"Май – жывёлу ў поле пхай!", або Абед на скорую руку
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Падпісацца
Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае, што трэба рабіць, каб карова не страціла малако, і чаму малочныя стравы ў травеньскай гаспадарцы самыя папулярныя.
У вёсцы кажуць, што май – "кароўскі" месяц. Гэта таму, што цёплае надвор’е, якое ўсталявалася ў апошні месяц вясны, спрыяе росту траў і гаспадары, якія маюць кароў, выганяюць іх на пашу.
Маўляў: "Май – жывёлу ў поле пхай!"
Малочная карміцелька
Раней вечарамі, калі каровы вярталіся з поля, кожная вёска поўнілася спеўнымі галасамі жанчын, якія заклікалі сваіх Мілак, Зорак, Рабін, Красуль, Белак да цёплых рук гаспадыні, а тыя ў адказ нецярпліва рыкалі. На жаль, цяпер гэта вячэрняя песня ўжо рэдкасць, а па малако большасць ходзіць у краму.
І ўсё ж ці бачыў хто, як гаспадыня збіраецца даіць карову? Ідучы ў хлеў, яна бярэ з сабой чыстую даёнку, цадзілку і кавалачак хлеба для пачастунка з абавязковымі ласкавымі словамі. У гэтай штодзённай дзеі для жанчыны ёсць пэўная доля хвалявання, бо колькасць малака ў даёнцы залежыць ад здароўя, кармлення і адпачынку каровы. Карова дае малако і, калі парушаюцца звыклыя для яе ўмовы даення, то малака можа быць меней.
Карова
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Да таго ж жывёла бывае прывязаная да сваёй гаспадыні, ды так, што нікога іншага да сябе не падпусціць. Таму, калі жанчына адсутнічае, гэта можа стаць праблемай. На памяць прыходзіць кур’ёзны выпадак, калі даіць карову давялося мужыку, які пераапрануўся ў вопратку жонкі і з хусткай на галаве неяк справіўся з задачай. Праўда нехта з вяскоўцаў у такім выглядзе яго ўсё ж угледзеў, што стала прычынай для смеху на доўгі час.
Не ведаю як вы, а я вельмі люблю малочныя стравы і гатова іх есці амаль штодня. Без малочнага ў мяне псуецца настрой. Пра такіх, як я, кажуць "малочная душа". І гэта не дзіва, бо ў дзяцінстве пашанцавала гадавацца на малацэ і смятане.
Цяпер пра тое малако нагадвае толькі калекцыя старых збанкоў і глечыкаў на паліцы. Здаецца, зазірнеш у каторы – і ўбачыш у сярэдзіне ўсмешлівы твар бабулі:
"Што, выгаладалася? З’еш малака з хлебам".
Накрыты льняной сурвэткай глечык з "салодкім"малаком, або, як яшчэ кажуць, "пастаялачкай", ніколі не прыбіраўся са стала, пі – колькі хочаш. А якое ж яно было смачнае ў прыкуску з лустай "чорнага"хлеба!
Стравы для "малочнай душы"
Травень – гарачы на працу месяц. Гаспадыні працягваюць завіхацца ў гародзе, і таму ежу гатуюць пераважна простую. Найбольш папулярныя гэтым часам разнастайныя халаднікі і найперш – з кіслага малака, цыбулі і кропу. Ядуць іх з варанай бульбай, таўканіцай з заскварай ці жытнім хлебам. Пасля севу звычайна застаецца яшчэ шмат бульбы, і таму яе часта кампануюць з малочнымі прадуктамі.
Халаднiк з кicлага малака
З чаго гатаваць:
1 л кіслага малака,
пер’е цыбулі,
зеляніна кропу,
соль (да смаку).
Халаднік
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць.У кіслае малако (замест яго можна ўжыць сыраквашу ці кефір) укрышыць цыбулю і кроп, прысаліць.
Да халадніку падаць засквараную бульбяную кашу – таўканіцу.
Таўканіца
З чаго гатаваць:
8-10 бульбін,
100 г сала,
1-2 цыбуліны,
соль (да смаку).
Бульба на таўканіцу
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Бульбу абабраць, зварыць, патаўчы, асобна пасмажыць крыху дробна парэзанага сала (саленага або свежага). Пакрышыць галоўку цыбулі і ўкінуць у тлушч, каб падсмажылася да залатога колеру. Перамяшаць усё гэта з бульбай.
Сыракваша
З чаго гатаваць:
0,6 л кіслага малака,
0,4 л малака,
2 ч. л. цукру
Лепшы напой у працы ды ў спёку
© Pixabay
Як гатаваць. Кіслае малако паставіць у выпаленую печ у лёгкі дух ці нагрэтую духоўку на 7-10 хв., каб утварыўся мяккі тварог. Выняць, адцадзіць сыроватку. У тварожную масу дадаць малако (вяршкі), цукар, асцярожна перамяшаць.
Падаваць да бліноў.
Тварожныя піражкі да кісялю
З чаго гатаваць:
500 г тварагу,
1 шк. мукі,
1 яйка,
2 ст. л. смятаны,
1 ст. л. цукру,
0,5 ч. л. соды,
3 ст. л. цукровай пудры,
тлушч да смажання,
соль.
Традыцыйныя тварожнікі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Тварог добра расцерці, дадаць муку, яйка, смятану, соль, цукар, перамяшаць. Атрыманае цеста раскачаць тонкімі каўбаскамі, нарэзаць іх брусочкамі даўжынёй 8-10 см. Смажыць у вялікай колькасці тлушчу да залацістага колеру.
Гатовыя піражкі выкласці на папяровую сурвэтку, каб выдаліць лішкі тлушчу, і пасыпаць цукровай пудрай. Асобна падаць фруктовы кісель.
Запяканка з бульбы і тварагу
З чаго гатаваць:
8 бульбін,
1 кг тварагу,
1 яйка,
1 шк. малака,
1 ст. л. сметанковага масла,
соль (да смаку)
Як гатаваць. Перацерці тварог праз сіта, дадаць соль, яйка, малако, перамяшаць. Бульбу абабраць, зварыць, нарэзаць скрылікамі, акуратна перамяшаць з тварагом.
Атрыманую масу выкласці ў форму, змазаную маслам, абкласці зверху кавалачкамі масла і запякаць у духоўцы да ўтварэння залацістай скарынкі.
Смачна есці!
Чытайце таксама:
Смак беларускага жэньшэню, або Далікатэсы з дзьмухаўцоў
"Не тая рыба, што ў рацэ…", або Абед са смакам селядца і карпа
"Хлеб святой Агаты не пусціць бяды да хаты", або Грачанік па-маларыцку
