Кастрычніцкія "паседжанкі", або Гатуем перадвясельныя стравы на "дзявоцкае лета"

Прыбраўшыся ў залатую сукенку, за вакном валадарыць восень, а ў народзе ўсё ніяк не жадаюць развітацца з цёплым летам. У верасні некалькі тыдняў цешыліся "бабіным летам", цяпер жа надышоў час "лета дзявоцкага", якое, згодна з народным календаром, цягнецца ад 14 да 21 кастрычніка. Калісьці менавіта гэтым часам вясковая грамада ўшаноўвала маладых дзяўчынак, якіх ужо прынялі "ў дзеўкі".

Каб паказаць сябе будучым жаніхам і іх сем’ям, напрацягу тыдня прыгожа апранутыя дзяўчаты імкнуліся як найчасцей бываць на вуліцы, шукалі нагоды па якой-небудзь справе зайсці да сваякоў і суседзяў. Таксама на гэтым тыдні, дні якога былі размеркаваны паміж дзяўчатамі, варажылі пра добры характар будучых маладух. Калі дні стаялі сонечныя, то і характар у дзяўчат павінен быў быць памяркоўны, добразычлівы, ласкавы.

У многіх народаў свету нацыянальнае адзенне з’яўляецца візітнай карткай. Не выключэнне і беларусы, у якіх нашэнне пэўных частак адзення адпавядала ўзросту, сацыяльнаму статусу, прыналежнасці да мясцовасці, рэгіёна Беларусі і нават стану здароўя (перыяд цяжарнасці).

Напрыклад, калі дзіця нараджалася, то яму апраналі першую кашульку і – незалежна ад полу – кашульку дзеці насілі да 6-7 гадоў, пасля чаго ім прапаноўвалі порткі і спаднічку.

Крыху пазней дзяўчынкам паверх сарочкі павязвалі фартушок, а па дасягненні юнацкага ўзросту ў адзенні дзяўчынкі адбываліся чарговыя перамены. Быць прынятай "у дзеўкі" азначала для 16-17-гадовай дзяўчынкі-падлетка, што яна дасягнула юнацкага ўзросту. З гэтага часу, паверх доўгай сарочкі, дзяўчына пачынала насіць верхнюю спадніцу і фартух.

Наяўнасць гэтых частак адзення для вясковай супольнасці азначала, што да дзяўчыны можна было засылаць сватоў.

"Дзявочага лета" з радасцю чакалі і дзяўчаты, і хлопцы. Бо па вечарах у хаце, дзе было шмат моладзі, наладжваліся "паседжанкі", каб у дзяўчат і хлопцаў была магчымасць бліжэй пазнаёміцца.

Кастрычніцкія вячоркі былі поўныя спеваў, танцаў, жартаў у бок хлопцаў і наадварот.

А таксама – рукадзелля, па якім вызначалася ўмельства будучай маладзіцы.

Усё гэта спрыяла стварэнню пар, пасля чаго неўзабаве адбывалася сватаўство, дзе і дамаўляліся аб часе правядзення вяселля.

Таксама на вячорках дзяўчатамі наладжвалася частаванне ўсялякім смакоццем, дзе яны стараліся паказаць сваю дамавітасць і майстэрства ў прыгатаванні страў. Дарэчы, хлопцы таксама без пачастункаў не прыходзілі!

Каб падтрымаць цудоўную традыцыю вясёлай кастрычніцкай "паседжанкі", падобную імпрэзу магчыма зладзіць і цяпер – напрыклад, у бліжэйшую суботу. І нават, калі надвор’е будзе не зусім цёплае, продкі заўважалі: нішто так не падымае добры настрой, як смачная ежа на вясёлых вячорках. Вось некалькі рэцэптаў лёгкіх у гатаванні старадаўніх страў.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Бульбу абабраць, зварыць, патаўчы, дадаць муку, яйка, дробна скрышаную і падсмажаную цыбулю, масла, соль, перамяшаць. Раскачаць з цеста валікі таўшчынёй у палец, нарэзаць іх кавалачкамі па 10 см, пасыпаць соллю і кменам. Пасля выкласці на змазаную маслам бляху і выпечы ў духоўцы.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Абабраць 20 (можна болей) невялікіх яблыкаў, выразаць зярняткі, зрабіўшы дзірку з аднаго боку, накласці туды любога густога варэння. Размяшаць некалькі жаўткоў з цукрам і мукой, змяшаць з узбітай пенай, мачаць у гэта цеста яблыкі так, каб яно пакрыла іх цалкам. Распусціць масла перамяшанае напалову са свежым свіным тлушчам, як звычайна на пончыкі, пакласці яблыкі ў кіпячы тлушч, накрыць і смажыць да румянага колеру.

Калі будуць гатовыя, дастаць друшляковай лыжкай у паўмісак, абсыпаць цукрам з карыцай і заліць сокам.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. У добра расцёрты тварог дадаць 1 няпоўную ст. л. кмену, смятану, соль і ўсё перамяшаць.

Падаць да варанай бульбы або зрабіць бутэрброды.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Яблыкі памыць, выдаліць асяродак. У працёрты тварог дадаць 2 яйкі, расцёртыя з цукрам, ванілін ці карыцу, старанна перамяшаць. Гэтай масай запоўніць яблыкі, паверхню якіх змазаць узбітым яйкам. Пакласці яблыкі на патэльню, падліць трошкі вады і запячы ў печы ці духоўцы.

Пры падачы на стол яблыкі паліць варэннем.