"Зоркі ўспыхваюць над сінявой…": касмічныя вершы беларускіх паэтаў
К зорам
(у скарачэнні)
К зорам агністым, к прыволлю нябеснаму,
Вырваўшы з ціны жыццёвай душу,
Мчыся, не дайся цярпенню балеснаму,
Горда пакінь земляную глушу!
К зорам, што так над табой разгараюцца
Льсніста ў мільённай па небе сяўбе,
Рвіся, хай думы прабіць цьму стараюцца:
Там херувімы спаткаюць цябе!
Песні там, духамі зораў ствараныя,
Будуць душу весяліці тваю;
Думна ўзнясешся над нізяй туманнаю.
Рдзеці дасі там прыволля агню.
<…>
К зорам агністым, к прыволлю нябеснаму,
Вырваўшы з ціны жыццёвай душу,
Мчыся, не дайся цярпенню балеснаму,
Горда пакінь земляную глушу!
Зорка Венера
Зорка Венера ўзышла над зямлёю,
Светлыя згадкi з сабой прывяла…
Помнiш, калi я спаткаўся з табою,
Зорка Венера ўзышла.
З гэтай пары я пачаў углядацца
Ў неба начное i зорку шукаў.
Цiхiм каханнем к табе разгарацца
З гэтай пары я пачаў.
Але расстацца нам час наступае;
Пэўна, ўжо доля такая у нас.
Моцна кахаў я цябе, дарагая,
Але расстацца нам час.
Буду ў далёкім краю я нудзіцца,
Ў сэрцы любоў затаіўшы сваю;
Кожную ночку на зорку дзівіцца
Буду ў далёкім краю.
Глянь іншы раз на яе, – у расстанні
Там з ёй зліём мы пагляды свае…
Каб хоць на міг уваскрэсла каханне,
Глянь іншы раз на яе…
* * *
Як дзень адыходзіць, прыходзіць нябыт
Начных заспакоеных сноў,
Ізноў я выходжу глядзець на блакіт,
На зоры далёкія зноў.
Як нам таямнічы іх шлях разгадаць?
Яны за арбітай зямлі
Праз дальнія далі, праз сінюю гладзь
Плывуць, як плывуць караблі.
Плывуць, і шляхоў іх праменная ніць
Загадкава мару кране:
I там у каго-небудзь сэрца гарыць,
Як сэрца гарыць у мяне!
Магчыма, і ён за пачаткамі схем
Сядзіць і не лічыць гадзін
Над безліччу гэткіх, як мы, тэарэм,
Над планам складаных машын.
Прымі прывітанне, бясконцы сусвет
Далёкіх Цэнтаўраў і Львоў,
Далёкі таварыш, далёкі паэт
З няходжаных Млечных Шляхоў.
А я на зямлі – малады астраном –
З нязнаным размовы вяду.
Наш вецер трывожыць траву за акном,
Наш вецер трывожыць ваду.
Далёкі таварыш і казак, і сноў,
I песень абуджаных госць,
У жылах тваіх неспакойная кроў,
Няўрымслівая маладосць!
Мы творчаю прагай разбурым мяжу,
Працуй над складанасцю схем,
I я калі-небудзь табе раскажу
Урыўкі пачатых паэм.
Тады мы ў прасторы абжытых планет –
Да іх жыхароў і жылля –
Ад нашых хацін адашлём свой прывет:
"Увага!..
Гаворыць...
Зямля!"
(урывак з п’есы "Кастусь Каліноўскі")
* * *
Пусціце зоры ў мой пакой шырокі!
Пусці ў пакой сузор’і, чалавек!
Нічога не палохайся. Пад сонцам
Ёсць толькі ты і светлыя сузор’і.
Нічога, акрамя цябе і іх.
Каханне, зорка чыстая, ў глыбінях
Бязмежнага сусвету ты гарыш
Святлом далёкім, цёплым, нездрадлівым.
О колькі год я да цябе ляцеў,
Раскрыліўшы свае слабыя рукі,
I сек сваім мячом мячы камет!
Я знемагаў, я паміраў у муках,
I ты пачула мой апошні крык.
Сама прыйшла, наблізілася, ўпала
Ў маю далонь. I стала ўсім на свеце.
Ўсё – ты. Маё чаканне – гэта ты,
Маё змаганне, і душа, і вочы,
Любоў, нянавісць, вера і сумненне –
Ўсё гэта ты. I праўда, і дыханне,
I… нават смерць. Нічога не баюся.
Бо космас неўміручы ў гэтым сэрцы,
Бо космас не заб’еш. I я лячу,
Лячу ў сусвет.
(у скарачэнні)
* * *
У верасня – свой, асаблівы пах:
Курыць сівец – плыве дымок гаркавы.
Зямлёю пахне бульба у капцах,
Антонаўкамі – зоры па начах
I туманы – ляжалаю атавай.
А гарбузы пралежалі бакі
I абвіліся павучынай пражай.
Здавалася – за хмарай хлапчукі
Разрэзалі гарбуз на два кускі
I ўночы Млечны Шлях на семкі пражаць…
Зачарованая мая
Патухаюць, цямнеюць высі,
Зоркі ўспыхваюць над сінявой.
Да пляча майго прытуліся
Залатою сваёй галавой.
Чуеш – вецер, чуеш – вечар,
Чуеш – ціха шапоча сад.
На твае худзенькія плечы
Асыпае ноч зарапад.
Прыпеў:
Гэта я з табой вечарую,
Туманамі цябе я чарую,
Васількоў шапатліваю моваю
Зачароўваю, зачароўваю,
Закалыхваю я цябе.
І ад рук няўме лых, нясмелых
Не схаваешся ты нідзе,
Поўня белая яблыкам спелым
На далоні твае ўпадзе.
Ты шапнеш мне адчайныя словы,
Што шаптаў табе ўчора я,
Вечаровая, зачарованая,
Закалыханая мая.
Вандроўкі па ўладаннях Бога
Ці ёсць тут хто-небудзь
Да Сонца, да Неба,
Да зоркі Палярнай –
Красы Уладарнай?
З душой апантанай,
З Высокім з’яднанай?
З душой асцярожнай?
А можна? А можна!
З дзяцінства – гаворкі
Пра Космас, пра зоркі,
З яго – любаванне
Іх мноствам, іх ззяннем,
"Як шарык планета –
Ці можа быць гэтак?
І йшчэ іх нямала!
Вось там пабывала б…"
З юнацтва – тамленне
Ў начным зіхаценні,
Венера, каханне
І ў сполахах ранне…
І потым, і потым
Спатканні, палёты
У свет прыцягальны
Вячэрні, світальны…
Як мог ён стварыцца?
Як тут не схіліцца
Прад гневам, хлуснёю,
Парваць з мітуснёю?
Хто – гэткі Прывабны,
Гарэзлівы, Зграбны,
Што з кожнай праявай
Пяшчота, забава?..
І зноў да Ўладарнай –
Да зоркі Палярнай
І вочы, і сэрца –
У Вечнасць без смерці!
Ці ёсць жа хто-небудзь
Да Сонца, да Неба,
Каб разам, каб многа?
Хто хоча да Бога?
