Як ПЦР дома: тэсты на антыген да каронавіруса хутка з'явяцца ў аптэках

Sputnik даведаўся, калі навінка з'явіцца ў продажы, як яна працуе і ці такія дакладныя экспрэс-тэсты на каронавірус.

Яшчэ да прыходу COVID-19 у Беларусь, у рэспубліцы ўжо былі свае рэагенты, неабходныя для ПЦР-даследаванняў - іх аператыўна распрацавалі ў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. З часам метады дыягностыкі мяняліся, з'яўляліся новыя спосабы выяўлення каронавіруса, скарачаўся перыяд чакання вынікаў.

На прадпрыемстве "Гасразліковая доследная вытворчасць Інстытута біяарганічнай хіміі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ("ГДВ ІБАХ НАНБ") вырабляюць і набор рэагентаў для вызначэння антыцел - імунаглабулінаў M і G - у крыві, сываратцы крыві і плазме імунахраматаграфічным метадам (ІФА). Пад дзеяннем рэагента наяўныя ў крыві антыцелы з ім звяжуцца, а спецыяльны прыбор "асветліць" раствор і раскажа аб наяўнасці імунітэту. Такія тэсты былі вельмі папулярныя ў першую хвалю, зрабіць іх можна было ў многіх паліклініках і прыватных лабараторыях. Дакладнасць - высокая.

Яшчэ адзін варыянт "хуткай" дыягностыкі, які шырока ўжываўся ў першую хвалю, – экспрэс-тэсты на выяўленне імунаглабулінаў па кропельцы капілярнай крыві. Яны даўно ўжо ёсць практычна ў кожнай аптэцы. Таксама распрацоўка гэтага прадпрыемства.

І вось доўгачаканая навінка – экспрэс-тэст на антыген каронавіруса, не менш дакладны, чым ПЦР: па ўзятым мазку за 10 хвілін можна вызначыць, ці хворы чалавек на COVID-19 ці не.

Для пачатку раскажам пра экспрэс-тэсты, якія ўжо некалькі месяцаў як ёсць у аптэках. У пачатку пандэміі такія тэсты атрымлівалі з Кітая, і яны нядрэнна дапамагалі на першых парах, калі гэта быў ці ледзь не адзіны спосаб высветліць, ёсць антыцелы ў крыві перахварэлага ці не.

Гэтыя тэсты падобны да тэстаў на цяжарнасць, прынцып той жа. Кропелька крыві плюс некалькі кропель буфернага раствора. Калі ёсць рэакцыя антыцел з гэтым рэагентам, насупраць патрэбнай адзнакі выявіцца палоска. Як толькі асвоілі сваю вытворчасць, тэсты сталі даступныя для ўсіх ахвочых у аптэках.

У скрыначцы ёсць усё неабходнае, каб правесці даследаванне дома: тэставая касета, дзве піпеткі, флакон спецыяльнага раствору, інструмент для праколвання скуры, вільготная сурвэтка і інструкцыя. Вынік - за 15 хвілін.

Праверана: тэсты працуюць на ўсіх штамах. Праўда, яны не дадуць адказ, ёсць у прышчэпленага чалавека антыцелы ці не, таму што ўзаемадзейнічаюць з вызначанай часткай каронавіруса – N-бялком. У вакцыне "Спутник V", напрыклад, выкарыстоўваецца S-бялок. Таму для тэста патрэбны іншыя рэагенты.

А вось экспрэс-тэсты на антыген да каронавіруса ў наш час становяцца ўсё папулярнейшымі.

Беларуская распрацоўка ўжо даўно на ўзбраенні ва ўрачоў у бальніцах: такія тэсты зручныя, хутка даюць адказ аб наяўнасці каронавіруса пры шпіталізацыі і параўнальныя па дакладнасці з ПЦР. І хоць методыка крыху іншая, нават спосаб забору такі ж - ватным тампонам з насаглоткі.

Навукоўцы тлумачаць прынцып працы такога тэста: антыген - гэта драбнюткая частка чужароднага для арганізма рэчыва, якая трапіла разам з вірусам (антыцелы выпрацоўваюцца супраць такіх антыгенаў). Калі метадам ПЦР шукаюць РНК віруса, то па сутнасці антыген - гэта бялок, "які сядзіць" на гэтым РНК. Гэта значыць тэст на антыген - меней затратны па часе і неабходных рэсурсах, але вельмі інфарматыўны і дае адназначны адказ, ёсць у арганізме інфекцыя ці не.

Хутка такія экспрэс-тэсты з'явяцца ў аптэках. Падчас разгару чацвёртай хвалі, калі часам атрымаць накіраванне на ПЦР не так проста, а чакаць вынікаў можна некалькі дзён, навінка, мяркуючы па ўсім, будзе карыстацца вялікім попытам.

Кожная партыя тэстаў праходзіць абавязковы кантроль у лабараторыі. На першых этапах такая работа наладжвалася ў інфекцыйнай бальніцы, дзе хворых тэсціравалі на розных тэст-сістэмах. На аснове гэтых забораў ад рэальных пацыентаў стварылі свае панэлі з розным тытрам антыцел. Гэтымі станоўчымі пробамі правяраюць тэсты з кожнай партыі - глядзяць іх адчувальнасць і дакладнасць.

Ёсць у прадпрыемства "ГДП ІБАХ НАН Беларусі" і яшчэ адна цікавая распрацоўка - тэст-сістэма, якая адначасова "нацэлена" на выяўленне і каронавіруса, і некалькіх разнавіднасцяў віруса грыпу. Калі ў чалавека ёсць прыкметы захворвання, то такі экспрэс-тэст мог бы даць адказ, якая менавіта інфекцыя ў арганізме.

"Але не ўдалося правесці яго выпрабаванні: у перыяд каронавіруса ў інфекцыйных бальніцах не было пацыентаў з грыпам, на якіх можна было б праверыць такія тэсты", - расказвае Наталля Смелякова.

Пакуль жа галоўная задача - закрыць патрэбнасці бальніц у экспрэс-тэстах на антыген да каронавіруса, каб пастаўляць іх у патрэбнай колькасці для індывідуальнага выкарыстання ў аптэкі. Вытворцы ўпэўнены, попыт у разгар пандэміі будзе немалы.