Купалачка, або Нашы стравы каля вогнішча

Ліпень – сярэдзіна лета, а самае прыгожае і чароўнае свята месяца, безумоўна, – Купалле.

Беларусам шанцуе! Мы сустракаем Каляды і Купалле па два разы на год па старым і новым стылі. Летняя ўрачыстасць у гонар сонца і агню адбываецца з 23 на 24 чэрвеня і з 6 на 7 ліпеня. У гэтыя дні святкуюць адразу два святы Купалу і Яна (святы Іаан Прадцеча). Так і спяваюць:

Сонца, якое да гэтага часу падымалася ўсё вышэй і вышэй, пасля летняга сонцастаяння павольна коціцца да цёмных калядных вечароў. Але ж да іх яшчэ далёка, а сённяшняе свята – нагода пашукаць папараць-кветку.

Купалле здаўна лічылася святам, перш за ўсё, моладзі і кахання. Аднак у ім прымалі ўдзел усе жадаючыя (пры гэтым паводзячы сябе адпаведна ўзросту), бо спаць у гэтую ноч было немажліва. Тым больш, што жанчын, якія не святкавалі Купалу, лічылі ведзьмамі і кпілі з іх. Для астатніх, хто не святкаваў Купалле, у абрадавых песнях таксама было прапісана пакаранне:

Таму, каб нават жартам не быць "пакараным" у самае забабоннае свята, чаму б не падтрымаць старажытную традыцыю і не пасядзець каля вогнішча разам з сябрамі? А яшчэ – спяваць любімыя песні, скакаць праз агонь ці назіраць, як гэта робяць іншыя, і ласавацца стравамі, прыгатаванымі да гэтага вечара загадзя.

Дзяды верылі, што ў купальскі час здзяйсняецца нейкі пераварот у свеце: дрэвы, звяры, жывёлы вядуць паміж сабой гаворку і шэпчуцца ў лузе травы. На Купалле сустракаюцца разам усе стыхіі – агонь, вада, зямля і паветра, і ўсе яны ў гэты час на службе ў чалавека. Праўда, кожны карыстаецца імі, як разумее. Напрыклад, зяляркі і пчаляры – на карысць чалавеку, а вось ведзьмы імкнуцца прычыніць максімальную шкоду.

Дарэчы, ці ведаеце, як распазнаць сярод суседак ведзьму? Яна у гэты дзень абавязкова прыйдзе па запалкі! Сцеражыцеся, падумайце "соль ёй у вочы" і нічога не давайце!

Чым абараняцца ад шкоднага ўздзеяння купальскіх чараўніц? Ад продкаў захаваліся містычныя парады:

Таксама продкі, каб засцерагчы сябе ад шкоднага ўздзеяння ведзьмаў, якія ператвараліся па народных павер’ях у жаб, змей ці яшчарак і імкнуліся трапіць у хлеў, каб "адабраць" малако ў кароў, заездзіць да смерці коней, – паўсюдна каля дзвярэй і вокнаў затыкалі галінкі палыну і крапівы, вешалі на сцены вянкі з асвечанага ў царкве купальскага зелля, малявалі дзёгцем крыжы на ілбах кароў і для большай вагі затыкалі над дзвярыма грамнічную свечку. Кажуць, раніцай можна было пабачыць, ці прыходзіла чараўніца. Калі прыходзіла, то свечка была пагрызена, а значыць гаспадыня такім чынам змагла процістаяць нападам злыдні.

Было падобнае здарэнне сёлета і са мной! Праз адчыненыя на ганку дзверы ў хату спрабавала перабрацца вялікая жаба – адкінутая ад дзвярэй яна раз-пораз ізноў імкнулася трапіць да вядомай толькі ёй мэты. Хто ведае, была гэта купальская ведзьма, ці можа проста тутэйшая жыхарка агароду заблукала.

Аднак каб былі сілы змагацца з купальскімі чараўніцамі, у Купальскую ноч важна добра падсілкавацца.

Да святочнага вогнішча кожны прыносіў што-небудзь смачнае. Так, абавязкова пяклі бліны і аладкі, якія сімвалізавалі сонца, разам з пер’ем цыбулі прыносілі салёнае сала і сухія каўбасы, проста ў вогнішчы пяклі бульбу, а ў хаце гатавалі пышную яечню, варылі кулагу і іншыя густыя кісялі, пяклі разнастайныя пірагі, бісквітныя грыбкі, печыва. З напіткаў жа бралі на Купалле разнастайныя квасы, узвар, хатняе піва ды медавуху.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. У шклянку малака ўбіць яйка, усыпаць цукар, муку і ўсё добра перамяшаць, каб не засталося камякоў. Дадаць астатняе малако і перамяшаць.

Нагрэць патэльню, змазаць яе падмазкай з сала, наліць тонкім слоем цеста.

Гатовыя блінцы скласці трохкутнікам і абсмажыць з абодвух бакоў на масле.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. Мёд разам з сотамі развесці халоднай гатаванай вадой, заліць у невялікую драўляную бочачку. Дадаць дрожджы, разведзеныя ў цёплай вадзе, перамяшаць.

Трымаць у халодным месцы 6-8 дзён.

З чаго гатаваць:

Як гатаваць. У расол усыпаць лыжку соды, добра перамяшаць. Калі з’явіцца пена, дадаць цукар, муку і алей.

Замясіць цеста, тонка раскачаць і выразаць чаркай (формамі для печыва) фігуркі. Пасыпаць макам і запячы на блясе.