Чарговы флэшмоб распаўсюдзіўся сярод карыстальнікаў сацсетак пасля выхаду карціны "Хрусталь": беларусы актыўна дзеляцца на старонках сваімі здымкамі з "дзевяностых". Sputnik пагутарыў з псіхолагам Паўлам Зыгмантовічам: высветлілі, чаму людзі ідэалізуюць успаміны і што ў гэтым дрэннага.
На думку Паўла Зыгмантовіча, прырода ўзнікнення настальгічных флэшмобаў у сацсетках простая: чалавеку ўласціва запамінаць добрае, але з агаворкай — калі дрэннага было не занадта шмат.
Не зненавідзелі 90-е, таму што выходзілі з іх плаўна
"Звычайна людзі ў рамках маладосці дрэннага памятаюць мала. Быў вядомы эксперымент, які праводзіў нобелеўскі лаўрэат Даніэль Канеман: людзі хвіліну трымалі руку ў халоднай вадзе (8 градусаў); потым трымалі яшчэ паўтары, але апошнія 30 секунд — у вадзе на градус цяплей. Здавалася б, відавочна, што 90 секунд — даўжэй, а значыць — больш непрыемна. Але высветлілася, што менш непрыемнай працэдурай паддоследным здалася менавіта другая ", — распавёў псіхолаг.
Паводле яго слоў, Канеману ўдалося даказаць, што чалавек памятае пік (калі было вельмі дрэнна) і фінал. Калі ў фінале было хоць трохі лепш і працяглы час, успамін не будзе рэзка негатыўным.
"У нас ёсць "я", якое адчувае, і "я", якое памятае. Першае працуе 30 секунд, а другое займаецца запамінаннем і потым аднаўляе ўспаміны. Вось і атрымліваецца: чалавек лезе ў горы і праклінае ўсё на свеце, а потым з вялікім камфортам спускаецца і агульны ўспамін становіцца менш негатыўным", — растлумачыў Зыгмантовіч.
Рэзка негатыўныя ўспаміны фармуюцца ў выпадках, калі пік і фінал супадаюць — тады мы памятаем падзею, як вельмі дрэнную. Але ў выпадку з настальгіяй па мінуламу часу гэта не так.
"Дзевяностыя былі для многіх адкрыта жахлівым часам, вельмі паршывыя гады. Але выходзілі мы з іх, натуральна, плаўна. Магчыма, калі б я не даваў сабе ўстаноўкі спецыяльна памятаць пра той час, і я б казаў: "Ну так, было добра — клуб "Рэзервацыя", бегатня за панкамі ці ад іх, шмат адкрыццяў", — выказаў меркаванне ён.
Ніхто не хацеў бы вярнуцца ў мінулае
На думку Зыгмантовіча, людзі, якія ўдзельнічаюць у настальгічных флэшмобах у сацсетках, ні за што не жадалі б вярнуцца ў 90-я, як і, уласна, ён сам.
"Дзякуючы механізмам арганізма, людзі запомнілі добрыя эпізоды, а пік дрэннага выціснулі. Да таго ж, многія з тых, хто настальгуюць, тады нічым не былі абцяжараныя — не думалі, як і чым ім накарміць дзяцей", — лічыць Зыгмантовіч.
Настальгія, па яго словах — працэс падобны, але ўсё-ткі іншы. Галоўнае адрозненне ў тым, што настальгія ўзнікае пры ўмове недаступнасці аб'екта.
"Да прыкладу, настальгія па радзіме (тэарэтычна вярнуцца можна, вядома, але гэта не так проста). Калі вы кожны год будзеце ездзіць адпачываць у адно і тое ж месца, настальгіі па ім у вас не будзе. Яе мы атрымаем, калі дадамо факт немагчымасці вяртання назад", — растлумачыў псіхолаг.
Падобныя флэшмобы ў сацсетках — змешванне згаданых з'яў.
Мы заўсёды незадаволеныя сучаснасцю
Часткова ўплыў аказвае і тое, што чалавек часцяком незадаволены тым, што адбываецца.
"Людзей заўсёды не задавальняе час, у якім яны жывуць. Акрамя таго, нашы ўспаміны жудасна няўстойлівыя, іх трэба пастаянна звяраць з аб'ектыўнай рэальнасцю (што рэдка магчыма), у адваротным выпадку яны скажаюцца. Калі людзям стануць масава распавядаць, што ў дзевяностыя было добра, многія сфарміруюць і ў сябе прыдатныя ўспаміны. Мы заўсёды незадаволеныя цяперашнім, а мінулае ідэалізуем", — распавёў ён.
Негатыўна падобныя флэшмобы Зыгмантовіч не ацэньвае. На яго думку, дрэнная настальгія па 90-ых толькі культуралагічна: урокі гісторыі трэба памятаць, каб яны не паўтараліся.
"Цяжкі быў час, усе цяперашнія дзяўчынкі ў падкасаных штанах і хлопчыкі з бародамі і татуіроўкамі, калі б патрапілі туды, завылі б у голас. Так што паўтарэння вельмі не хацелася б. Але, як той казаў, гісторыя вучыць таму, што нічому не вучыць, так што ад такіх флэшмобаў нікуды не дзенешся", — лічыць псіхолаг.
А ў кантэксце кожнага асобна ўзятага чалавека ў падтрымцы такіх флэшмобаў няма нічога дрэннага.
"Няма дрэннага ў тым, каб рабіць нешта прыемнае для сябе, чым бы дзіцё ні цешылася, абы не вешалася. Сапраўды, людзі пераацэньваюць час, які гэтага не заслугоўвае. Але не ад нас з вамі залежыць, ці паўторацца дзевяностыя", — рэзюмаваў Зыгмантовіч.