Чайныя плантацыі Кітая. Менавіта ў Кітаі сталі ўпершыню ўжываць чай у якасці лекаў, а затым і напою. Адсюль ён распаўсюдзіўся па ўсім свеце.
Чайная культура Кітая налічвае 15-векавую гісторыю. Шмат разоў у выніку войнаў яна згасала і адраджалася зноў у новым выглядзе. Цяпер у Кітаі спажываецца і вырабляецца вялікая колькасць гатункаў чаю.
Напрыклад, асновай харчавання будыйскіх манахаў з’яўляецца тыбецкі чай – зялёны пліткавы чай, які гатуецца з даданнем алею, мукі, солі. Ён вельмі каларыйны і пажыўны.
Чайная плантацыя Cameron Highlands у Малайзіі, размешчана на вышыні 1300 - 1800 метраў над узроўнем мора. Нягледзячы на неверагодна гарачы малайзійскі клімат, на чайных плантацыях заўсёды халаднавата.
Па ўсім свеце – у больш чым у 145 краін – пастаўляецца чай са Шры-Ланкі. Цэйлонскі чай – сусветны стандарт вышэйшай пробы.
У Японіі чай вядомы, прынамсі, з IX стагоддзя, тады ж з Кітая было прывезена насенне чаю. Сёння японцы могуць нават сумясціць дзве любімыя культурныя традыцыі: назіранне за красаваннем сакуры і чайную цырымонію.
Японская чайная цырымонія – найбагацейшы культурны рытуал чаяпіцця. Чай матча, які робіцца з парашку, што ўзбіваецца спецыяльнай калатоўкай, важная яго частка.
Сучаснай чайнай культуры Кітая не больш за 40 гадоў, і ў кожным рэгіёне яна свая. Як вам кітайскі самавар? Нагадвае рускі? Менавіта з Кітая ў XVII стагоддзі чай быў завезены ў Расію.
Сцэнка, якая паказвае карціну рускага мастака Барыса Кустодзіева "Купчыха за чаем", у парку Сакольнікі ў Маскве. Нягледзячы на дарагоўлю, за два стагоддзі – з XVII па ХIX – чай стаў у Расіі фактычна нацыянальным напоем.
Лісце чаю на плантацыі ААТ "Мацестинский чай" у Хостынскім раёне Вялікага Сочы. Тут чай вырошчваюць каля 70 гадоў. Дзякуючы прахалоднаму клімату перадгорнай тэрыторыі Каўказа чайнае лісце валодае падвышаным утрыманнем таніну.
Па сярэднім спажыванні чаю Расія ўваходзіць у пяцёрку, па сумарным – знаходзіцца на чацвёртым месцы ў свеце пасля Кітая, Індыі і Турцыі.
У Іраку, Іране, Турцыі, некаторых іншых ісламскіх краінах чай п’юць з такіх вось шкляначак – армудаў. Гэта чорны чай (мясцовы ці кітайскі), сярэдне ці дужа завараны. П’юць яго невялікімі глыткамі, упрыкуску з колатым цукрам. Звычайна чай запраўляюць імбірам ці карыцай, якія кладуць непасрэдна ў армуды.
Разносчык напояў на рынку ў Амане, Іарданія. Чай (шай), мабыць, самы папулярны напой Іарданіі. Яго п’юць без малака рознай ступені саладосці.
У чайхане азербайджанскага Сабірабада. Тут вырошчваюць свой чай. Падаваць чай у пачатку абеду з’яўляецца гасціннасцю, а чайная культура чайханы гэтак жа старая і моцная, як пабы ў Вялікабрытаніі.
Мараканец гатуе чай для турыстаў у Агадзіры. Мараканскі чай заварваюць у металічных чайнічках з конусападобным вечкам. З-за такой канструкцыі ствараецца паветраны фільтр, які, мабыць, спецыяльным чынам уплывае на водар. Разліваюць напоі ў шклянкі, афіцыянт абавязкова падніме чайнік на вышыню з паўметра і віртуозна напоўніць посуд.
Йеменскі вулічны гандляр нясе кубкі чаю для продажу. Чайныя крамы ў гэтай краіне паўсюль.
У Вялікабрытаніі чай быў увезены Брытанскай Ост-Індыйскай кампаніяй, заснаванай у 1600 годзе. І вельмі хутка стаў нацыянальным напоем. У XIX стагоддзі сфарміравалася англійская чайная традыцыя, якую англічане звязваюць з каралевай Вікторыяй.
Адна з вядомых брытанскіх традыцый, якая склалася ў XIX стагоддзі, – пяцігадзіннае чаяванне (five o’clock tea) – падвячорак з чаем і лёгкімі закускамі.
Брытанскай імперыі не было б без чаю.
Каралева Вялікабрытаніі Лізавета II аглядае кубак у ганчарнай краме Сеула. Ужо ў ХVIII стагоддзі англічане пачалі вырабляць уласныя заварачныя чайнікі і кубкі.
Прынц Вялікабрытаніі Уільям і яго жонка Кейт, герцагіня Кембрыджская, п’юць чай падчас візіту ў Індыю. Некаторыя гісторыкі сцвярджаюць, што Англійская Ост-Індская кампанія імпартавала чай у Англію ў такіх вялікіх колькасцях, што брытанцы сталі нацыяй аматараў чаю.
Адзін з самых раскошных чайных дамоў Mariage Freres у Парыжы. Тут прадаецца 654 высакаякасныя гатункі чаю, вырашчаныя ў 35 розных краінах. Французы даведаліся аб чаю ад галандцаў у 1636 годзе, аднак яго густ многім тады не спадабаўся, яны аддавалі перавагу каве і какаве.
Дзякуючы раману Марсэлю Пруста "У пошуках страчанага часу" ў французаў з’явіўся вельмі прыгожы "чайны вобраз": "Мадлен" і кубак чаю. Галоўны герой акунае пячэнне ў чай – і на сотні старонак пераносіцца ў дзяцінства ў Камбрэ, з якім у яго навечна асацыіруецца густ гэтага пячэння.