Людзі на балоце: як выжываюць "засеўшыя" на мяжы мігранты

Карэспандэнты Sputnik пабывалі ў часовым лагеры бежанцаў і паглядзелі, у якім адчаі жывуць тыя, для каго домам сталі пару квадратных метраў за калючым дротам на балоце.

Невялікі ўчастак паміж двума пагранічнымі знакамі - беларускім і польскім - гэта паласа ўмацавання дзяржаўнай мяжы, па 2,5 метра ў кожны бок, дзе фактычна і жывуць цяпер мігранты.

"Нябачная" раней лінія мяжы цяпер набыла выразныя абрысы ў выглядзе калючага дроту: Польшча ўстанавіла тут двухметровы плот. Варшава настойвае: бежанцы - за агароджай, а значыць, ужо беларуская праблема. Па факце ж - людзі затрымаліся дзесьці прама на мяжы дзвюх дзяржаў.

Атрымліваем строгі інструктаж перад выхадам, што цалкам вытлумачальна: ніякія эксцэсы з суседзямі не патрэбны. Ісці трэба строга па пракладзенай дарожцы - тут непраходнае балота і ў самыя гарачыя дні, а ўжо ў вераснёвую непагадзь - тым больш.

Варта было наблізіцца да беларуска-польскай мяжы, як у нас па чарзе пачынаюць "звінець" СМС-кі ад адпраўшчыка "Агент" з дзіўным тэкстам: "Польская мяжа зачынена. Беларускія ўлады вас падманулі. Вяртайцеся назад у Мінск! Не бярыце ніякіх лекаў ад беларускіх салдат". Спам-рассылка ўсім патэнцыйным бежанцам - нешта новае ў барацьбе з нелегальнай міграцыяй.

Ад пагранзаставы "Русакі" да часовага лагера афганскіх бежанцаў каля 700 метраў, але пераадольваем гэту адлегласць не менш за паўгадзіны, пад пільным вокам польскіх пагранічнікаў са зброяй, якія ўвесь час патрулююць тэрыторыю ўздоўж калючага дроту. Угледзеўшы журналістаў і актыўнасць па іншы бок кардона, яны па звычцы дастаюць камеры: штосьці з гэтага пазней будзе паказана па мясцовым тэлебачанні.

Так, напрыклад, нядаўна "паднеслі" кадры бежанцаў, апранутых у цёплую форму беларускіх пагранічнікаў, суправадзіўшы іх подпісам "чакаем новых правакацый ад беларускага боку". Тое, што цёплыя ваенныя бушлаты апынуліся на мігрантах, выклікала ў палякаў дзіўную рэакцыю. На справе ж гэта былі рэчы, якія з прыходам халадоў яшчэ тыдзень таму пагранічная застава перадала замярзаючым людзям.

Дзяржпагранкамітэт Беларусі заклікаў не шукаць схаваны сэнс у простым чалавечым жаданні дапамагчы: слупок тэрмометра па начах тут апускаецца бліжэй да нуля.

Ідзем праз невялікі ўчастак з драўляным насцілам, лёгка яго пераадольваем і трапляем у поўнае... бездарожжа. Гумавыя боты засмоктвае ў гразевае месіва, і вось-вось не хопіць вышыні абутку, каб пераадолець чарговую лужыну. У гэтай нізіне так заўсёды: суха не стала нават у гарачыя летнія дні, а зараз, пасля дажджоў, - тым больш.

І вось дзесьці тут, адгароджаныя з аднаго боку непраходным беларускім лесам, з другога - калючым дротам, 52 дні жывуць 32 мігранты з Афганістана: 27 мужчын, 4 жанчыны і адно дзіця.

Доўгі час тут не было нават палатак: не зачыніцца ад пякучага ў жніўні сонца і ад першых восеньскіх дажджоў у верасні. Спалі пад адкрытым небам і дзеці, і жанчыны: нейкае падабенства даху з'явіліся толькі праз пару тыдняў.

У невялікую палатку кожную ноч набіваецца па 4-5 чалавек - месцаў няшмат, нешта не паспявае прасохнуць з-за пастаяннай вільготнасці. Ды і цяплей, калі легчы бліжэй адзін да аднаго, прызналіся бежанцы. Пад палаткамі накіданы палкі, каб спаць на сырой зямлі ў нізіне было не так мокра. Людзі распавядаюць, што ў дождж вада ўсё роўна затапляе і гэтыя адзіныя спальныя месцы: начаваць прыходзіцца седзячы, праводзячы час за малітвамі.

"Два чалавекі заўсёды дзяжураць ля вогнішча - падтрымліваюць агонь. Калі ідзе дождж, мы ўсе не спім: плачам і молімся. Мы стаміліся, мы ўсе хварэем. Шмат у каго праблема са страўнікам - ад дрэннага харчавання. Мы тут ужо два месяцы, і некаторыя проста страчваюць розум ад безвыходнасці", - кажа Мухамед Шабед.

Жанчына з групы мігрантаў дзякуе за цёплыя рэчы і прадукты: толькі што на памежжа даставілі гуманітарную дапамогу ад Беларускага саюза жанчын. Яна распавядае, як уладкаваны побыт на адкрытым паветры.

"Палаткі змакаюць. Прадукты хутка намокнуть, гэта ўсё сапсуецца, калі сёння і заўтра будзе дождж. Спаць нязручна: мы больш не можам трываць. Мы хочам, каб нам дапамаглі, каб нас выцягнулі", - кажа яна.

На калючым дроце сохнуць адсырэлыя і брудныя рэчы: чаравікі, коўдры, палаткі. Банка тушонкі грэецца на тлеючых вуглях, воддаль стаяць бутэлькі з вадой - бруднай, каламутнай, злёгку зялёнай. Невялікія запасы пітной вады неабыякавыя людзі і арганізацыі перадаюць нячаста, надоўга не хапае. Таму набіраюць яе ў невялікім ручаі, што ў 1,5 кіламетрах ад намётавага лагера. Людзі п'юць гэтую ваду і гатуюць на ёй ежу, кажуць, ужо прызвычаіліся. Вядома, няма прыбіральні і магчымасці памыцца.

На нядрэннай рускай Муштак Ахмадзед расказвае, як апынуўся на мяжы. Усе мігранты, якія тут заселі, змаглі незаконна перайсці беларуска-польскую мяжу. Злавілі іх ужо ў горадзе, але замест таго, каб правесці неабходныя афіцыйныя дзеянні з нелегаламі і змясціць іх у лагер для бежанцаў, літаральна выштурхнулі туды, адкуль яны прыйшлі - адціснулі да Беларусі. Ступіць за мяжу мігранты адмовіліся: так і засталіся на гэтым рубяжы.

"Паколькі група была шматлікая, мігрантам удалося спыніцца непасрэдна на лініі дзяржаўнай мяжы ў знак нязгоды з тым, што іх незаконна, з прымяненнем фізічнай сілы спрабуюць выправадзіць з краіны, яны разбілі лагер, дзе жывуць ужо з 18 жніўня", - каментуе афіцыйны прадстаўнік Дзяржпагранкамітэта Беларусі Антон Бычкоўскі.

Муштак падхоплівае: палякі казалі, што бежанцы нават нагой не ступілі на польскую тэрыторыю, што пагранічнікі прадухілілі спробу нелегальнага перасячэння мяжы і своечасова спынілі іх на рубяжы.

"Але гэта няпраўда. Кожны з нас быў у Польшчы, нас проста прывезлі да мяжы і выціснулі назад. Яны казалі, што мы знаходзімся тут толькі днём, а ноччу нас забіраюць беларусы ў гасцініцу. Мы 51 дзень жылі тут, якая гасцінца? Яны кажуць , што нас тут добра кормяць - няма такога. Мы ўдзячны беларускім пагранічнікам - яны вельмі добрыя, дапамагаюць нам выжыць", - кажа Муштак Ахмадзед.

Мігранты распавядаюць, што польскіх журналістаў так блізка не пускаюць. Яны дакладна і не ўспомняць, калі ў апошні раз размаўлялі з праваабаронцамі і прэсай з таго боку калючага кардона.

"Спачатку ў нас былі людзі, якія працавалі для нас, стаялі зусім блізка (кажа аб польскіх праваабаронцах - Sputnik). Потым іх адагналі крыху далей. Цяпер - на тры кіламетры, таму што ваенная тэрыторыя (так кажуць польскія пагранічнікі - Sputnik). Там былі адвакаты, перакладчыкі. Яны хацелі выцягнуць нас адсюль, хацелі дапамагаць", - распавядае Ахмадзед.

Яго землякі, якія заселі ў лагеры, кажуць, што запыт на прадастаўленне статусу бежанца ў Польшчы яны ўсё ж змаглі накіраваць, аднак сітуацыя так і не вырашаецца: прыйшоў адказ, што іх выпадак разглядаецца.

"А пакуль мы тут павольна паміраем. Амаль два месяцы выжываем там, дзе нават суткі пражыць цяжка. Мы прыйшлі не проста паглядзець краіну, як турысты. Мы ўцяклі з вайны, страцілі там свае сем'і. Мы хочам працаваць, жыць спакойна, вучыцца, як усе нармальныя людзі. І спадзяемся не проста на гуманітарную дапамогу, дапамогу з ежай, а на тое, што нам дапамогуць выйсці з гэтай сітуацыі", - эмацыянальна кажа афганец Мухамед Шабед.

Пакуль жа сітуацыя застаецца ранейшай: Варшава настойвае, што мігранты не іх клопат, бо знаходзяцца за польскай мяжой. Беларусь ўпэўнена, што гэта Польшча парушыла ўсе міжнародныя абавязацельствы, адмовіўшыся даць прытулак бежанцам, якія просяць аб гэтым.

Беларускія пагранічнікі і грамадскія арганізацыі хоць неяк стараюцца дапамагчы мігрантам, што заселі на мяжы. Але ў той час, пакуль "пытанне вырашаецца", 32 чалавекі з жахам чакаюць прыходу зімы і не ведаюць, што ім рабіць далей.