант прымаліся рашэнні аб стварэнні лагераў у месцах кампактнага пражывання літоўскіх палякаў, і трэба было ўладкаваць акт застрашвання, каб іншым непанадна было, дадае ён.
Плакат на згародзе ў вёсцы Руднінкай у Шальчынінкайскім раёне Літвы
© Sputnik / Алексей Стефанов
Утаймаваліся, але не пакарыліся
"Мы ўсе выдатна разумеем, што ў краіне крызіс з бежанцамі, што іх трэба дзесьці размяшчаць. Але тады трэба выконваць нейкія прапорцыі. Нельга ў вёску з 500 жыхарамі сяліць паўтары тысячы нелегалаў. У нас павінна было размясціцца не больш за 100 чалавек . Тут жа здаровых мужыкоў ад сілы паўтары сотні. Мы ж не ведаем, хто гэтыя людзі ў лагеры - яны дакументы не выпадкова знішчаюць. Кім яны былі ў сябе ў Сірыі ці Іраку - лекарамі, пекарамі або тэрарыстамі? Дык хоць сваімі сіламі адпор даць зможам", - лічыць яшчэ адзін жыхар Руднінкая Чэслаў.
Ён абураны яшчэ і ўвядзеннем у прыгранічных раёнах рэжыму надзвычайнай сітуацыі. На гэтай падставе, кажа Чэслаў, арміі дадзены паўнамоцтвы, якіх няма нават у паліцэйскіх. Яны могуць спыніць на дарозе машыну і забраць яе для сваіх патрэб, могуць папрасіць з'ехаць з дому і зладзіць у ім штаб.
"Спадзяемся, што да гэтага не дойдзе, але права прыватнай уласнасці ў нас парушана, грамадзянскіх праў не існуе - фактычна ў нас уведзена ваеннае становішча, - тлумачыць ён. І дадае. - У мяне часам ствараецца ўражанне, што ёсць дзве Літвы. Краіна, у якой выжывае народ, і краіна, у якой жывуць кіраўнікі. І ў кожнага з нас свая дарога, яны пераплятаюцца ўсё радзей. Гэта даказаў і мітынг пад вокнамі Сейма, калі замест таго, каб выйсці да людзей і пагаварыць, дэпутаты здымалі тое, што адбываецца на свае тэлефоны і смяяліся над мітынгоўцамі, абражаючы іх. Але гэта ж вашы грамадзяне, хіба так можна?!".
А бежанцы па-ранейшаму бягуць
Праз некалькі дзён пасля нашай паездкі ў Руднінкай пачуўся званок. Гэта быў Якуб: "У нас ёсць інфармацыя, што лагер хочуць пашырыць - для гэтага плануюць высечы лес. Ён прыватны, толькі каго гэта цяпер хвалюе? Мы ж у зоне надзвычайнай сітуацыі жывем. Нас нават не спытаюць".
Але тэлефанаваў жыхар Руднінкая нават не таму - хацеў паведаміць цікавую інфармацыю, якая больш тычыцца нават не Літвы, а суседніх еўрапейскіх краін.
"Ад нас дагэтуль хаваюць, колькі бежанцаў знаходзіцца ў лагеры. Можа таму, што яны адтуль штодня ўцякаюць? Праз нашу вёску рухацца мігранты ўжо баяцца - мы паставілі ўсюды камеры. Але ў нас ёсць інфармацыя з вартых даверу крыніц, што цяпер бежанцы пералазяць праз платы ў лагеры, пераходзяць уброд раку, дабіраюцца да бліжэйшай вёсачкі Вечарышкес, дзе іх чакаюць машыны з еўрапейскімі нумарамі. Літве так, вядома, прасцей - не трэба будзе карміць і паіць у бліжэйшыя гады нелегалаў, але як на гэта паглядзяць партнёры, якія раптам выявяць сотні ці тысячы бежанцаў у сябе?" - кажа Якуб.
Плакат на плоце ў вёсцы Руднінкай. Шальчынінкайскі раён, Літва
© Sputnik / Алексей Стефанов
Чытайце таксама:
Палякі ўзвялі першыя кіламетры плота на мяжы з Беларуссю
Варшава адказала ААН на заклік прыняць мігрантаў з беларускай мяжы
Цяжарную іншаземку без прытомнасці выкінулі з Літвы на лінію мяжы - ДПК
Лукашэнка выказаўся пра бежанцаў на мяжы
Беларускія пагранічнікі апублікавалі відэа з параненымі мігрантамі
ДПК: зафіксавалі спробу агрэсіўнага выправаджэння літоўцамі мігрантаў
Вальфовіч распавёў падрабязнасці пра смерць мігранта на мяжы з Літвой
Літва пачала вяртаць нелегальных мігрантаў у Беларусь
