"Як машкара ўецца, так і ўраджай даецца…", або Майская кулінарыя з ганцавіцкім каларытам

Люблю май, бо нарэшце можна выехаць на прыроду, або далучыцца да працы на ўласным агародзе. Як кажуць: "Жаданая праца, як узыход сонца"!

Вока радуецца першай зялёнай цыбулі ды іншай зеляніне на градах, а душа спявае разам з птушкамі.

І калі б атрымалася ўзняцца ўвысь і глянуць на вёску зверху, то можна было б пабачыць бесперапынны людскі рух, пра які ў народзе казалі:

Яно і праўда, вясною ў хаце не ўседзіш, бо вясновы дзень год корміць. Ды і прыкмета, што камары прадказваюць надвор’е – хочаце верце, а хочаце праверце, – праўдзіць! У народзе верылі, што калі машкара лезе ў вочы, то будзе дождж, а калі яна ўвечары на захадзе сонца снуе то ўверх, то ўніз, што называецца "мак таўчэ", значыцца – зранку чакай добрае надвор’е.

А яшчэ кажуць, што як "машкара ўецца", то гэта на добры ўраджай і нават вельмі якасны. З гэтай нагоды продкі назіралі: ці шмат машкары, ці высока лятае і гэтак далей. Нават калматасць іх ножак мела нейкае значэнне. Акрамя таго, убачыўшы першых камароў, якія таўкуцца, гаспадыня брала жменю зямлі з-пад іх і рассыпала па градах, каб агародніна высока падымалася. А таксама несла гэтую зямлю ў гняздо да квактухі, каб увесь вывадак быў здаровы і не было страт на заморкі.

Дарэчы, прагнозы надвор’я складалі не толькі па паводзінах мошак, але і птушак. Напрыклад, як ластаўкі нізка лятаюць, то будзе дождж, а калі куры хаваюцца ад дажджу, дык ён хутка скончыцца.

Ды наогул, на працягу апошняга вясенняга месяца пільна сачылі за надвор’ем, каб даведацца: якім будзе лета? Гэта было патрэбна, каб удала весці гаспадарку і па магчымасці своечасова прадухіліць страты ўраджаю.

Так, у народным календары нашы старажытныя продкі прыкмячалі:

Вядома ж, такі народны гідрамет не заўсёды праўдзівы. Зрэшты ў сваіх меркаваннях сяляне, заўсёды спадзяваючыся на божую волю, казалі:

А вось аб няўмелых метэаролагах народ жартаваў:

Так ці іначай, але ж якое б ні было надвор’е, а працы заўсёды хопіць і ў полі, і ў хаце! І, перш за ўсё, гаспадыні, якой зранку трэба завіхацца ля печы, каб сям’я не засталася без абеду.

Сярод безлічы майскіх страў асабліва пажыўнымі выглядаюць кіслая капуста з рабрынкай і водарны бульбяны камяк, якія з даўніх часоў гатуюць у вёсцы Люсіна, што ў Ганцавіцкім раёне (Брэстчына).

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. У халодную ваду пакласці мяса і цэлыя бульбіны, крыху пасаліць, варыць 30-40 хв.

Выняць гаршчок з печы, дастаць з яго бульбу, растаўчы і зноў укінуць яе ў гаршчок разам з кіслай капустай (калі капуста перакісла, яе загадзя прамываюць у халоднай вадзе да патрэбнага смаку). Вараць у печы страву на працягу гадзіны ці болей.

Да капусты падаюць камяк. А каб было смачней, ядуць так: спачатку лыжкай зачэрпваюць бульбу, а потым яе заядаюць капустай.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Абабраць бульбу, заліць вадой, пасаліць, зварыць да мяккасці, патаўчы.

Нарэзаць дробна сала і цыбулю. На разагрэтую патэльню перш укласці сала, каб пусціла тлушч, дадаць цыбулю і ўсё пасмажыць, сочачы, каб цыбуля не высахла.

Пасля злучыць тоўчаную бульбу з цыбуляй і салам, перамяшаць і выкласці горкай на патэльню, у якой смажылася сала. Уставіць у печ і гатаваць да таго часу, каб зверху ўтварылася румяная скарынка.