Нядаўна падвялі вынікі чарговага конкурсу на закупку кіно Міністэрствам культуры. На конкурс былі вынесеныя чатыры лота вытворчасці фільмаў рознай тэматыкі. На стварэнне гэтых фільмаў дзяржава выдзеліла каля пяці мільёнаў рублёў.
Па выніках конкурсу ў трох з чатырох намінацый перамагла ТАА "Першая КінаВідэаКампанія". Яна атрымала дзяржаўныя гранты на вытворчасць серыяла пра "Песняроў", фільма па кнізе Андруся Горвата "Радзiва Прудок" і серыяла "Дзесяць жыццяў Мядзведзя".
Права на яшчэ адну экранізацыю паводле кнігі Віктара Марціновіча "Сфагнум" па выніках конкурсу атрымала студыя "Дэмарш-фільм".
Аднак кампанія сцэнарыста Андрэя Курэйчыка "Безбуслоу Артс" і Тэлевізійны прадзюсерскі цэнтр напісалі ў МАРГ скаргу на вынікі тэндэру дзяржзакупак, які праводзіла Міністэрства культуры.
Праз дзень пасля гэтага Міністэрства культуры адмяніла вынікі конкурсу. Выдзяленне грошай у цяперашні час прыпынена.
Аб адносінах да таго, што адбываецца ў нашай кінаіндустрыі Sputnik спытаў у ўдзельнікаў конкурсу і ў Міністэрства культуры.
Курэйчык: За гэтыя грошы можна зняць не 4, а 12 праектаў
"Мы з выпускніком нашай Акадэміі мастацтваў маладым рэжысёрам заяўлялі на конкурс праект пра дасягненні Беларусі ў катэгорыі "рэжысёрскі дэбют". Наш фільм называецца "Першакурснікі". Гэтая гісторыя пра мінскіх студэнтаў-айцішнікаў, якія мараць зрабіць нейкае карыснае прыкладанне. Пры гэтым яны ўлюбляюцца, сварацца, гэта такое лірычнае кіно накшталт "Я крочу па Маскве", толькі сучаснае беларускае. Да гэтага мы прапаноўвалі яго "Беларусьфільму", але там цяпер вельмі сумная сітуацыя", - распавядае Курэйчык.
Яго праект не атрымаў дзяржаўнага фінансавання, аднак абурэнне сцэнарыста выклікалі не вынікі тэндэру.
"Праблема, з-за якой я напісаў скаргу на вынікі конкурсу, гэта, на мой погляд, завышаныя цэны. Па маіх ацэнках, за суму, выдзеленую на чатыры лота, можна зняць не чатыры, а 12 праектаў.
На конкурс падаваліся 17 кампаній, а магчымасць працаваць атрымалі толькі дзве, хоць маглі падтрымаць значна больш творчых людзей", - упэўнены Курэйчык.
Сам ён удзельнічаў у стварэнні чатырох карцін у Беларусі, сярод іх фільмы "ГараШ", "PARTY-ZAN фільм" і іншыя. Усе праекты былі зняты без прыцягнення дзяржаўных сродкаў і ўсе акупіліся ў пракаце.
Зыходзячы з уласных выдаткаў, Курэйчык не можа растлумачыць, як былі сфармаваныя бюджэты, выдзеленыя для вытворчасці фільмаў Мінкульта.
"На працягу многіх гадоў абсалютным манапалістам на вытворчасць фільмаў за бюджэтныя сродкі была нацыянальная кінастудыя, якая выйгравала ўсе конкурсы. Яе трэба было падтрымліваць з усіх сіл, таму што там штат некалькі сотняў чалавек, вялізныя плошчы, камуналка, рамонты і іншае. Разумеючы гэта, Мінкульт фармаваў цану кіно з асобным артыкулам "унутрыстудыйныя выдаткі". З-за гэтага было цяжка прыцягваць расійскіх і іншых замежных інвестараў і партнёраў, таму што яны не разумелі, што гэта за артыкул, які не мае дачынення да фільма, але на якую патрабуюць палову бюджэту", - тлумачыць Курэйчык.
У гэты раз "Беларусьфільм" у тэндэры на дзяржзакупку кіно не ўдзельнічаў з-за вялікай колькасці даўгоў. Аднак з вынікамі конкурсу сцэнарыст ўсё роўна не згодны.
"Мы прасілі на свой праект 165 тысяч долараў. Выйграў праект, які прасіў у два разы больш грошай. Але ў мяне прэтэнзія не да творчых людзей, якія выйгралі, яны ўсе мае калегі і ўсе вельмі таленавітыя. Я не разумею, як разлічваўся гэты бюджэт . У Мінкульце мне патлумачылі, што кошт не з'яўляецца асноватворным крытэрам, што на вынік уплывае меркаванне камісіі", - здзіўляецца Курэйчык.
Ён лічыць меркаванне камісіі, сфарміраванай міністэрствам, суб'ектыўным. Членамі камісіі па дзяржзакупак кіно з'яўляюцца шэсць прадстаўнікоў Мінсітэрства культуры, уключаючы першага намесніка міністра, бухгалтара, фінансіста, юрыста, таксама тры прадстаўнікі "Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы", галоўны рэдактар часопіса "На экранах" і па адным прадстаўніку БДАМ, Белтэрадыёкампаніі і дырэктар аднаго з кінатэатраў.
Кажучы пра рэжысёра, з якім сцэнарыст збіраўся працаваць над заяўленым праектам, ён пазначыў яшчэ адну праблему.
"На навучанне аднаго рэжысёра, як мне стала вядома ў Акадэміі мастацтваў, затрачваецца сто тысяч долараў. Для іх закупляецца абсталяванне, камеры, камп'ютары, ім вылучаюць сродкі на курсавыя і дыпломныя працы. Гэта вельмі дарагія спецыялісты, іх набіраюць рэдка, выпускаюць адзін раз у пяць гадоў. А потым ім не даюць здымаць!", - дзеліцца Курэйчык.
Ён не хавае, што ўзрадаваўся адмене вынікаў тэндэру, і спадзяецца, што ўсе праекты чакаюць новыя конкурсы, якія "будуць абвешчаныя па новых правілах".
Сярод асноўных патрабаванняў да конкурсу, сцэнарыст называе выключэнне манаполіі, якое гарантуе добрасумленную канкурэнцыю.
"Хацелася б, каб у нас, як у калегаў у Расіі, Украіне, Казахстане, працавала сістэма адкрытых пітчынгаў (прэзентацыя кінапраекта з мэтай знаходжання інвестараў самімі сцэнарыстамі, рэжысёрамі, прадзюсарамі - Sputnik)", - выказвае сваю прапанову сцэнарыст.
Таксама ён выступае за павелічэнне колькасці лотаў шляхам аптымізацыі цэнавых параметраў і змяненне складу камісіі, якая адказвае за правядзенне конкурсу.
Лабковіч: пад пытаннем лёс двух праектаў і праца ста чалавек
Кінапрадзюсар Віктар Лабковіч не хавае таго, што засмучаны тым, што адбылося.
"Калі ты падаешся на конкурс, гэта азначае, што ты прымаеш правілы гульні і разумееш, што не можаш фармаваць камісію або рэгуляваць крытэрыі адбору. У сувязі з адменай вынікаў конкурсу цяпер пад пытаннем лёс двух праектаў, а гэта праца мінімум ста чалавек", - кажа Лабковіч.
Ён не выключае таго, што вынікам скаргаў стане памяншэнне бюджэтаў на дзяржзакупку кіно, якая і так, на яго погляд, недастатковая.
"На вытворчасць кіно дзяржава ў нас і без таго вылучаюць 5-6 мільёнаў долараў, пры тым што яшчэ ў 2012 годзе вылучала 10 мільёнаў", - удакладніў прадзюсар.
Ён лічыць, што кошты апошняга конкурсу былі сфармаваныя аб'ектыўна.
"Міністэрства культуры адправіла ўсім арганізацыям, якія звязаны з кінавытворчасцю, апытанне аб тым, што б яны хацелі зняць і з якім бюджэтам. Усё рабілі свае цэнавыя прапановы, вывучыўшы якія і было сфарміравана чатыры лота", - тлумачыць Лабковіч.
Не згодны ён з Курэйчыкам і ў дачыненні да выдаткаў на вытворчасць фільмаў.
"Кошт фільма залежыць ад сцэнара. Я сам здымаў кіно і за сто тысяч долараў. Гэта можа быць камерная драма альбо лёгкі трылер. Каманда у такім выпадку працуе "за перамогу" з мінімальнымі ганарарамі. І сам працэс максімальна спрошчаны, няма касцюмера, усе вымушаныя здымацца ў сваёй вопратцы і іншае. Але калі праца гістарычная, нават адносіцца да 70-80 гадам мінулага стагоддзя, гэта ўжо зусім іншыя выдаткі", - упэўнены кінапрадзюсар.
Яго кампанія вядомая гледачам па дакументальнага фільма "Дэбют", які быў прадстаўлены на Оскар ад нашай краіны, фільмамі "Унутры сябе", "Сляды апосталаў" (сумесна з "Беларусьфільмам"), кліпам "8 сакавіка" і іншымі праектамі.
Лабковіч не лічыць вынікі апошняга тэндэру і перамогу сваёй кампаніі не сумленнымі і распавядае, што да гэтага яны бралі ўдзел больш, чым у 25 конкурсах мінкульту з 2012 года і выйгралі фінансаванне толькі двух сумесных з "Беларусьфільмам" праектаў.
Пры гэтым праца над другім "Сляды апосталаў -2" да гэтага часу не завершана з-за даўгоў кінастудыі.
"На гэтым конкурсе ёсць тры крытэрыі ацэнкі, і грошы - толькі адзін з іх. Таксама ўлічваецца мастацкая частка і значнасць рэжысёра. Мы падавалі праекты, якія не напісаныя на каленцы за суткі, а над якімі працавалі па некалькі гадоў.
Напрыклад, над сцэнарам фільма пра Мулявіна мы працуем шэсць гадоў, пра Мядзведзя - два гады, па "Радзiва Прудок" працы вядуцца чатыры гады. Да матэрыялаў, прадстаўленых на конкурс, мы прымацавалі яшчэ і тызер (рэкламнае паведамленне, якое змяшчае частка інфармацыі аб прадукце, але пры гэтым сам тавар поўнасцю не дэманструецца - Spytnik), каб камісія магла ўбачыць стылістыку і падачу матэрыялу. Не ведаю, хтосьці яшчэ прыкладаў тызер ці не", - распавядае Лабковіч.
Ён сцвярджае, што прапанаванага дзяржавай фінансавання для рэалізацыі праектаў ўсё роўна не хопіць і што кампанія першапачаткова разлічвала укладваць у іх і ўласныя грошы.
"Напрыклад, нашы расійскія партнёры ацэньваюць праект пра Мядзведзя ў паўтара мільёна долараў. Міністэрства культуры магло нам даць 750 тысяч долараў. Яшчэ столькі ж мы гатовыя былі знайсці самастойна", - дзеліцца прадзюсар.
Ён кажа, што незалежна ад далейшага развіцця падзей з вылучэннем дзяржаўных сродкаў, заяўленыя праекты "Першая КінаВідэаКампаніі" усё роўна мае намер рэалізаваць.
У той жа час прадзюсар згодны з тым, што ў Беларусі няма "інстытуцыі кіно".
"У нас ёсць Гільдыя прадзюсараў і вытворцаў. І мы даўно кажам, што немагчыма рабіць кіно праз закупкі. Гэта прыраўнавана да таго, як закупіць цвікі.
Мы выступаем за адкрыты конкурс, прапануем рабіць пітчынг. І ў 2014 годзе ў нас праходзілі пітчынг і ў камісіі ў тым ліку былі драматургі і іншыя дзеячы, блізкія да кіно. Пры гэтым усё роўна ўсе конкурсы выйграваў "Беларусьфільм", - удакладняе Лабковіч.
Мінкульт: Чакайце адказу
Sputnik накіраваў міністру культуры Юрыю Бондару шэраг пытанняў, у тым ліку і пра тое, чаму былі адмененыя вынікі конкурсу, як фармуецца яго бюджэт, наколькі паспяховымі былі праекты, якія выйгралі конкурс у папярэднія гады, і, нарэшце, калі і па якіх правілах будзе праведзены новы конкурс.
На момант выхаду артыкула пісьмовыя адказы атрыманыя не былі. Усе спробы пагаварыць па тэлефоне з першым намеснікам міністра Наталляй Карчэўскай, якая ўзначальвае камісію па дзяржзакупках кіно, былі спынены на ўзроўні прыёмнай міністэрства.
"Гэта наша права, выбіраць форму адказу, і мы яе абралі, гэта будзе пісьмовы адказ. Я не збіраюся вам прадстаўляцца, чакайце адказу", - сказалі ў прыёмнай міністра.
Як толькі будзе атрыманы адказ, Sputnik яго апублікуе.
