На мінулым тыдні адшумела, адспявала Купалле, і вось ужо Пятрок з першым апалым лістком стаіць з усмешкай на парозе. 12 ліпеня царква ўшаноўвае апосталаў Пятра і Паўла. Лічылася, што ад гэтага дня лета ідзе на спад.
Ядро лета
Пятроў дзень або Пятрок – старадаўняе земляробчае свята, якое лічылі завяршэннем Купалля. Наліваліся каласы жыта і селянін прыкмячаў:
"Святы Пятро ў жыце ядро".
Святу папярэднічаў пост, працягласць якога кожны год розная, бо пачынаецца ён заўсёды праз тыдзень пасля Сёмухі. Цікава, што самая кароткая Пятроўка ці Петравіца цягнецца ўсяго 8 дзён, а самая працяглая – 42 дні.
Нягледзячы на тое, што гэты пост лічыцца не зусім строгім, яго невыпадкова называлі "Пятроўка-галадоўка", бо новы ўраджай яшчэ на полі, а ад старога амаль нічога не засталося. У Ельскім раёне так калісьці і казалі:
"Летом у Петроўку весілля не робяць... Петроўка – галадоўка, потому што старый хліб поелі, а нового не нажалі".
"Святы Пятро ў жыце ядро", - казалі продкі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Для гаспадарчай жа жывёлы было раздолле, балазе травы ў ліпені хапае. Яшчэ не так даўно амаль на кожным вясковым падворку меліся каровы, коні, авечкі і козы, і назапасіць на зіму сена было важнай справай. З гэтай нагоды на Палессі прыгаворвалі:
"Хто ў Пятроўку сена не косіць, той зімою ў сабак просіць".
Касьба – мужчынская справа і, вядома ж, галодны чалавек шмат не накосіць. Гэта цяпер у гаспадыні няма праблем у выбары прадуктаў для прыгатавання любой стравы, а даўней яна магла разлічваць толькі на тое, што было ў гаспадарцы ці ўжо паспела вырасці на градах.
Абед падчас касьбы
© Sputnik / Альфред Микус
Простыя рэцэпты
Стравы гэтага часу ў вёсцы былі простыя і не вызначаліся разнастайнасцю. І, тым не менш, у беларускай кухні шмат цікавых рэцэптаў ліпеньскіх кулінарных знаходак, якія ўжывалі менавіта ўлетку. Гатавалі з малака, яек і свежай рачной рыбы, у кубельцы яшчэ заставалася салёнае сала ды і птушка ў двары не пераводзілася.
Лапуны з кменам з ячменнай мукі
З чаго гатаваць:
1,5 шк. ячменнай мукі,
3/4 шк. пшанічнай мукі першага гатунку,
1 шк. малака,
15-20 г дражджэй,
кавалачак сала (па патрэбе),
2-3 ст. л. тлушчу,
1 ч. л. кмену,
1 ч. л. цукру,
1 ч. л. солі.
Сала ў печы
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Дрожджы расцерці з цукрам, дадаць цёплае малако, усыпаць муку, цукар, соль, кмен. Замясіць мяккае цеста. Раздзяліць на кавалкі і сфармаваць з іх лапуны памерам з далонь. Пакласці іх на змазаную тлушчам патэльню і даць падняцца.
Нарэзаць тонкімі скрылікамі сала і пакласці па скрыліку на кожны лапун зверху. Уставіць у печ (духоўку) і выпякаць, пакуль добра спячэцца.
Падаваць да рыбнай юшкі, супу ці булёну.
Юшка з бульбай
З чаго гатаваць:
400 г свежай рачной рыбы,
1 морква,
1-2 цыбуліны,
2 бульбіны,
перац (па патрэбе),
соль (да смаку).
Інгрэдыенты для рыбнай юшкі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Пачысціць рыбу, пакласці ў каструлю, заліць халоднай вадой.
Калі вада закіпіць, дадаць нарэзаныя кубікамі моркву, бульбу, цыбулю, перац, соль. Варыць на малым агні, пакуль згатуецца гародніна.
Смажанік
З чаго гатаваць:
1 кг бульбы,
3-4 цыбуліны,
1 ст. л. мукі,
0,5 шк. смятаны,
2-3 ст. л. тлушчу,
соль (да смаку).
Бульба лупленая да стравы
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Бульбу зварыць у лушпаях і пачысціць, пакуль гарачая. Вялікія бульбіны разрэзаць.
Муку падсмажыць на тлушчы да светла-залацістага колеру, дадаць смятану і расцерці. Усыпаць дробна скрышаную цыбулю, пасаліць і патрымаць усё на малым агні 5-7 хв.
Выкласці бульбу ў форму (ці на бляху) і заліць атрыманым соусам. Добра запячы ў печы (духоўцы).
Смачна есці!
Сала з хлебам – просты ліпеньскі абед
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Чытайце таксама:
Купалачка, або Нашы стравы каля вогнішча
"На святога Ціхана сонца ледзьве дыхае…", або Беларускі халаднік ад Радзівілаў да Капыля
"Харытон цягне лён…", або Гатуем макуху і блінцы па драгічынскіх рэцэптах