Лебяда і шпінат на ліпеньскім стале: сакавітыя стравы ад спраўнай гаспадыні
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Падпісацца
Этнограф Ларыса Мятлеўская распавядае, чаму лебяда на градах зусім не пустазелле і як з дапамогай шпінату і іншай зеляніны можна прыгатаваць сапраўдныя беларускія далікатэсы.
Сакаўны ліпень гоніць гаспадыню ў агарод не толькі працаваць, але і збіраць першы ўраджай агародніны. Яшчэ няма першай бульбы, агуркоў і кабачкоў – на вёсцы яны толькі пачынаюць спець. Але ўжо добра падрасла цыбулька, кроп, пятрушка і шпінат, ды там-сям красуецца сакавітая лебяда. Выдатна, бо з усяго гэтага атрымаецца прыгатаваць смачныя і карысныя для здароўя стравы!
Сваячніца шпінату
У ліпені, прынамсі як і ў іншыя месяцы лета, жаночай работы, як кажуць, рабіць не перарабіць! Гаспадар вядома ж крыху дапамагае любай жонцы, якая цяпер часта занята і на вытворчасці, але традыцыйна толькі крыху. Пра тое ў народзе здаўна была показка:
"Мужык у жаночае рабоці столькі паможэ, сколькі кот наплачэ, не то што ена, гарутніца".
У ліпень найпершая і важная справа ў гаспадыні – поліва град
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Сярэдзіна лета звычайна багатая на клопаты. Аднак сярод іх найпершая і важная справа ажно да жніва – поліва град. Калі цяпер самой даводзіцца палоць грады і трымаць у руках рознае пустазелле, часам узгадваю бабуліну прыказку:
"Калі ў гародзе лебяда –
гаспадыні не бяда,
а як брыца ды макрыца,
памажы ты мне, сястрыца!"
І сапраўды, зацятым агароднікам добра вядома, што з брыцай і макрыцай змагацца нялёгка, хоць і макрыца ядомае пустазелле. Іншая справа – лебяда.
На ўрадлівых глебах лебяда заўсёды буяе, а яе сакавітае лісце прываблівае зрок. Сапраўды, з даўніх часоў блізкая сваячка шпінату вырошчвалася як агародная культура. Таму, калі пагартаць старадаўнія кулінарныя кнігі, можна вышукаць нямала кулінарных рэцэптаў страў, у складзе якіх красуецца шпінат ці лебяда.
Лебяда ў агародзе
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Не аднойчы звярталіся па гэтыя расліны і ў маёй сям’і. Так, часам пяклі пірагі, сярэдзіну якіх начынялі лебядой (а яшчэ варанымі яйкамі і смажанай на алеі цыбуляй з грыбамі). Бабуля паходзіла з заможнай сям’і, і такія пірагі былі ўспамінам аб яе дзяцінстве. Лебяду тушылі на масле ці алеі да мяккасці і крышылі, асобна смажылі вараныя сухія грыбы з цыбуляй, усё разам з яйкам перамешвалі, салілі і дадавалі здробнены зялёны кроп. І гэтым начынялі дражджавое цеста (мяркую, сёння смачна атрымліваецца і са слаёным). Калі ж у бабулі бракавала часу, яна замест цеста пякла тоўстыя бліны, якія перакладала начынкай і пакідала на пэўны час пад сурвэткай. З’ядалася ўсё хутка і ніякіх нараканняў не было!
Такія пірагі – гэта страва больш шляхецкая, мяшчанскай кухні. На вёсцы ж часцей лебяду дадавалі разам са шчаўем і маладой бурачнай націнай у першыя стравы, якія варылі як посныя, так і на мясной костцы.
Часцей лебяду дадавалі разам з маладой бурачнай націнай у першыя стравы
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
На продкавай кухні
У кулінарнай спадчыне Беларусі са шпінатам і лебядой багата цікавых рэцэптаў. Дарэчы, вось некалькі не вельмі складаных з іх, якія пры нагодзе можна паспрабаваць прыгатаваць.
"Шпінат або лебяда"
З чаго гатаваць:
800 г шпінату (лебяды),
1 ст. л. мукі,
1 ст. л. масла,
1 шк. булёну (малака),
1 ч. л. цукру,
соль (па патрэбе).
Як гатаваць. Шпінат або лебяду перабраць і добра памыць, адлучыўшы ад карэнчыкаў, абтрэсці ад вады. Укінуць у кіпячую падсоленую ваду. Як стане мяккай – перакласці ў халодную ваду, апаласнуць, адціснуць і працерці праз сіта. Распусціць лыжку масла, змяшаць з такой жа колькасцю мукі. Развесці булёнам ці малаком і закіпяціць. Пакласці ў гэтую вадкасць шпінат або лебяду, перамяшаць, пасаліць і пасаладзіць, моцна нагрэць, але не кіпяціць, бо страва счарнее. Дарэчы, для прыгатавання гэтай стравы можна выкарыстаць бацвінне радыскі, салаты або маладой крапівы, аднак тады разводзіць страву трэба толькі булёнам.
Сакавітая лебяда
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Падаваць з падсмажанымі грэнкамі, выпускнымі яйкамі, амлетам ці падсмажанай цялячай пячонкай.
Салата са свежай лебяды
З чаго гатаваць:
100 г лебяды,
1 невялічкая цыбуліна (25 г),
15 г алею,
1-2 зубкі часнаку,
воцат,
перац (да смаку),
соль (па патрэбе).
Як гатаваць. Лебяду перабраць, памыць, падварыць у гарачай падсоленай вадзе, даць сцячы, ахаладзіць і нарэзаць. Нашаткаваную цыбулю спасераваць, ахаладзіць і перамяшаць з лебядой. Заправіць часнаком, расцертым з воцатам.
Крышаная лебяда
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Салата са шпінату
З чаго гатаваць:
80 г шпінату,
1/2 яйка,
25 г морквы,
25 г цыбулі рэпкі,
20 г алею,
соль.
Як гатаваць. Зваранае яйка нарэзаць долькамі, буйна натаркаваць моркву. Шпінат перабраць, памыць, накрышыць саломкай і перамяшаць з нарэзанай цыбуляй, морквай і соллю. Выкласці ўсё ў салатнік, упрыгожыць долькамі яйка і заправіць алеем.
Шпінат – вельмі карысная на кухні зеляніна
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Салата са шчаўя і шпінату
З чаго гатаваць:
50 г шпінату,
50 г шчаўя,
1/2 яйка,
25 г морквы,
зеляніна кропу,
40 г алею,
часнок,
спецыі (да смаку),
соль (па патрэбе).
Як гатаваць. Шпінат і шчаўе перабіраюць, мыюць і сякуць разам са сцяблом, дадаюць крышанае яйка, кроп, часнок, соль і запраўляюць алеем. Можна гатаваць і інакш: падрыхтаваную зеляніну прыварваюць у невялікай колькасці вады, а затым злучаюць з астатнімі кампанентамі і запраўляюць алеем.
Маладое шчаўе ў спалучэнні са шпінатам надаюць асаблівы смак салатным стравам
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Катлеты са шпінату
З чаго гатаваць:
100 г шпінату,
100 г бульбы,
10 г паніровачных сухароў,
1/2 яйка,
6-8 г цыбулі рэпкі,
6 г пятрушкі,
15 г алею,
соль (па патрэбе).
Як гатаваць. Шпінат перабіраюць, мыюць і буйна сякуць, соляць, прыварваюць 7-8 хв. Адціскаюць, злучаюць з тоўчанай бульбай, сухарамі, яйкам, нашаткаванай цыбуляй і пятрушкай. Масу перамешваюць і фарміруюць катлеты, паніруюць у сухарах ці муцэ і смажаць у фрыцюры.
Смачна есці!
Чытайце таксама:
Ад Тыбета да Беларусі, або Рабарбар – гэта смачна!
"Каб авёс вялікі парос": гатуем старажытныя стравы і лекі з "конскай" расліны
Смак беларускага жэньшэню, або Далікатэсы з дзьмухаўцоў
