22 сакавіка – сумная дата для ўсіх беларусаў і расіян. 80 гадоў таму гітлераўскія карнікі і ўкраінскія калабарацыяністы спалілі беларускую вёску Хатынь са 149 мірнымі жыхарамі, сярод якіх былі 75 дзяцей.
Людзей выгналі з дамоў і сабралі ў калгасным хляве. Прыкладамі аўтаматаў нацысты паднімалі з пасцелі хворых і старых, не шкадавалі жанчын з маленькімі і груднымі дзецьмі. Эсэсаўцы замкнулі дзверы хлява, абклалі драўляны будынак саломай, аблілі бензінам і падпалілі. Тых, хто спрабаваў уцякаць, спакойна расстрэльвалі. Выратавацца ўдалося толькі некалькім відавочцам гэтага зверскага масавага забойства.
Архітэктурным увасабленнем нашага агульнага смутку і сімвалам памяці аб нявінных ахвярах той жахлівай расправы стаў Мемарыяльны комплекс "Хатынь", узведзены ў 1969 годзе на месцы спаленага паселішча. Тут размяшчаюцца адзіныя ў свеце "Могілкі вёсак" – 185 урнаў з зямлёй з населеных пунктаў, знішчаных разам з жыхарамі. Гэты помнік – вечнае навучанне нашчадкам, закліканае нагадваць, што трагічны лёс Хатыні ў гады нацысцкай акупацыі падзялілі многія сотні вёсак на захадзе Савецкага Саюза.
Паказальнае, падкрэслена жорсткае масавае знішчэнне мірнага насельніцтва акупіраваных тэрыторый было мэтанакіраванай палітыкай запалохвання фашысцкай Германіі. У гэтых ваенных злачынствах актыўна, па ўласнай ініцыятыве ўдзельнічалі калабаранты. Асобай жорсткасцю, у тым ліку да сваіх суайчыннікаў, адзначыліся ўкраінскія і прыбалтыйскія нацыяналісты, якія знаходзіліся на службе ў эсэсаўцаў. У савецкі час аб іх шматлікіх злачынствах аддавалі перавагу не распаўсюджвацца: пасля 1945 года падполле ў канчатковым рахунку было знішчана, а для савецкага народа, які прыняў на сябе асноўны ўдар ваеннай машыны рэйха, гэтая тэма заставалася, як зараз прынята казаць, занадта адчувальнай. Намаганні жыхароў усіх рэспублік СССР былі кінуты на аднаўленне краіны – не час было факусіравацца на нацыянальных пытаннях. Тады ніхто не мог і падумаць, што нацызм зноў падніме галаву ў Еўропе. Тым больш – на зямлі брацкай Украіны, чые сыны ў шэрагах Чырвонай арміі пралівалі кроў за вызваленне сваёй зямлі ад гітлераўскай нечысці.
У гістарычнай рэтраспектыве, зразумела, становіцца зразумела, што грамадства павінна было больш ведаць аб здзейсненых здраднікамі зверствах – у тым ліку аб удзеле менавіта ўкраінскіх калабарантаў у спаленні Хатыні. Цалкам магчыма, што ў такім выпадку іх ідэалагічныя спадчыннікі і "прадаўжальнікі справы" не здолелі б так лёгка захапіць уладу ў Кіеве, а ў далейшым уладкаваць шматгадовы генацыд у Данбасе і спаленне Дома прафсаюзаў у Адэсе 2 мая 2014 года, калі ў агні зажыва згарэлі каля 50 мірных людзей. Гэтую трагедыю нездарма называюць "другой Хатынню". У XXI стагоддзі памагатыя Гітлера сталі ідаламі для цяперашняй украінскай улады, а тыя, хто змагаўся з імі – ворагамі.
У пасляваенныя гады некаторым з хатынскіх катаў, на жаль, удалося пазбегнуць адказнасці і знайсці прыстанішча на Захадзе, дзе яны сябе адчувалі ў поўнай бяспецы і пражылі астатак жыцця як паважаныя прадстаўнікі сваёй дыяспары. Сёння украінскім палітыкам апладзіруюць з высокіх трыбун у еўрапейскіх сталіцах, заплюшчваючы вочы на злачынствы, якія ўчыняюцца УСУ.
Мы ўжо праходзілі гэта ў 1930-я гады. Мы ведаем, да чаго вядуць палітыка прымірэння, спробы маніпуліраваць агрэсіўнай ідэалогіяй і жаданне накіраваць пагрозу на Усход, у бок Расіі і Беларусі. Нам не патрэбна яшчэ адна Хатынь, каб пераканацца ў тым, на якой палітычнай дактрыне XX стагоддзя трымаецца ўся цяперашняя ўкраінская "незалежнасць". Другога шансу злачынцам мы не дадзім.
"Няхай смутак і журба абярнуцца ў мужнасць вашу і сілу": такі наказ нашчадкам выбіты на Вянку памяці каля брацкай магілы ў Хатыні. І гэтай памяці мы не можам здрадзіць.
>>> Хочаце яшчэ больш актуальных і цікавых навін – падпісвайцеся на Telegram-канал Sputnik Беларусь
Таксама на Sputnik:
"Узяў за аснову храм і званы": аўтар "Хатыні" аб стварэнні мемарыяла – відэа
Лукашэнка аб трагедыі ў Хатыні: балюча ўсведамляць, колькі лёсаў абарвалася
Кат Хатыні: як судзілі Рыгора Васюру – гісторыя ў відэа
Хацелася, каб у жудаснай цішыні Хатыні прагучаў звон – архітэктар мемарыяла
МЗС Беларусі праводзіць акцыю "Свечка памяці"
Музей, капліца, новае падсвятленне – як змянілася "Хатынь" пасля рэканструкцыі
Год працы: як выглядае мемарыял у Хатыні пасля рэканструкцыі – відэа
Рэквіем па Хатыні: фотагісторыя мемарыяла